หน่วยที่ 4 การปฏิบัติตนเป็นชาวพุทธที่ดี

มารยาทชาวพุทธ

            มารยาทชาวพุทธ หมายถึง กิริยาวาจาที่ถือว่าสุภาพเรียบร้อยและงดงามที่ชาวพุทธพึงปฏิบัติต่อกัน  ชาวพุทธโดยทั่วไปจะไปวัดเพื่อทำบุญตามประเพณีอยู่เสมอ เมื่อไปแล้วจะต้องพบปะกับพระสงฆ์และชาวพุทธด้วยกัน จึงควรปฏิบัติต่อกันด้วยมารยาทที่ดีงามทั้งกายและวาจา

            ด้วยเหตุนี้ ในฐานะที่เราเป็นชาวพุทธคนหนึ่ง ควรที่จะศึกษาและฝึกปฏิบัติมารยาทชาวพุทธให้ถูกต้องเหมาะสมและเกิดความเคยชินจนเป็นนิสัย  มารยาทชาวพุทธนั้นมีอยู่มากมาย ในชั้นนี้เราจะศึกษากันในเรื่อง การปฏิบัติตนต่อพระสงฆ์ทางกาย ทางวาจา และทางใจ และการปฏิสันถารที่เหมาะสมต่อพระสงฆ์ในโอกาสต่างๆ 

    ๑. การปฏิบัติตนเป็นชาวพุทธที่ดีต่อพระสงฆ์

        พระสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบและปฏิบัติถูกต้องตามพระธรรมวินัย  เราเป็นชาวพุทธควรปฏิบัติต่อพระสงฆ์ให้ถูกต้องเหมาะสม

        ๑.๑ การเข้าใจในกิจของพระสงฆ์  พระสงฆมีหน้าที่หลัก ๔ ด้าน

               ๑) การศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัย

               ๒) การปฏิบัติธรรมและการเป็นนักบวชที่ดี  ลักษณะที่ดีของพระสงฆ์ดังที่กล่าวไว้ในสังฆคุณ ได้แก่  เป็นผู้ปฏิบัติดี(สุปะฏิปันโน) เป็นผู้ปฏิบัติตรง(อุชุปะฏิปันโน)เป็นผู้ปฏิบัติธรรม(ญายะปะฏิปันโน) และเป็นผู้ปฏิบัติชอบ(สามีจิปะฏิปันโน)

               ๓) การเผยแผ่หลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาให้แก่ศาสนิกชน

               ๔) การปกป้องและคุ้มครองพระพุทธศาสนา 

        ๑.๒ การศึกษาเรื่องคุณสมบัติของทายกและปฏิคาหก

               ชาวพุทธแบ่งได้เป็น ๒ กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่

               ๑. กลุ่มนักบวชหรือบรรพชิต (ภิกษุ/ภิกษุณี) หรือกลุ่มปฏิคาหก (ผู้รับ)

               ๒. กลุ่มชาวบ้านหรือคฤหัสถ์ หรือกลุ่มทายก (ผู้ให้)

               การให้ทานซึ่งเกี่ยวข้องกับทั้งกลุ่มปฏิคาหก (ผู้รับ) และกลุ่มทายก (ผู้ให้) จะได้ผลมากต้องมี ๓ องค์ประกอบสำคัญ คือ วัตถุบริสุทธิ์ เจตนาบริสุทธิ์และบุคคลบริสุทธิ์    

    ๒. การปฏิบัติตนเป็นชาวพุทธที่ดีต่อครอบครัวและสังคม

        ๒.๑ การรักษาศีล ๘ หรืออุโบสถศีล  เพื่อควบคุมกาย วาจาให้อยู่ในความดีงาม

        ๒.๒ เข้าร่วมกิจกรรมและเป็นสมาชิกองค์กรชาวพุทธ  

        ๒.๓ ปฏิบัติตนเป็นชาวพุทธที่ดีตามหลักทิศเบื้องบนในทิศ ๖

               ทิศ ๖ หมายถึง บุคคลประเภทต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์กันทางสังคม โดยมีบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบที่พึงปฏิบัติต่อกัน ดังนี้

               ทิศเบื้องหน้า (ปุรัตถิมทิศ)      ได้แก่ บิดามารดา

               ทิศเบื้องขวา (ทักขิณาทิศ)     ได้แก่ ครูอาจารย์

               ทิศเบื้องหลัง (ปัจฉิมทิศ)        ได้แก่ บุตรภรรยา

               ทิศเบื้องซ้าย (อตตรทิศ)         ได้แก่ มิตรสหาย

               ทิศเบื้องล่าง (เหฏฐิมทิศ)        ได้แก่ ผู้ใต้บังคับบัญชา/ลูกจ้าง

               ทิศเบื้องบน (อุปริมทิศ)           ได้แก่ พระสงฆ์   

    ๑. การปฏิบัติต่อพระสงฆ์ทางกาย ทางวาจา และทางใจ 

            ชาวพุทธควรปฏิบัติต่อพระสงฆ์ทั้งทางกาย วาจา และทางใจ ให้เมาะสมโอกาสสถานที่ และโอกาสต่างๆ 

    ๒. การปฏิสันถารที่เหมาะสมต่อพระสงฆ์ในโอกาสต่างๆ     

               คำว่า ปฏิสันถาร หมายถึง การทักทายปราศรัยแขกผู้มาเยือน  การปฏิสันถารแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ 

              ๑) การปฏิสันถารด้วยอามิส  คือ การต้อนรับผู้มาเยือนด้วยสิ่งของต่างๆ ในกรณีที่ผู้มาเยือนเป็นพระสงฆ์ เราต้องต้อนรับให้ถูกต้องและเหมาะสม

             ๒) การปฏิสันถารด้วยธรรม  คือ  การต้อนรับผู้มาเยือนด้วยการกล่าวธรรมให้ฟัง หรือ การสนทนาธรรมกับท่านอย่างเหมาะสมในงานพิธี หรือโอกาสต่างๆ ที่ได้พบกับท่าน

    แหล่งข้อมูลศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม 

              หน้ที่ชาวพุทธ  http://gg.gg/3uvg3           

      แหล่งข้อมูลศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม 

                                                        http://gg.gg/3uvia    

                                      http://gg.gg/3uvhn