Vlaanderen moet tegen 2050 de kwaliteit van de natuur verbeteren en extra natuur realiseren. Dat werd zo afgesproken binnen de Europese biodiversiteitsstrategie. Dit is geen eenvoudige opdracht in onze intensief gebruikte regio. In 2022 hing België nog aan de staart van het Europese peloton wat betreft de zogenaamde ‘staat van instandhouding’ van onze habitats en soorten. Eén van de habitattypes met grote bezorgdheid en prioriteit binnen de Europese habitatrichtlijn zijn half-natuurlijke biodiverse graslanden. Dat zijn esthetisch mooie bloemrijke graslanden met vele soorten grassen en kruiden. Biodiverse graslanden zijn door hun hoge soortenrijkdom dan ook erg belangrijke voedselleveranciers van bestuivers en natuurlijke plaagbestrijders, en leveren andere ecosysteemdiensten zoals de productie van veevoeder en het opslaan van koolstof. Veel graslanden in natuurgebieden zijn momenteel sterk vergrast door de te hoge voedselrijkdom van de bodem en een te hoge stikstofdeposities. Hierdoor is de biodiversiteit lager dan ze zou kunnen zijn. Er komen maar weinig kruiden voor en er is weinig nectar te vinden voor insecten. Beheerders worstelen met heel wat vragen hoe de biodiversiteit van die percelen versneld kan worden hersteld.  

In 2017 werd gestart met het unieke veldexperiment HERBIOGRAS (met financiering vanuit HOGENT). Daarin wordt onderzocht welke technieken het beste werken. Het veldexperiment bestaat uit drie blokkenproeven gelegen op drie sites (Makegemse bossen, Gentbrugse meersen en op Tectura te Melle) die elk een verschillende voorgeschiedenis hebben. Verschillende beheertechnieken worden gecombineerd met het al dan niet introduceren van zaden van de gewenste plantensoorten. Zo bekomen we 10 verschillende ‘behandelingen’ die elk drie keer per site worden toegepast. De proefvlakken hebben een oppervlakte van 20 m² en worden gescheiden door grasstroken van 1,5 m breed die als gazon beheerd worden. In elk proefvlak worden heel wat metingen gedaan. We volgen de ontwikkeling van de vegetatie, meten de koolstofopslag in de bodem en de kwaliteit van het hooi, tellen bloemen om de nectarwaarde van de proefvlakken te bepalen, en we doen onderzoek naar de beeldwaarde – want hoe mooi vinden mensen biodiverse graslanden? 

De resultaten van sommige technieken zijn spectaculair en hoopgevend, tijd loont. Na zes jaar opvolging zien we bijvoorbeeld dat een vroege maaibeurt begin mei in combinatie met herintroductie van soorten via zaad in heel wat proefvlakken mooie resultaten geeft. De vergrassing is er sterk afgenomen en waardevolle soorten hebben zich gevestigd en  breiden uit. Sommige proefvlakken voldoen nu al aan de vooropgestelde doelstellingen (> 7 sleutelsoorten en een bedekking van > 30%). Ook strippen – dit is het afsnijden en verwijderen van de grasmat - in combinatie met herintroductie resulteert in biodiversere proefvlakken. Het herstelbeheer zal de komende jaren verder opgevolgd worden om de lange-termijn-effecten te bepalen.