พระยาธรรมรับคำสอนจากพุทธองค์

… ตอนที่ ๕๔ ขี้เกียจสวดมนต์ นั่งสมาธิ

… ตอนที่ ๕๓ ห่วงใยช่วยอะไรได้บ้าง

… ตอนที่ ๕๒ แก้วสารพัดนึก

เงินทอง คือ แก้วสารพัดนึก ในโลกสมมุติ ปรารถนาสิ่งใด เนรมิตขึ้นมา ได้ด้วยเงินตรา แก้วสารพัดนึกมีอยู่กับผู้มีบุญทุกคน ที่ได้สร้างสั่งสมบุญเอาไว้ จะสำเร็จได้สมปรารถนา ต้องไม่นำไปใช้ ด้วยความอยาก ด้วยความลุ่มหลง จึงจะบังเกิดผลขึ้นมาได้ ด้วยแก้วสารพัดนึกที่อยู่ในตน

… ตอนที่ ๕๑ หลงโลก หลงธรรม

ขึ้นชื่อว่า ความหลง ไม่ว่าจะหลงในสิ่งใด ก็จะเป็นเหตุของความทุกข์ หลงในโลก จึงติดอยู่ในโลก หลงในธรรม จึงติดอยู่ในสวรรค์ ไปพระนิพพานไม่ได้ ผู้ที่ไม่หลง ไม่อยาก ไม่ยึด ไม่เบียด เป็นผู้ดับกิเลส ตัณหา ละอุปาทาน ไม่สร้างบาป อกุศลกรรมเพิ่ม จึงจะเป็นผู้ก้าวออกจากความหลง เป็นผู้พ้นจากความทุกข์

… ตอนที่ ๕๐ ฟังธรรมไม่รู้เรื่อง

ศีล ธรรม สมาธิ ปัญญา เป็นเหตุปัจจัยที่ค้ำหนุนกัน การที่จะฟังธรรมเข้าใจหรือไม่ จะต้องเป็นผู้มีศีล จะต้องเป็นผู้มีธรรม จะต้องมีสมาธิ และเป็นผู้มีปัญญา ผู้มีกิเลส ตัณหา ยึดติด มีมานะทิฐิ มีอัตตาตัวตนมาก จึงปกปิดปัญญา ไม่สามารถฟังธรรมเข้าใจ

… ตอนที่ ๔๙ ไม่มีเรา เราไม่มี

การจะดับความทุกข์ได้ ต้องดับการเกิด การจะดับการเกิดได้ ต้องรู้จักตัวตน รู้ที่มาที่ไปของตัวเรา จะได้สลายความลุ่มหลง ยึดติดในตัวตน ตัวเราของเรา เพราะได้รู้ความเป็นจริง ว่าทุกสิ่งเป็นสิ่งสมมุติ ท้ายที่สุดก็ไม่มีเรา ไม่ใช่ตัวตนของเรา เป็นแค่เพียงสิ่งว่างเปล่า

… ตอนที่ ๔๘ ไปปฏิบัติธรรมที่ไหนดี

ไปปฏิบัติธรรมที่วัดนี้ ก็ไม่สงบ ปฏิบัติที่สถานธรรมนี้ ก็วุ่นวาย จะไปปฏิบัติธรรมที่ไหนดี ที่ไหนก็ไม่ดี ที่ไหนก็ไม่สงบ ตราบใด ยังไม่ปฏิบัติที่เรา ปฏิบัติที่จิต กาย ใจ ของเรานี้แหละ ถ้าเราสงบแล้ว ที่ไหนก็สงบ

… ตอนที่ ๔๗ กาลเวลา

การที่เกิดมาอยู่ในโลกมนุษย์ ยังต้องเวียนว่ายตายเกิด สิ่งที่ต้องแข่งขันคือกาลเวลา เพราะไม่ว่าได้สิ่งใด มาครอบครอง ความรวย ความสวย ความหล่อ เมื่อกาลเวลามาถึง ก็ต้องจากไปอยู่ดี กาลเวลา จึงสำคัญยิ่งนัก ที่ต้องแข่งขัน ทำให้เสร็จกิจ ก่อนหมดเวลา

… ตอนที่ ๔๖ ถ้าต้องการเปลี่ยนแปลงตนเอง

การปลูกต้นความดี จะให้เห็นผลเป็นรูปธรรม ทั้งภายในและภายนอกนั้น จะช้าหรือเร็ว ขึ้นอยู่กับต้นทุน บุญกุศลและหนี้กรรมที่ทำมา ต้องอดทน รักษาต้นความดี ด้วยการมีศีล ไม่ให้แมลงมากัดกิน ให้มีธรรมเป็นวิธีการปฏิบัติรักษา มีสมาธิเป็นน้ำให้ความชุ่มเย็น มีปัญญาคอยแก้ไขปัญหา ต้นความดีก็จะเจริญเติบโต ให้ได้ผลในความดี

