Phi long quyền

Khái quát

Sau năm 2000, nhờ mạng Internet bắt đầu được phổ cập tại Việt Nam mà tôi tìm hiểu được rằng series game này gồm nhiều phần, trải dài qua các hệ máy chơi game khác nhau mà khởi thủy là phiên bản Arcade năm 1985, sau đó là 4 phiên bản trên máy Nintendō Famicom, rồi tới 2 phiên bản Nintendō Super Famicom, 5 phiên bản cho dòng máy Nintendō Gameboy, 1 phiên bản trên máy Sony PlayStation và 2 phiên bản cho Nintendō N64. Phiên bản đầu tiên trên máy Arcade là game đối kháng thuần túy, nhưng các phiên bản Famicom, Super Famicom và Gameboy thì ngoài phần đối kháng còn có phần đi cảnh (side-scrolling). Các phiên bản PlayStation và N64 thì trở lại với hình thức đối kháng thuần túy. 

Tất cả các phiên bản đều được hãng Culture Brain (đến nay vẫn còn tồn tại, từ 2016 đổi tên thành Culture Brain Excel) phát triển. Phiên bản đầu tiên ra đời năm 1985 trên hệ máy Arcade là một game đối kháng thuần túy nhưng có một điểm khác biệt so với các game đối kháng khác là hệ thống "tâm nhãn". Năm 1987, Culture Brain phát triển thêm yếu tố đi cảnh (side scrolling) trong khi vẫn giữ lại hệ thống chiến đấu "tâm nhãn" của bản Arcade, nhưng lần này là phát hành trên hệ máy Famicom. Cốt cách của Phi long quyền ở các bản Famicom sau đó dần trở nên rõ nét hơn, được định hình tốt hơn, yếu tố cân bằng khá tốt nên được đón nhận tương đối tốt ở thị trường Nhật Bản. Đến năm 1992, Culture Brain phát hành phiên bản cho máy Super Famicom với đồ họa, âm thanh được nâng cấp theo phần cứng, nhưng vì lỗi lập trình cũng như thiết kế game thiếu cân bằng nên nó không còn được đón nhận tốt như các phiên bản Famicom trước đó. Đến thời PlayStation và N64, Culture Brain định hướng series đi theo lối đối kháng thuần túy, không còn hệ thống "tâm nhãn" đặc trưng, cũng như không còn tuyệt kỹ Phi long quyền nữa trong khi lối chơi của nó không có gì đặc sắc so với nhiều tên tuổi khác như Street Fighter, nên không còn nhiều người quan tâm tới series này nữa. Thực tế là Culture Brain cũng thừa nhận rằng họ đã ngừng phát triển 11 phiên bản cho các hệ máy khác nhau, và phiên bản trên máy Gameboy vào năm 2000 là phiên bản cuối cùng của dòng này. Từ đó trở đi, không thấy thêm phiên bản nào nữa. 

Khi nói tới Phi long quyền, người hâm mộ vẫn nhớ đến phiên bản thứ 3 trên máy Famicom như một đỉnh cao của cả series này. Đáng tiếc là phiên bản Golden Fighter trên máy Super Famicom tuy có nhiều cải tiến nhưng lại mắc nhiều lỗi thiết kế và lập trình, đánh dấu cho sự đi xuống của dòng game này.

