อาเซียนก่อตั้งขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เริ่มแรกเพื่อเสริมสร้างความเข้าใจอันดีต่อกัน เพี่อให้เกิดสันติภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อันนำมาซึ่งเสถียรภาพทางการเมือง และความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม และในเวลาต่อมาการค้าระหว่างประเทศในโลกมีแนวโน้มกีดกันทางการค้ารุนแรงขึ้น จึงเป็นที่มาที่ทำให้อาเซียนมุ่งเน้นสร้างความกระชับและขยายความร่วมมือด้านเศรษฐกิจการค้าระหว่างกันมากขึ้น โดยวัตถุประสงค์หลักที่กำหนดไว้ในปฏิญญาอาเซียน 7 ประการ ดังนี้

1. ส่งเสริมความร่วมมือและให้ความช่วยเหลือต่อกันในทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ และการบริหาร

2. ส่งเสริมให้เกิดสันติภาพ และความมั่นคงในภูมิภาคโดยมีหลักยึด คือกฎบัตรสหประชาชาติ

3. ส่งเสริมความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ พัฒนาการทางวัฒนธรรมในภูมิภาค

4. ส่งเสริมให้ประชาชนในอาเซียนมีความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตที่ดี

5. ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันในรูปของการฝึกอบรมและการวิจัย และส่งเสริมการศึกษาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงไต้

6. ส่งเสริมให้เกิดความร่วมมือในด้านเกษตรกรรม อุตสาหกรรม การค้า การคมนาคม การขนส่ง การสื่อสารและสารสนเทศ

7. เสริมสร้างความร่วมมืออาเซียนกับประเทศภายนอกองค์การ ความร่วมมือแห่งภูมิภาคอื่น ๆ และองค์การระหว่างประเทศ และเป็นเวทีในการแก้ไขปัญหาความขัดแข้งในภูมิภาค

นับตั้งแต่ที่อาเซียนก่อตั้งมาเป็นเวลามากว่า 40 ปี ได้ทำให้ฝ่ายต่าง ๆ ได้เห็นถึงบทบาท และความสำเร็จของการดำเนินงานขององค์กร ในการธำรงรักษาและเสริมสร้างสันติภาพ เสถียรภาพ ความมั่นคง และความเจริญร่วมกันในภูมิภาค ตลอดจนพัฒนาการของความร่วมมือทางเศรษฐกิจและสังคม