… ตอนที่ ๔๕ ร่ำรวยอย่างไรทำให้เป็นสุข

ความร่ำรวย มีอยู่ สองแบบ แบบที่หนึ่ง ร่ำรวยในทางโลก รวยในสิ่งสมมุติ รวยในความไม่เที่ยงแท้ ยิ่งรวยยิ่งทุกข์ เป็นการสมมุติรวย เพราะไม่มีสิ่งใดนำไปได้ เมื่อต้องจากโลกนี้ไป ส่วนแบบที่สอง ร่ำรวยในบุญบารมี อาจจะยากจนในทางโลก แต่ร่ำรวยในทางธรรม เพราะได้ละวาง กิเลสตัณหา จึงพบกับความสุข และข้ามภพชาติไปได้ จึงเป็นความร่ำรวยที่แท้จริง

… ตอนที่ ๔๔ การแก้ปัญหาหนี้สิน

ปัญหาหนี้สิน ทำมาหากิน ไม่พอจ่าย รายได้ไม่พอกับรายรับ เกิดปัญหาขึ้นมา จะหาทางแก้ไขอย่างไร หนี้สินทางโลก ในความเป็นจริง มีหนี้กรรมที่ซ้อนอยู่ จึงส่งผลให้เป็นหนี้ ฉะนั้น การจะแก้ไขปัญหาหนี้สิน ต้องแก้ไขหนี้กรรม ด้วยการประพฤติปฏิบัติธรรม ให้รู้เหตุของกรรมที่ทำมา แล้วแก้ไขในหนี้กรรมนั้นก่อน ปัญหาหนี้สินก็มีปัญญา แก้ไขปัญหาให้สลายไปได้เอง

… ตอนที่ ๔๓ เหตุใดที่ทำให้ลุ่มหลง

… ตอนที่ ๔๒ โดยเจตนา

การกระทำโดยเจตนา คือ การกระทำที่ได้พิจารณา ตรึกตรองไว้ก่อน ทำด้วยความมุ่งมั่น ตั้งใจ หวังผลให้เกิดขึ้นในสิ่งที่ทำ จะได้รับผลมากหรือน้อย ขึ้นอยู่ที่เจตนา เจตนาจึงเป็นสิ่งที่สำคัญ ที่สุดของการกระทำ

… ตอนที่ ๓๘ รากฐานของชีวิต

ชะตาชีวิต เปรียบได้กับพื้นแผ่นดิน จะอุดมสมบูรณ์ หรือแห้งแล้ง ขาดปุ๋ย ย่อมมีผลทำให้พืช เจริญเติบโตหรือเหี่ยวเฉา การพัฒนา บำรุงรักษาดิน เป็นรากฐานให้พืชเจริญเดิบโต การสร้างสั่งสมบุญบารมี ก็เป็นรากฐานชีวิต ให้มีความเจริญรุ่งเรือง เช่นเดียวกัน

… ตอนที่ ๓๙ ความร่ำรวย รักแท้ ความสุข หาได้จากไหน

ถ้าอยากจะมีความร่ำรวย ในทรัพย์สินเงินทอง ให้ทำทาน รักษาศีล สร้างบารมี ถ้าต้องการหารักแท้ รักที่ไม่แปรผันไป หาได้จากความรักของแม่ ของพ่อของตนเอง ส่วนความรักจากหญิงชายอื่น จะเป็นความรักแค่ชั่วคราว ความสุขที่แท้จริงหาได้ในตนเอง จากการดับกิเลสตัณหา จึงจะพบความสุขได้อย่างแท้จริง

… ตอนที่ ๔๐ พิจารณาความตายเพื่ออะไร

การพิจารณาความตาย เพื่อที่จะได้ไม่ลืมว่า เกิดแล้วต้องตาย สิ่งใดหนอ ที่จะขวนขวายนำไปได้บ้าง จะได้สร้างสั่งสมความดี จะได้ไม่ยึดติด ลุ่มหลง ในสิ่งที่มี ในสิ่งที่เป็น เห็นทุกข์จากความไม่เที่ยงแท้ จะได้แสวงหาหนทางดับการเกิด จะได้ไม่ต้องกลับมาเกิดมาทุกข์อีก