Dù có nhiều phiên bản như vậy nhưng hầu hết các phiên bản trong series đều có 2 đặc điểm chung là "tâm nhãn" và "Phi long quyền". Tâm nhãn (心眼/shingan) là một hệ thống chiếu đấu độc đáo của riêng series game này, và là một yếu tố hết sức mới lạ vào thời điểm nó ra đời. Tâm nhãn là hệ thống phòng vệ của quyền pháp Thiếu Lâm tự, theo đó thì trên cơ thể của nhân vật (người chơi) và đối thủ sẽ xuất hiện ngẫu nhiên những dấu hiệu thể hiện điểm yếu ở 3 vị trí: thượng đoạn (đầu), trung đoạn (thân), hạ đoạn (chân). Khi dấu hiệu này xuất hiện ở vị trí nào của nhân vật thì đối thủ sẽ nhằm vào đó mà tấn công. Nếu nhấn nút phương hướng ứng với vị trí xuất hiện của dấu hiệu này thì nhân vật đỡ được đòn tấn công của địch, còn nếu không nhấn đúng nút thì sẽ trúng đòn. Ngược lại, khi trên thân thể địch xuất hiện những dấu hiệu này thì người chơi phải tấn công vào đúng vị trí mà dấu hiệu xuất hiện mới có thể đánh trúng địch. Có các loại dấu hiệu là dấu ○ đỏ thể hiện vị trí tấn công của đòn đánh thông thường, còn khi dấu ○ xanh xuất hiện, nếu đánh trúng vị trí đó sẽ gây tổn thương gấp đôi. Ngoài ra còn có dấu chữ "R" (Rush) mà nếu đánh trúng thì sau đó có thể tung ra một chuỗi liên hoàn quyền cước, gây tổn thương cực lớn. Còn dấu ☆ thể hiện vị trí đánh nhất kích tất sát, chỉ cần trúng một đòn là kết liễu được đối phương bất kể thể lực (máu) ít nhiều thế nào đi nữa. Có thể nói điểm hấp dẫn nhất của Phi long quyền chính là hệ thống tâm nhãn này. Vì thế mà các phiên bản PlayStation, N64 khi trở thành game đối kháng truyên thống giống như Street Fighter hay Tekken, bỏ mất hệ thống tâm nhãn này thì không còn được người hâm mộ đón nhận như trước nữa. 

Điểm nhấn thứ hai là "Phi long quyền" (飛龍の拳/Hiryū no ken), một tuyệt kỹ môn ngoại bất xuất của võ phái Thiếu Lâm. Người sử chiêu này tung mình lên không như một con rồng bay lên cao rồi lao vút xuống đối thủ cùng cú đá mãnh liệt, gây tổn thương nặng nề. Vốn đây là tuyệt kỹ của Thiếu Lâm nhưng theo cốt truyện ở phiên bản Famicom đầu tiên thì tuyệt kỹ này bị thế lực hắc ám là Long Nha (nanh rồng) cướp mất, nên nhiều đối thủ bên địch cũng sử dụng được tuyệt chiêu này. Thật nực cười là tuyệt kỹ này là một cú đá nhưng lại có tên là "Phi long quyền". Nhiều người hâm mộ cho rằng nên đổi tên thành "Phi long cước" sẽ hợp lý hơn. Điều kiện để thi triển tuyệt chiêu này là khi thanh KO của nhân vật đã đầy. Sau khi sử dụng 3 lần Phi long quyền hoặc pháp lực, hoặc khi bị đối thủ đánh trúng thì thanh KO sẽ giảm xuống. Từ phiên bản Phi long quyền III trở đi thì thanh KO chỉ được tích tụ sau khi đỡ đòn thành công, còn ở các phiên bản trước đó thì thanh này dần đầy lên khi đỡ đòn hoặc tấn công trúng đối thủ.

Phiên bản Arcade

Bản Arcade ra đời năm 1985 có tên là "Bắc phái Thiếu lâm: Phi long quyền" (北派少林 飛龍の拳 /Hokuha Shōrin Hiryū no ken) chỉ gồm phần chơi đối kháng với hệ thống "tâm nhãn" như đã đề cập. Nội dung của game có cũng như không, chẳng ai để tâm. Người chơi vào vai một nhân vật đại diện cho phái Thiếu Lâm tham dự đại hội võ thuật quy tụ các môn võ lớn trên toàn Thế giới.

Tại thị trường Nhật Bản, game được hãng Taito phát hành, còn tại thị trường Mỹ thì Culture Brain nhượng quyền sản xuất cho Data East USA phát hành với cái tên "Shanghai Kid" (Thượng Hải tiểu tử). Phiên bản Bắc Mỹ vẫn giữ nguyên lối chơi của bản Nhật, nhưng Âu hóa một vài yếu tố đồ họa cho phù hợp với văn hóa Tây phương.

■ Phi long quyền II: đôi cánh rồng (飛龍の拳II ドラゴンの翼 /Hiryū no ken II: Doragon no tsubasa)

Phiên bản này được phát hành năm 1988 với giá bán 5,500 En (khoảng 55 USD), dung lượng băng lên đến 2 Megabit. Ở phiên bản này, Culture Brain đã có nhiều cải tiến đáng kể. Đầu tiên là yếu tố biến thân và "pháp lực". Lúc này người chơi có thể điều khiển được 5 nhân vật gồm: Long Phi, Hayato, Willer, Thăng Long (Shōryū) và Minmin. 

