หน่วยที่ 6 เขตภูมิลักษณ์ภาคตะวันออก

            ภาคตะวันออกของไทย มีพื้นที่ไม่กว้างขวางมากนัก แต่เป็นภาคที่มีความก้าวหน้าทางด้านอุตสาหกรรม พาณิชยกรรม การขนส่งทางทะเล และการท่องเที่ยว  จึงทำให้มีนักลงทุนทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศเข้ามาประกอบกิจการด้านต่างๆ เป็นจำนวนมาก ซึ่งย่อมยังผลประโยชน์ต่อการประกอบอาชีพของประชากรทั้งในภูมิภาคนี้และภูมิภาคข้างเคียงด้วย

                                            (ภาพจาก  http://information-management-community.blogspot.com/p/blog-page_1937.html )           

ดูแผนที่ภาคตะวันออก  

https://www.google.co.th/maps/@12.8126165,101.9179628,198634m/data=!3m1!1e3

ความสัมพันธ์ระหว่างสภาพแวดล้อมทางกายภาพกับการประกอบอาชีพ

                ภาคตะวันออกเป็นพื้นที่แคบ ๆ มีสภาพสังคม วัฒนธรรมและเศรษฐกิจคล้ายคลึงกับภาคกลาง  แต่มีลักษณะทางกายภาพแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง กล่าวคือ 

ภาคตะวันออกมีลักษณะภูมิอากาศร้อนที่มีฝนตกชุกคล้ายคลึงกับภาคใต้    มีโครงสร้างทางธรณีวิทยาเป็นเขตหินเก่าที่เป็นแหล่งทับถมของรัตนชาติหลายชนิด ลักษณะภูมิประเทศภายในเป็นภูเขา เนินเขาและที่สูง ซึ่งลาดเอียงลงสู่อ่าวไทย ที่ราบมีอยู่บ้าง ได้แก่ ที่ราบลุ่มแม่น้ำและที่ราบชายฝั่ง แต่เป็นบริเวณแคบๆ ลักษณะภูมิประเทศและภูมิอากาศเช่นนี้เหมาะแก่การปลูกไม้ผล   ส่วนด้านปลายลมที่มีฝนตกน้อยก็เหมาะแก่การปลูกพืชไร่  ชายฝั่งทะเลของภาคตะวันออกเป็นชายฝั่งน้ำลึกที่เหมาะแก่การสร้างท่าเทียบเรือหลายแห่ง  มีเกาะ อ่าว แหลม และชายหาดที่สวยงามเหมาะแก่การท่องเที่ยว

อยู่มากมาย   

                ตั้งแต่ปี พ.ศ.2524 เป็นต้นมา  รัฐบาลมี โครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลตะวันออก (Eastern Sea board Development Program) หรือ (ESB)  เพื่อกระจายอุตสาหกรรมในเขตเมืองหลวงและพื้นที่ใกล้เคียง ไปสู่ 3 จังหวัดภาคตะวันออก ได้แก่  ชลบุรี  ระยอง แลฉะเชิงเทรา  

                ในปัจจุบันนี้พื้นที่จังหวัดชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา มีนิคมอุตสาหกรรมอยู่อย่างมากมาย  ก่อให้เกิดการสร้างงาน การเพิ่มขึ้นของเงินตราที่ไหลเข้าประเทศ  จนทำให้ตัวเลขจีดีพีของไทยเพิ่มขึ้นอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้น  ทำให้จังหวัดระยองมีรายได้ต่อหัวของประชากรสูงที่สุดในประเทศไทย  แต่การพัฒนานำมาซึ่งการสูญเสียทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม วิถีชีวิต จนไปเบียดบังสิทธิของชาวจังหวัดระยองที่อยู่มาก่อนนิคมอุตสาหกรรม   ทำให้ความมั่นคงในชีวิตและทรัพย์สินต้องสั่นคลอนในเรื่องของความปลอดภัย

                ปัญหาและผลกระทบจาการพัฒนาภาคตะวันออก

ภาคตะวันออกมีบทบาทที่สำคัญต่อการพัฒนาประเทศ    โดยในปี พ.ศ.๒๕๔๘ เป็นภาคที่มีมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภาค (Gross Regional Product: GRP) เป็นอันดับสองรองจากภาคกรุงเทพมหานครและปริมณฑล  อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการที่รัฐบาลมีนโยบายในการพัฒนาภาคตะวันออกให้เป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจใหม่ เป็นเขตอุตสาหกรรมหลัก และอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออกของประเทศ เพื่อรองรับการขยายตัวของกิจกรรมทางเศรษฐกิจออกจากภาคกรุงเทพมหานครและปริมณฑล     

นอกจากนี้ภาคตะวันออกยังมีบทบาทสำคัญในด้านเกษตรกรรม ทั้งการเพาะปลูกข้าว ไม้ผลและไม้ยืนต้น   เป็นแหล่งท่องเที่ยวทั้งในระดับชาติและนานาชาติ และเป็นประตูการค้าเชื่อมโยงกับประเทศในกลุ่มอินโดจีน   รวมทั้งมีการพัฒนาโครงข่ายการบริการพื้นฐาน ทั้งระบบถนน ทางรถไฟ ท่าเรือน้ำลึก และ    ท่าอากาศยาน เพื่อให้สามารถเชื่อมโยงสู่นานาชาติ และสนับสนุนการขยายตัว ทั้งทางด้านการพัฒนาเมือง เศรษฐกิจ และการท่องเที่ยวในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง

จากนโยบายการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก ถึงแม้จะส่งผลต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจของพื้นที่และสภาพเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศ   แต่นโยบายดังกล่าวยังไม่สามารถลดความแออัดของกิจกรรมและประชากรออกจากภาคมหานครได้ ในขณะเดียวกันการพัฒนาพื้นที่ดังกล่าวยังเป็นแรงกระตุ้นสำคัญให้มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเกิดการพัฒนา และการเติบโตของระบบเมืองอย่างต่อเนื่องมากยิ่งขึ้น ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาความไม่สมดุลระหว่างเมืองและชนบท พื้นที่เกษตรกรรมถูกรุกล้ำ เกิดปัญหาความขัดแย้งในการใช้ที่ดิน และการจัดสรรน้ำระหว่างภาคเกษตรกรรม อุตสาหกรรม การท่องเที่ยว และการพัฒนาเมือง ซึ่งนำไปสู่ความเสื่อมโทรมของสภาวะแวดล้อม และคุณภาพชีวิตของประชากรทั้งในเมืองและชนบท

                                         นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด จังหวัดระยอง                                                                   ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดกับชุมชน

แหล่งข้อมูลค้นคว้าเพิ่มเติมโครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลตะวันออกและผลกระทบ

http://thaipublica.org/2012/11/30-years-eastern-seaboard-development/

                                                                            แหล่งข้อมูลศึกษาค้นคว้าการพัฒนาและผลกระทบของภาคตะวันออก

                                                http://www.dpt.go.th/nrp/index.php?option=com_content&view=article&id=43&Itemid=43

รายงานผลการวิจัย  ผลกระทบทางสังคมจากการพัฒนาอุตสาหกรรมชายฝั่งทะเลตะวันออก ต่อชุมชนท้องถิ่น

http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/696