… ตอนที่ ๔๑ การแผ่บุญให้ญาติพี่น้อง

ต้องการให้พ่อแม่ พี่น้อง ลูกหลาน ปวงญาติ เข้าถึงการสร้างความดี ให้ได้รับบุญบารมีจากที่เราทำ สามารถที่แผ่บุญให้ได้ แต่จะได้รับหรือไม่ ผู้รับต้องยินดีด้วย การที่จะช่วยเหลือใคร ต้องช่วยอย่างปล่อยวาง ทุกสิ่งทุกอย่าง มีกฏของกรรมคุมไว้ ถ้าถึงเหตุถึงปัจจัย สิ่งที่ดีที่ทำไว้ จะส่งผลให้ตามที่ปรารถนาเอง

… ตอนที่ ๓๗ อาหารใจ

ร่างกายต้องหล่อเลี้ยงด้วยธาตุของอาหาร ดวงจิตที่ซ้อนอยู่ในกาย ต้องหล่อเลี้ยงด้วยบุญ ร่างกายขาดสารอาหาร ย่อมหิวโซ ย่อมเป็นทุกข์ ดวงจิตที่ขัดสนในบุญนั้น ย่อมเร่าร้อน ย่อมเป็นทุกข์ ฉะนั้น เมื่อดูแลร่างกายให้อุดมสมบูรณ์ อย่าลืมดูแล รักษาจิตใจ ด้วยการสร้างบุญบารมี ให้มีความสุข สำเร็จด้วยอำนาจแห่งบุญ

… ตอนที่ ๓๖ บวชไปเพื่ออะไร

การออกบวช คือ การฝึกฝนในการละ การวาง ทุกสิ่งทุกอย่างในทางโลก ไม่ว่าจะเป็นลาภ ยศ สรรเสริญ ตำแหน่ง เพื่อชำระล้างความหลง ความรัก ความโลภ ความโกรธ ความอยาก ความไม่อยาก ให้หมดไปจากจิตใจ จะได้พบกับความสุข จึงจะเป็นการบวชอย่างแท้จริง

… ตอนที่ ๓๕ รักษาศีลไปเพื่ออะไร

รักษาศีลเพื่อสิ่งใด เพื่อให้ความสุขสงบในจิตใจ เพราะได้ห่างไกล จากกิเลสตัณหา เพราะไม่ได้สร้างกรรมที่ไม่ดี ให้มีกรรมชั่วใหม่ขึ้นมา ทำให้ได้รับความทุกข์เร่าร้อนในภายหลัง ทำให้เป็นหนทางในการดับการเกิด เพราะได้ชำระกิเลสตัณหา ออกจากจิตใจ ด้วยการรักษาศีล

… ตอนที่ ๓๔ ชีวิต คืออะไร

ชีวิต คืออะไร มีอยู่จริง หรือเปล่า หรือเป็นแค่สิ่งสมมุติ มาล่อหลอก ให้ยึดติด ลุ่มหลง ว่าเป็นเรา เป็นของเรา ต้องดิ้นรนขวนขวาย ให้ได้สิ่งทั้งหลายนั้นมา จึงจะทำให้ชีวิตมีความสุข ต้องดิ้นรน แสวงหาไม่จบไม่สิ้น ท้ายที่สุด ต้องพลัดพราก ต้องสลายไปอยู่ดี จึงต้องดิ้นรน ขวนขวายหามาใหม่ เป็นทุกข์ไม่จบไม่สิ้น จนกว่าจะมีปัญญา ดับกิเลส ตัณหา ทำให้จิตเป็นอิสระ อยู่เหนือความยึดถือในชีวิต จึงจะหลุดพ้น จากความทุกข์

… ตอนที่ ๓๓ ทุกข์มากอยากตาย

ถ้าเจอความทุกข์มาก มีหนี้สินมากมาย เจ็บป่วยทางกาย โรคภัยไข้เจ็บรุมเร้า อยากตาย จะพิจารณาอย่างไร เพื่อให้มีกำลังใจอยู่ต่อ ซึ่งตามความจริง จิตดวงเดียวท่องเที่ยวไป จะเกิดเป็นใคร ก็มีความทุกข์หมด ตราบใดยังหนี้กรรมต้องชดใช้ ยังไม่ได้ดับกิเลสตัณหา จะหนีไปอยู่ภูมิใด ย่อมหนีความทุกข์ไปไม่พ้น ยอมชดใช้ไป ไม่ทำผิดทำพลาดอีก ทำแต่ความดี สร้างบุญบารมี หาทางดับการเกิดให้ได้ จึงจะพ้นจากความทุกข์อย่างแท้จริง