Khi tiến trình game đến một mức nhất định, khi đấu trùm, người chơi có thể biến thân thành vị anh hùng của Thiên giới, và có thể bắn chưởng (trong game gọi là "pháp lực") với uy lực mạnh hơn. Thiết kế của những bộ giáp sau khi nhân vật biến thân được mô phỏng theo tượng cổ 12 vị thần tướng ở chùa Dược Sư ở Nhật, và khi nhân vật sử dụng pháp lực cũng đọc một loại thần chú mô phỏng theo những câu chân ngôn của Phật giáo Mật tông. 

Một điểm mới mẻ nữa của Phi long quyền II là việc nó cho phép người chơi di chuyển theo cả hai chiều trong phần chơi đi cảnh, chứ không chỉ cố định một chiều như ở phiên bản trước. Ngoài ra, ở phiên bản này còn xuất hiện nhiều hơi hướm RPG như hệ thống Item, yếu tố Level up cũng như chế độ chơi kiểu Anime RPG. Ở chế độ này, trong phần đấu trùm thì người chơi không còn điểu khiển nhân vật như kiểu truyền thống, mà sẽ điều khiển gián tiếp qua các lệnh tấn công và phòng thủ, giống như lối chơi của các phiên bản Final Fanatasy đời đầu. Người chơi có thể thay đổi nhân vật giữa những trận đấu boss, nhưng cả 5 nhân vật đều có chung thanh thể lực nên việc đổi nhân vật không có nhiều ý nghĩa.

Nội dung của phiên bản này kể về cuộc chiến giữa hai thế lực là bóng tối và ánh sáng từ ngày xưa. Lúc đó, Đại ma thần của Minh giới chỉ huy binh đoàn mặc giáp đen khơi mào cuộc chiến nhằm chinh phục Thiên giới. Bấy giờ có vị anh hùng Long Thiên đại thánh của Thiên giới chống lại thế lực tà ác, cuối cùng giành thắng lợi, cứu được Thiên giới. Đại ma thần bị phong ấn dưới sức mạnh của Mạn đà la, nhưng cũng để lại lời dự ngôn rằng khi có hung tinh màu đỏ xuất hiện, hắn sẽ hồi sinh. Long Thiên đại thánh ở Thiên giới đã phái 5 vị Long chiến sĩ xuống trần gian nhằm ngăn chặn Đại ma thần hồi sinh. Và nhóm Ngũ long chiến sĩ đó là hóa thân của thiếu niên Long Phi đang tu luyện võ nghệ ở Trung Quốc cùng 4 bằng hữu khác.

Phiên bản Bắc Mỹ được phát hành vào năm 1990 với tựa đề "FLYING WARRIORS". Đồ họa của bản Bắc Mỹ được chỉnh sửa khác rất nhiều so với bản Nhật Bản. Tên nhân vật được Âu hóa, và thiết kế của những bộ giáp không còn theo motif tượng hộ pháp của Đông phương, mà chuyển thành kiểu siêu anh hùng trong truyện tranh (comic) Âu Mỹ. Lối chơi của phiên bản Bắc Mỹ cũng có điểm dị biệt là có thêm nhiều hầm hố hơn, quân địch di chuyển nhanh hơn.

■ Phi long quyền III: Ngũ long chiến sỹ (飛龍の拳III 五人の龍戦士/Hiryū no ken III Gonin no Ryū senshi) 

Phiên bản này ra đời năm 1990 với giá bán 6,300 En (khoảng 63 USD) với dung lượng 2 Megabit cho băng vật lý. Phiên bản này đánh dấu cho sự thay đổi trong thiết kế nhân vật, và trở thành hình mẫu cố định cho những phiên bản sau. Tuyệt chiêu Phi long quyền và pháp lực của các nhân vật giờ đây có thêm hiệu ứng mang đậm dấu ấn của từng cá nhân. Yếu tố Level up ở bản trước đã bị bãi bỏ. Người chơi vẫn có thể thay đổi nhân vật trong trận đấu boss nhưng thể lực của từng nhân vật giờ đây tách biệt với nhau, làm tăng thêm tính chiến thuật cho game. Tuyệt chiêu trước khi biến thân của nhân vật cũng khác biệt giữa các nhân vật với nhau, và sau khi biến thân thì nhân vật sử dụng vũ khí (côn/song kiếm) chứ không còn đánh quyền cước như trước. Nhìn chung về mọi mặt, Phi long quyền III là tập đại thành của cả series, có nhiều yếu tố trở thành chuẩn mực cho những phiên bản sau.

