Ćwiczenia

Zajęcia kształtujące zaradność przyrodniczą.

Fragment z sylabusów do:

- zajęć Nauczania przyrody i matematyki, Wyższa Szkoła Humanistyczna, Pułtusku 1997-2001 (rozdział: Podręczniki Janice VanCleave) oraz

- Seminarium Nauczanie przyrody Studiów Podyplomowych UW Wydziału Pedagocznego (rozdiał: Ku heurystyce)

Polecenie: Na podstawie poniższego tekstu napisz scenariusz zajęć wykorzytując przygotwane przez siebie materiały. Scenariusz powinien zawierać sześć poniżej określonych elementów oraz kartę pracy (na podstawie której dzieci prowadzą doświadczenia - pt. 4).

Zadaniem dzieci biorących udział w zajęciach przygotowywanych na podstawie programu Janice VanCleave jest:

- Wysłuchania pytania nauczyciela dotyczącego doświadczenia (temtu).

- Wzięcie udziału w dyskusji w celu sformułowania swojej odpowiedzi na to pytanie (pytanie i dyskusja poprzedzają doświadczenie).

- Wykonanie doświadczenia według karty pracy w grupie.

- Wzięcie udziału w dyskusji na temat wyników doświadczenia, której celem jest:

a) odnalezienie poprawne odpowiedzi na pytanie,

b) odnalezienie związków przyczynowo-skutkowych, a więc poszukiwanie odpowiedzi na najważniejsze pytanie dziecka: Dlaczego?

- Wykonanie notatki.

Dziecko uczestnicząc każdych zajęciach przygotowanych według podręczników Janice VanCleave ma szansę coś odkryć, czymś być zaskoczone, coś zrozumieć, odczuć:

- efekt Eureki - odkrycia lub

- WOW - zaskoczenia wynikiem działań.

Nie chodzi tylko o zaskoczenie.

Zajęcia prowadzone powinny być według scenariusza -ściśle określonych 6 punktów:

1. Temat:

- Wprowadzenie w postaci dyskusji - dialogu, prowokujemy dyskusję – staramy się używać słów z kanonu określeń,

- Sformułowanie tematu w postaci pytania badawczego przez nauczyciela, dzieci temat „zapisują” na tablicy w postaci słów lub rysunku .

2. Kanon określeń

- Sformułowania niezbędne do wyjaśnienia zjawiska, określeń nowych lub takich, które w opisie doświadczenia zyskują nowe znaczenie –

- Wprowadza nauczyciel podczas dyskusji.

3. Hipoteza:

- Czyli odpowiedź na pytanie podstawowe sformułowane w temacie –

- Formułują ją dzieci podczas dyskusji

- Dzieciom odpowiadającym na pytanie nie uświadamia się, że to co mówią i co rysują to jest hipoteza, ale informuje, że ich przypuszczenie będzie teraz sprawdzone

4. Wykonanie doświadczenia

- Na podstawie Karty pracy

- Karty pracy mają postać rysunkową, z podpisami w postaci pojedynczych wyrazów czy liter.

- Dzieci wykonują doświadczenie z nauczycielem na początku programu lub gdy doświadczenie jest za trudne np. na skutek niezrozumienia karty pracy

- Dzieci wykonują doświadczenie bez nauczyciela, np. powtarzają eksperyment wykonany wcześniej z nauczycielem według karty pracy,

- Dzieci wykonują doświadczenie bez nauczyciela według karty pracy po wcześniejszym wprowadzeniu nauczyciela

- Proste eksperymenty dzieci wykonują od razu za pomocą karty pracy

- Dzieci wykonują doświadczenia przy stolikach, według karty pracy, używając przygotowanych (lub wybranych przez siebie pomocy) pomocy

- Staramy się podchodzić tylko do dzieci, które oto proszą, nasza działalność ogranicza samodzielność grupy

5. Wnioski z doświadczenia

- Formułowane przez dzieci w trakcie dyskusji

- Podstawą działań dzieci jest odkrycie, zrozumienie i zapamiętanie związku przyczynowo-skutkowego

- Jeśli dzieci samodzielnie nie dokonają odkrycia to pomagamy im, ale tylko za pomocą pytań

6. Notatki - rysunku dziecka

- Notatka dziecięca jest schematem odnoszącym się do odnalezionego związku przyczynowo-skutkowego.

- Jest to najważniejszy element doświadczenia, ponieważ ułatwia zrozumienie i zapamiętanie logicznego wnioskowania, a więc jest zapisem zdobywanych umiejętności heurystycznych.

- Umiejętności heurystyczne w tym wyoadku są kształtowane podczas zajęć lekcyjnych, co jest szczególnie ważne dla dzieci rodziców posiadających niższe wykształcenie (podstawowe lub zawodowe).

- W klasach młodszych może to być rysunek ze słowami (literami) z kanonu,

- W klasach starszych poza rysunkiem również notatka tekstowa koniecznie ze schematem lub komiks zawierające opis tego co zrobiliśmy

- W notatce powinny być podkreślone wnioski w postaci odkrytego związek przyczynowo skutkowego

- Uczniowie nie muszą wyjaśniać zjawiska w ten sposób, jak by to zrobiło dziecko z tytułem profesora

- Uwaga notatka jest ucznia, nie nasza, jest poprawna, jeśli z jaj pomocą uczeń po miesiącu, ½ roku wyjaśni nam o co tu chodziło

- Notatki tworzą książeczkę dziecka

- Część notatek kopiujemy w celu ewaluacji pracy naszej i dziecka

Zaradność - J.VanCleave

W 1993 r. nauczyciele i rodzice zapoznali się z programem nauczania przyrody przygotowanym przez J. VanCleave – 4 książek:

- Astronomia dla każdego dziecka: 101 doświadczeń,

- Biologia dla każdego dziecka: 101 doświadczeń,

- Chemia dla każdego dziecka: 101 doświadczeń,

- Fizyka dla każdego dziecka: 101 doświadczeń.

Przed polskim tłumaczeniem podręczniki wykorzystywano w USA (zarówno w edukacji szkolnej, jak i home schoolingu). VanCleave opublikowała w okresie ostatnich 50 lat ponad 100 książek – podręczników dla nauczycieli umożliwiających skuteczną naukę przedmiotów przyrodniczych, niezależnie od rodzaju szkoły, statusu społecznego rodziny czy narodowości. Jej publikacje pokazują dokładnie, jak w prosty sposób można wyjaśnić tajemnice otaczającego świata dzieciom od 5 roku życia. Przetłumaczono je na ponad 20 języków.

404 doświadczenia J. VanCleave realizowane w tempie jedno doświadczenie na tydzień starczyłyby na edukację szkolną od 5 do 12 roku życia. By ułatwić wykorzystanie podręczników podczas przygotowania doświadczeń lub w trakcie ich prowadzenia, każdy podręczniki posiada taką samą prostą strukturę.

Odkrycia

Większość zadań powinna mieć „ukrytą” przestrzeń do odkrycia.

- niebezpieczne odkrycie 2 + 2 = 2 x 2

- przemienność dodawania

- przemienność mnożenia

- ten sam wynik uzyskany na wiele sposobów

- coraz więcej 3+4, 3+5,