… ตอนที่ ๓๒ กฎกติกาของวัฏสงสาร

ดวงจิตทุกดวงที่เวียนว่าย ตายเกิดในวัฏสงสาร ต้องเป็นไป ตามกฏของกรรม ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เป็นไปตาม กฏของไตรลักษณ์ ไม่มีสิ่งใดที่เที่ยงแท้ ตั้งอยู่ไม่ได้นาน ท้ายที่สุด ก็ดับไปทั้งหมด กฏ ๒ ข้อนี้ เป็นกฏกติกาของธรรมชาติ ที่คุมวัฏสงสาร ที่ไม่มีใครหนีพ้น จนกว่าจะดับการเกิดได้

… ตอนที่ ๓๑ จะอยู่ทางโลกหรือทางธรรมดี

เบื่อหน่ายในทางโลก ปรารถนาจะไปในทางธรรม แต่ปล่อยวางยังไม่ได้ จะต้องทำอย่างไร การรักษาศีล รักษาที่บ้านก็ได้ การศึกษาธรรม ศึกษาที่ไหนก็ได้ การฝึกสมาธิ ฝึกที่ไหนก็ได้ การพิจารณาให้เห็น ตามความเป็นจริง ในความไม่เที่ยงแท้ อยู่ที่ไหนก็มีให้เห็น จึงไม่ควรคิดให้เป็นทุกข์ เมื่อถึงเหตุปัจจัย ความดีที่สร้าง จะเปิดทางให้เอง

… ตอนที่ ๓๐ อยู่กับปัญหาแต่ไม่มีปัญหา

การอยู่กับความทุกข์แต่ไม่ทุกข์ อยู่กับปัญหาอย่างไม่มีปัญหา ต้องมีสติ ปัญญา พิจารณาเข้าใจในปัญหาที่เกิดขึ้น ว่ามาจากสาเหตุใด โดยใช้หลักกฎของกรรม จะสามารถช่วยให้แก้ไขปัญหา ด้วยความเมตตา และวางอุเบกขา ปล่อยวางต่อความทุกข์ วางเฉยต่อปัญหา เพราะได้เข้าใจตามความเป็นจริงนั้นแล้ว

… ตอนที่ ๒๙ มาคนเดียวไปคนเดียว

ตอนเกิด มาเพียงผู้เดียว จะสมมุติว่ามีใคร สมมุติเป็นพ่อเป็นแม่ เป็นพี่เป็นน้อง เป็นสามีภรรยา เดินทางร่วมกันไป เมื่อถึงทางแยก ก็ต้องแยกจากกันอยู่ดี ไม่ว่าจะไปเกิดอยู่ในที่ใด มีสิ่งสมมุติ ว่าเป็นเรา เป็นของของเรา แต่ความเป็นจริงแล้ว ไม่มีอะไรเลย ที่เป็นของเรา ท้ายที่สุด มาคนเดียว ต้องจากไปคนเดียวอยู่ดี

... ตอนที่ ๒๘ ชีวิตเป็นของใคร

ชีวิตนี้เป็นของเรา หรือของใคร ตราบใดที่กิเลสตัณหา มาคอยชี้นิ้วสั่ง เดี๋ยวให้รักกับคนนั้น เดี๋ยวให้รักกับคนนี้ ให้โลภ ให้โกรธ ให้หลง ไม่มีที่สิ้นสุด ชีวิตยังไม่มีอิสระ ไม่สามารถแบ่งเวลามาสร้างความดี ยังเป็นทาสของกิเลสตัณหาพาให้เป็นไป ชีวิตนี้ยังไม่ใช่ของเรา

… ตอนที่ ๒๗ ทำอย่างไรชีวิตถึงจะมั่นคง

กายนี้ไม่เที่ยง กายนี้ไม่มั่นคง ชีวิตที่อยู่ในกายนี้ จึงไม่เที่ยง ไม่มั่นคงเช่นเดียวกัน การที่จะแสวงหาปัจจัยภายนอก ลาภ ยศ ทรัพย์สินสมบัติ มาประกอบ มาค้ำหนุนให้ชีวิตมั่นคง จึงเป็นไปไม่ได้ ยกเว้น การสร้างความดี อยู่ในกรอบของศีล ธรรม สมาธิ ปัญญา หลุดพ้นจากกิเลสตัณหา หลุดพ้นจากเกิด สำเร็จเป็นองค์พระอรหันต์ ชีวิตถึงจะมั่นคง