Về nội dung, phiên bản này tiếp nối phần trước khi hung tinh màu đỏ xuất hiện, báo hiệu rằng Đại ma thần sắp phục sinh. Lúc này, nhóm Ngũ long chiến sỹ được Thiên giới phái cử đi ngăn chặn âm mưu hồi sinh Đại ma thần của nhóm Nguyệt Quang chúng và tổ chức Long Nha do Long ma vương Fuzufu cầm đầu. Sau khi đánh bại nhóm cường địch, tưởng chừng hòa bình đã lặp lại nhưng hung tinh màu đỏ đã xuất hiện, khắp các nơi trên Thế giới đều xảy ra những vụ mất tích với số lượng lớn khiến các thành phố trở thành đô thị ma. 

Vào thời điểm Phi long quyền III được phát hành thì hãng Nintendō chuẩn bị bán ra thế hệ console tiếp theo là Super Famicom, nên Culture Brain không có ý định sản xuất phiên bản Âu hóa cho thị trường Bắc Mỹ như đã làm với phiên bản trước.

■ Phi long quyền Special Fighting Wars (飛龍の拳スペシャル ファイティングウォーズ)

Phiên bản này được phát hành năm 1991 với giá bán 6,300 En (khoảng 63 USD), được xếp vào phân loại ngoại truyện. Nội dung của phiên bản này xoay quanh đại hội võ thuật mà các Long chiến sỹ (ngoại trừ Minmin) tỷ thí với các võ phái khác, nên lối chơi chỉ có mỗi phần đấu võ với hệ thống tâm nhãn chứ không còn màn đi cảnh như trước. Các yếu tố như pháp lực, biến thân cũng không còn. Sau mỗi trận đấu thắng lợi, người chơi có thể "luyện tập" bằng cách nhấp nút A thật nhanh, đủ số lần quy định trước khi hết thời gian. Nếu thành công thì sẽ được thưởng một số điểm để phân bổ vào các chỉ số của nhân vật. Trong phiên bản này, người chơi có thể lựa chọn bất cứ nhân vật nào để giành chức vô địch trong hội tỷ võ.

Các phiên bản Super Famicom

■ Phi long quyền S Golden Fighter (飛龍の拳S ゴールデンファイター)

Culture Brain phát hành phiên bản này năm 1992 với giá bán 9,700 En và dung lượng băng lên tới 12 Megabit. Do phần cứng tiến bộ hơn nên phiên bản này có nhiều bước tiến về mặt đồ họa, âm thanh trong khi vẫn giữ lại lối chơi với hệ thống tâm nhãn truyền thống. Mặc dù phần cứng đã chuyển đổi từ Famicom sang Super Famicom nhưng cách lập trình của nhà sản xuất vẫn không đổi so với thời Famicom, dẫn đến nhịp game khá chậm, không được lòng người chơi. Trong thiết kế game cũng mắc phải nhiều lỗi về tính cân bằng, chẳng hạn như đòn đánh gây sát thương quá thấp khiến thời gian cần thiết để đánh bại một đối thủ tốn nhiều hơn so với thời gian giới hạn trên võ đài. Vì vậy mà phiên bản này chỉ tồn tại vỏn vẹn 4 tháng, để rồi được nhà sản xuất thay thế bằng phiên bản Hyper version.

Nội dung ở bản này xoay quanh đợt báo thù của Long ma vương Fuzufu sau khi bị nhóm Ngũ long đánh bại ở phiên bản trước. Giờ đây hắn hồi sinh, bắt đầu tập kích ám sát hết các nhân vật trong Thiếu Lâm tự.

Phiên bản Bắc Mỹ được phát hành năm 1993 với tựa đề "ULTIMATE FIGHTER". Nội dung và lối chơi cũng không đổi so với bản Nhật, nhưng về mặt hình ảnh và tên nhân vật, thiết kế nhân vật được Âu hóa sang kiểu siêu anh hùng trong truyện tranh Tây phương. Nhà sản xuất cũng đã từng làm điều tương tự trước đây như khi Âu hóa Phi long quyền II thành FLYING WARRIORS.