… ตอนที่ ๒๖ ปรารถนาที่จะรวยต้องทำอย่างไร

ต้องการได้สิ่งใด ต้องหว่านเมล็ดพันธุ์ลงไป เพื่อให้งอกเงยกลับมา ให้ได้รับหมากผล ข้าวเปลือกหนึ่งเม็ดที่ปลูกที่หว่านไป เกิดหนึ่งต้น งอกออกมาเป็นหนึ่งรวง มีเจ็ดสิบเม็ดบ้าง ร้อยเม็ดบ้าง เป็นร้อยเท่าพันทวี ปรารถนาความดี ร่ำรวยในทรัพย์สินเงินทอง ต้องหว่านเมล็ดพันธุ์ด้วยทรัพย์สินเงินทอง นำไปสร้างทานในนาที่อุดม จึงจะงอกเงยงอกงาม ออกเป็นทรัพย์สินให้ได้รับกลับมา เมื่อปรารถนาที่จะรวย ตามกฎของกรรม

… ตอนที่ ๒๕ ผู้หลับไหลไม่รู้ตื่น

เวลาที่เรานอนหลับฝันไป ฝันดีมาก ฝันว่าได้สิ่งนั้นสิ่งนี้ ฝันว่าได้รถ ได้บ้าน ได้เงินทองมากมาย เมื่อเราตื่นขึ้นมาจากความฝัน สิ่งเหล่านั้นก็หายไป มีแต่ความว่างเปล่า เพราะมันเป็นแค่ความฝันเท่านั้นเอง การที่เราอยู่ในโลกสมมติที่ ไม่ว่าจะอยู่ในสวรรค์ มนุษย์ ในบาดาล ยังไม่สามารถยกจิตให้รู้แจ้ง เข้าใจความเป็นจริง ว่าสิ่งทั้งหลายล้วนไม่มีจริง ท้ายที่สุดก็ต้องสลายไป ก็ยังเป็นผู้ที่หลับไหลไม่รู้ตื่น

… ตอนที่ ๒๔ คุณค่าของคน

การได้เกิดมาเป็นคน ต้องมีต้นทุนบุญกุศลได้สั่งสมมา จึงทำให้ได้ร่างกายคนมาครอบครอง รวมทั้งแรงกายแรงใจ ความรัก ความหวัง ความห่วงใย ความเสียสละของบิดามารดา ที่ได้หาปัจจัยสิ่งต่างๆ มาค้ำหนุนให้เติบโตขึ้นมา ฉะนั้น จงรู้จักคุณค่าของการได้เกิดมา ดูแลรักษาตนให้ดี สร้างสั่งสมบุญบารมีและตอบแทนผู้มีพระคุณ

… ตอนที่ ๒๓ ลังเลสงสัยในการทำดี

บางคนทำดีมีแต่สิ่งที่แย่ แต่บางคนทำชั่วกลับได้รับสิ่งที่ดี เช่นนี้ กฎของกรรมมีอยู่จริงหรือ พิสูจน์ได้อย่างไร ธรรมดาของคนเรา ความสุขเล็กน้อยจะมองไม่ค่อยเห็น ความทุกข์นิดหน่อยเป็นดั่งขุนเขา การที่จะพิสูจน์กฎของกรรม ต้องเว้นจากการทำชั่วทั้งปวง ทำแต่ความดี จิตเลื่อนภูมิเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๑ เมื่อใด ก็จะเชื่อในกฎของกรรม จะไม่ลังเลสงสัยในการทำดีอีกต่อไป

… ตอนที่ ๒๒ ยืนอยู่กันคนละมุม

ดวงอาทิตย์ดวงจันทร์ดวงเดียวกัน มองจากคนละทิศ อยู่กันคนละทางนั้น ย่อมเห็นแตกต่าง บางที่มีเมฆหมอกมาบัง บางที่มีแสงสว่าง ทางนี้เป็นกลางวัน ทางนั้นเป็นกลางคืน การที่คนสองคนถกเถียงกัน ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งนั้น เพราะดวงจิตต่างคนต่างมา ต่างกิเลสตัณหา ต่างสติปัญญา จึงยืนกันคนละมุม ย่อมเห็นแตกต่างเป็นธรรมดา

… ตอนที่ ๒๐ กฎของการข้ามวัฏสงสาร

การจะข้ามน้ำข้ามทะเล ต้องใช้เรือใช้ยานพาหนะ ที่มั่นคงแข็งแรง ต้องมีสติปัญญา ความรอบรู้กฎของการเดินทาง การจะข้ามวัฏสงสารได้ ต้องมีจิตใจที่เข้มแข็งและอดทน รู้จักการวางอุเบกขาในความเมตตาสงสาร เมื่อสามารถนำตนข้ามพ้นฝั่งทะเลทุกข์ ดับการเกิดได้แล้ว ค่อยกลับมาช่วยบุคคลผู้อื่นในภายหลัง จึงจะเป็นผู้เดินตามพุทธะ เป็นผู้หลุดพ้นความทุกข์ได้อย่างแท้จริง

.… ตอนที่ ๒๑ ทำดีแต่ยังไม่ได้ดี

การทำดีแล้วยังไม่เจอสิ่งที่ดี ทำดีไปแล้ว ทำมากขนาดไหน ทำเพราะเหตุใด ทำเพื่ออะไร ทำดีแล้วทอนความดี กลับไปด้วยหรือเปล่า ถ้าทำความดียังไม่ถึง ความเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๑ อย่าพึ่งเรียกว่าตนทำดี ทำดีจนถึงความเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๔ ถึงจะเป็นการทำความดีที่แท้จริง

… ตอนที่ ๑๙ ระดับของการสร้างความดี

การทำความดีมีหลายระดับ ทำดีแล้วยังวนอยู่ในวัฏสงสาร ทำดีด้วยตนเอง ทำตามคนอื่น ทำเพราะหวังผลตอบแทน ทำเพื่อตอบแทนคุณ ส่วนการทำดีเพื่อความเป็นอริยบุคคลขั้นที่ ๑ ขั้นที่ ๒ ขั้นที่ ๓ ขั้นที่ ๔ เป็นการทำความดีเพื่อดับการเกิด เป็นการทำความดีเพื่อมรรคผล นิพพาน เป็นการความดีเพื่อดับทุกข์อย่างแท้จริง

… ตอนที่ ๑๘ หนอนน้อยหลงทาง

หนอนน้อยก่อเกิดขึ้นมา จากธาตุดินน้ำลมไฟ ให้เกิดมาอยู่ในโลกสมมุติ ก็เลยดิ้นรนขวนขวาย ให้ได้สิ่งนั้นมาสิ่งนี้มา บางครั้งก็เจอกับสิ่งที่รัก สิ่งที่ชอบใจ เจอแล้วก็ต้องจาก เจอแล้วก็ต้องพลัดพราก ท้ายที่สุดสิ่งทั้งหลาย ที่ได้มา ที่มีมา ก็ดับไปจากไปอยู่ดี เพราะสิ่งทั้งหลายไม่มีอยู่จริง เป็นแค่สิ่งสมมุติ มาล่อหลอกให้หนอนน้อยหลงทาง

… ตอนที่ ๑๗ การดับขันธปรินิพพาน

การดับขันธปรินิพพานของพระพุทธเจ้าและอรหันตสาวก สูญสลายไปหรือยังมีอยู่ ดวงจิตของบุคคลผู้หลุดพ้นจากโลกจากจักรวาลวัฏสงสารแล้ว ย่อมไม่ตกอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์อันใดอีก จะสมมุติให้มีขึ้นก็ได้ จะสมมุติให้หายไปก็ได้ จึงบอกว่ามีอยู่ก็ได้ หรือไม่มีก็ได้ ผู้บำเพ็ญถึงพระนิพพานแล้วจะเข้าใจ

… ตอนที่ ๑๖ การเกิดมาของคนบนโลก

โลกมนุษย์ไม่เคยมียุคสมัยใด ที่ไม่มีความทุกข์ ขึ้นอยู่กับกิเลสตัณหา จะแปรเปลี่ยนไปทางใด บางยุคมนุษย์ก็บ้าอำนาจ รบราฆ่าฟันกันแย่งชิงสิ่งนั้นสิ่งนี้ บางยุคก็แข่งขันกันพัฒนาสร้างเทคโนโลยี ไม่มียุคใดสบายที่แท้จริง บุคคลผู้ใดที่เห็นภัยในสงสาร จึงแสวงหาทางออก ด้วยการสร้างความดี หาทางดับการเกิด จึงจะพบความสุขได้อย่างแท้จริง

… ตอนที่ ๑๕ ทำความดีที่ได้ดี

การจะทำความดีที่เข้มแข็ง จะต้องใช้สติปัญญา พิจารณาตรึกตรอง วัดดูกำลังของตน ว่าพอทำไหว สามารถรับบุญบารมีนั้นได้หรือเปล่า ทำไปโดยไม่เบียดเบียนตนและผู้อื่น จะทำให้ได้รับความสุขในสิ่งที่ทำ ทำแล้วจึงปรารถนาที่จะทำอีก จึงจะเป็นการทำความดีที่ได้ดี

… ตอนที่ ๑๔ พระพุทธเจ้าคือใคร

พระพุทธเจ้า คือผู้เห็นภัยในวัฏสงสาร เป็นผู้แสวงหาหนทางออก จากการเวียนว่ายตายเกิด เมื่อพระองค์ท่านได้พบหนทางแล้ว รู้แจ้งโลกแล้ว สามารถนำดวงจิตหลุดพ้น จากความทุกข์แล้ว จึงนำพระธรรมคำสอนมาชี้ทางบอก ให้ผู้อื่นได้รู้ตาม ปฏิบัติตาม จะได้หลุดพ้น เช่นเดียวกับพระองค์ท่าน