■ Phi long quyền S Hyper version (飛龍の拳S ハイパーバージョン)

Phiên bản này được phát hành vào năm 1992, 4 tháng sau khi Golden Fighter ra đời nhằm thay thế cho Golden Fighter vốn bị chỉ trích nặng nề về tốc độ cũng như tính cân bằng. Mặc dù nhịp game ở bản cải tiến này có khá hơn nhưng nhìn chung vẫn còn chậm chạp do phần lập trình cốt lõi vẫn dựa trên code của bản Famicom. Về nội dung thì hoàn toàn không có gì khác biệt so với Golden Fighter.

Trên một bìa sách hướng dẫn chơi Phi long quyền II do Culture Brain phát hành, ta thấy được hình tượng thiết kế một cách rõ ràng hơn, bộ giáp của nhân vật Willer (cầm phướng) không khác mấy so với những pho tượng Thiên vương thường thấy ở chùa chiền. Phía sau là hình tượng Đại Nhật Như Lai với bàn tay bắt ấn "trí quyền". Thiết kế này hoàn toàn phù hợp với bối cảnh game, khi những nhân vật này là hóa thân của các vị Thiên tướng. Sau khi biến thân, nhân vật có thể sử dụng "pháp lực", một kiểu "bắn chưởng" khiến đối thủ không thể tránh né. Trước khi tung ra "pháp lực" thì nhân vật đọc những câu Chân ngôn phiên âm từ tiếng Phạn. Có thể hiểu nôm na Chân ngôn (Mantra) là những câu thần chú của các vị Phật trong thế giới quan Phật giáo, được đọc theo âm tiếng Phạn, tức tiếng Ấn Độ cổ.

Thiết kế với bối cảnh này có thể khiến nhiều người nghĩ rằng Phi long quyền nhái theo ý tưởng của series Anime "Thiên không chiến ký Shurato" (天空戦記シュラト/Tenkū senki Shurato). Điểm nhấn của bộ Anime này là thế giới quan Phật giáo Mật tông, các nhân vật đều có khả năng biến thân thành các hóa thân của nhiều nhân vật trong điển tích Phật giáo như A-tu-la, kim súy điểu Ca-lâu-la, Khổng tước vương,.... Thiết kế y giáp trong bộ Anime này cũng dựa trên hình tượng những pho tượng cổ về 12 vị Thần tướng Dược Sư của người Nhật. Và trước khi tung tuyệt chiêu, nhân vật trong Anime này cũng đọc những câu Chân ngôn. Tuy nhiên, bộ Anime này ra đời vào năm 1989, trong khi Phi long quyền II: đôi cánh rồng ra đời từ năm 1998 nên không thể nói là Phi long quyền nhái ý tưởng từ "Thiên không chiến ký Shurato".

Thập niên 1980 ~ 1990 là giai đoạn bùng nổ những sản phẩm văn hóa với sự có mặt của những anh hùng biến thân trong văn hóa đại chúng ở Nhật Bản. Có thể kể tới vài cái tên như Ultraman với đề tài người ngoài Địa cầu, dòng Super Sentai với đề tài Robot, hay Saint Seiya với đề tài thần thoại Hy Lạp và nhiều series khác nữa. Nếu mà nói thiết kế của Phi long quyền chịu ảnh hưởng từ một trong những series này thì có lẽ Saint Seiya là hợp lý nhất, bởi series đã xuất hiện từ năm 1986. Chỉ khác ở chỗ, ý tưởng của Saint Seiya là thần thoại Hy Lạp còn ý tưởng thiết kế trong Phi long quyền lại đậm chất Phật giáo, đậm chất Á Đông.

Cũng chính vì series Phi long quyền mang đậm màu sắc Phật giáo nên nhà sản xuất gặp khó khăn trong việc phát hành ở thị trường Âu Mỹ, bởi Phật giáo không phải là tôn giáo được biết đến rộng rãi ở bên ngoài Á châu, và văn hóa Phật giáo lại càng xa lạ, ngay cả đối với những quốc gia Á châu được coi là theo tôn giáo này. Chính vì vậy nên Culture Brain đã sửa lại hết thiết kế hình tượng, Âu hóa hết dàn nhân vật thành các siêu anh hùng như trong truyện tranh Âu Mỹ. Và dĩ nhiên là cũng không còn pháp lực hay Chân ngôn gì hết. Thanh song kiếm của nhân vật trong bản Nhật đã biến thành kiếm laser trong bản Mỹ.