… ตอนที่ ๑๓ ปัจจยการ

ธรรมชาติได้สร้างสรรพสิ่ง จะเกิดขึ้นดำรงอยู่ ย่อมเป็นเหตุปัจจัยซึ่งกันและกัน อิงอาศัยกันเกิดขึ้น เกี่ยวเนื่องกันเป็นลูกโซ่ มีสิ่งนี้จึงมีสิ่งนี้ มีสิ่งนี้เกิดขึ้นจึงไม่มีสิ่งนี้ ไม่มีสิ่งนี้จึงไม่มีสิ่งนี้ เพราะสิ่งนี้ดับสิ่งนี้จึงดับไป เราเกิดขึ้นมาด้วยกิเลสตัณหา จึงนำมาซึ่งความทุกข์ เมื่อมีศีลธรรมสมาธิปัญญา กิเลสตัณหาจึงดับไป เมื่อกิเลสตัณหาดับไป จึงไม่มีเรา ไม่มีความทุกข์อีกต่อไป

… ตอนที่ ๑๒ สิ่งที่ซ่อนอยู่ในเรา

ใบไม้ซ่อนสิ่งต่างๆมากมาย ในความเป็นใบไม้ ชีวิตของคนเราก็เหมือนกัน มีสิ่งที่ซ่อนอยู่ในเรามากมาย ทำให้รวมกันมาเป็นเรา ค้นหาตัวตนที่แท้จริงของเราได้ จึงจะเป็นผู้รู้ ผู้เข้าใจในตัวตน และเข้าใจในสรรพสิ่ง จะสามารถชนะสิ่งสมมุติทั้งหลายที่เป็นเรา

… ตอนที่ ๑๑ วิธีดับเพลิงไฟในศาสนาและบ้านเมือง

ที่นี่วุ่นวายหนอ ที่นี่เป็นทุกข์หนอ จะดับความวุ่นวาย จะดับทุกข์นั้นได้อย่างไร เหตุที่เกิดขึ้นแล้วนั้น จงช่างมันเถิด การกระทำในอดีต ส่งผลมาสู่ปัจจุบัน การกระทำในปัจจุบัน ส่งผลไปสู่อนาคต จงทำเราในปัจจุบันให้ดีก็พอ ใครทำดีทำชั่วอยู่ที่ตัวของเขา อย่าสนใจในคนชั่ว ชวนกันสร้างความดีให้มากก็พอ ความชั่วจะแพ้ภัย เพลิงไฟเหล่านั้นจะดับลงไปเอง

… ตอนที่ ๑๐ ข่าวด้านลบเกี่ยวกับพระสงฆ์

การได้รับข่าวสารได้ยินได้ฟัง สิ่งที่ไม่ดีเกิดขึ้นในพุทธศาสนา เกี่ยวกับพระสงฆ์ ต้องวางจิตอย่างไร คิดแบบไหน เพื่อไม่ให้เกิดความทุกข์ ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ก็ยังเป็นแก้วรัตนะที่บริสุทธิ์เหมือนเดิม การที่จะเป็นพระสงฆ์ได้ ต้องปฏิบัติอยู่ในกรอบของความดี อยู่ในศีลธรรม บุคคลใดทำไม่ดี จึงไม่ใช่พระสงฆ์ เป็นแค่บุคคลที่สอบไม่ผ่านความดีแค่นั้นเอง ไม่ใช่ศาสนาเสื่อมหรือมัวหมอง จึงไม่ควรนำมาตัดรอน การสร้างความดีของเราเอง

… ตอนที่ ๙ การแสวงหาที่สมบูรณ์

การจะทำจิตให้อยู่เหนือในสิ่งสมมุติทั้งหลาย ต้องให้มีสติปัญญา รู้แจ้งเข้าใจความเป็นจริงของชีวิตก่อน เพื่อจะให้ลาภยศ สรรเสริญ ตำแหน่งที่ได้มา จะไม่สามารถครอบงำให้ลุ่มหลง ยึดติด จนเกิดการสร้างกรรมที่ไม่ดีเบียดเบียนผู้อื่น จนทำให้ดวงจิตของเราต้องจมลงไป เพราะความไม่มีสติปัญญาของตนเอง

… ตอนที่ ๘ โอกาสทองของชีวิต

ดวงจิตที่เกิดมาในร่างกาย ถูกปิดสภาวธรรมความเป็นจริงเอาไว้ จึงดำเนินไปท่ามกลางความมืดมิด ไม่รู้ที่มาและที่ไปแห่งตน จึงดำเนินชีวิตไปวันๆ ไม่รู้ว่าตนเอง จะต้องเจอกับอะไรบ้าง แต่การที่ได้เกิดมาในยุคกึ่งกลางศาสนา จึงมีผู้มาชี้บอกทาง ส่องแสงสว่างให้กับชีวิตอีกครั้งหนึ่ง จึงเป็นโอกาสทองของชีวิต ของผู้ที่ได้เกิดมาในยุคนี้

… ตอนที่ ๗ ดีเกินไป

การทำความดีอย่างไร ที่เรียกว่าดีจนเกินไป การทำความดี จนเกินกำลังของตน ทำความดี จนผู้รับความดีที่ทำให้รับไว้ไม่ไหว ดีจนเกินไป จนทำความดีต่อไม่ได้ อย่างนี้แหละ ที่เขาเรียกว่า ดีเกินไป

… ตอนที่ ๖ ช่วยเหลืออย่างไรไม่ให้เป็นทุกข์

การฉุดช่วยคนที่เลอะไปด้วยโคลนตม มือเราย่อมเปื้อนโคลนด้วยเป็นธรรมดา การช่วยเหลือคนที่ทุกข์ร้อน ความทุกข์ความร้อนนั้น อาจจะกระทบมาที่เราด้วย การฝึกจิตให้พลังที่เข้มแข็ง รู้เข้าใจในเหตุในปัญหา พิจารณาช่วยโดยที่ไม่เกินกำลังของตน และสามารถวางจิต ให้อุเบกขาในความเมตตา การช่วยเหลือบุคคลผู้อื่น จึงจะไม่ทำให้เราเป็นทุกข์

… ตอนที่ ๕ ทำความดีแต่ไม่ละความชั่ว

การเดินทางไปสู่ประตูแห่งความพ้นทุกข์ การสร้างความดีเป็นการก้าวไปข้างหน้า การสร้างความชั่วจึงจะเป็นการก้าวถอยหลัง ทำดีด้วยทำชั่วด้วย จึงเป็นเดินหน้าด้วย ถอยหลังด้วย การจะก้าวออกจากความทุกข์จึงเป็นของยาก สำหรับบุคคลผู้นั้น

… ตอนที่ ๔ ทำไมชนะกิเลสตัณหาได้ยาก

การเลี้ยงดูลูกน้อย ต้องเอาใจใส่ ป้อนนมป้อนน้ำ ต้องขยัน ต้องอดทน กว่าเด็กน้อยจะเติบใหญ่ หาเลี้ยงตัวเองได้ การทำความดีก็เช่นเดียวกัน กว่าความดีจะเจริญงอกงามเข้มแข็ง จนสามารถทำให้จิตมีพลังความดี อยู่ เหนือกิเลสตัณหา ก็ต้องเอาใจใส่ สร้างความดีไปเรื่อยๆ ด้วยความขยัน อดทน เช่นเดียวกัน

… ตอนที่ ๒ ไม่จำเป็นต้องเหมือนใคร

คนเราส่วนมาก ชอบเอาตนไปเปรียบเทียบกับผู้อื่น ว่าเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร การที่คนเราแตกต่างกัน ย่อมมาจากการสั่งสมบุญ สร้างความดีที่ต่างกัน เราไม่จำเป็นต้องเหมือนใคร ก็ทำดีได้ ด้วยการดูแล ทำหน้าที่ของตนให้ดีก็พอ ไม่ต้องเอาตนไปเปรียบเทียบกับใคร ให้เกิดการสร้างกรรมไม่ดี และตัดรอนความดีของตนเอง

… ตอนที่ ๓ ธรรมคำสอนในพุทธศาสนา

การศึกษาทางโลก มีตั้งแต่ชั้นอนุบาลประถมกอกา จนถึงปริญญาเอก พระธรรมคำสอนในพุทธศาสนา ก็มีหลายระดับ สอนให้ทำความดี ละเว้นความชั่ว ตั้งแต่การรู้จักทำทาน รูจักการให้อภัย รักษาศีลศีลห้าให้ได้ จนถึงศีลของผู้ออกบวช เมื่อภูมิจิตสูงขึ้นไป ก็จะเข้าใจในการเวียนว่ายตายเกิด รู้แจ้งในกฎของกรรม รู้ในกฎของความไม่เที่ยงแท้ ก็จะไม่หลง ไม่กลับมาเกิดอีก ฉะนั้น การทำความดีแม้เล็กน้อย ก็เป็นคำสอนของพุทธศาสนา การทำความชั่ว จึงจะไม่ใช่คำสอนของพระพุทธเจ้า