Hoofdstuk 07. Gayatri: moeder van mantra's
Alles wat zichtbaar is straalt als Gayatri, want spraak is Gayatri en alle objecten zijn spraak, worden aangegeven door spraak en vallen onder de spraak. Het is de spraak die ze beschrijft, verklaart en aanduidt. Alle objecten zijn ook van de wereld. Niets kan daaraan voorbij gaan. Deze wereld is het lichaam van de mensheid; je kunt niet uit het lichaam springen. De adem (prana) die een persoon in stand houdt, bevindt zich in het hart (hridaya), en kan niet buiten en buiten het hart bewegen.
De Gayatri heeft vier voeten en zes categorieën. De categorieën zijn spraak, objecten, wereld, lichaam, adem en hart (vaak, bhutha, prithvi, sarira, prana en hridaya). Het Opperwezen dat door deze Gayatri wordt geprezen, is inderdaad verheven, heilig en glorieus. Zoals gezegd is al deze objectieve veelheid slechts een fractie van Zijn lichaam. Het aantal en de aard, de maat en de betekenis van de objecten gaan het begrip te boven; toch is dit alles slechts een kwart van Zijn grootsheid. De andere drie kwartalen zijn Zijn stralende onsterfelijke vorm.
Het is onmogelijk het mysterie van die met pracht en praal gevulde vorm te vatten. Dit Opperwezen dat door de Gayatri wordt aangeduid, wordt inderdaad Brahman genoemd.
Hij is de hemel (akasa), buiten het bevattingsvermogen van een persoon; Er wordt over hem gesproken als ‘buiten de persoonlijkheid van mensen (bahirardhaa purushaakaashah)’ – dit is het kenmerk van de waakfase. Het Opperwezen is de hemel, binnenin de persoonlijkheid (anthah purushaakaashah) – dit is het kenmerk van de ‘droomfase’. Hij is de lucht in het hart van een persoon; Hij vult het en vervult het – dit is het ‘diepe slaapstadium’. Iedereen die deze waarheid kent, bereikt volheid en Brahman. Dat wil zeggen: degene die de drie staten van waken, dromen en diepe slaap (jaagrath, swapna en sushupti) kent, is zelf Brahman.
Hoe belachelijk is het dat een persoon, bekend als een goddelijk wezen en die de naam draagt van deze belichaming van het Atma, de verzamelplaats van egoïsme en de daaruit voortvloeiende onzuiverheid zou moeten worden, druk bezig met het onheilig najagen van onrecht! Hoe rampzalig! Om zelfs vandaag nog bekend te staan als een ‘goddelijk wezen’, zou men moeten proberen het pad te bewandelen dat iemand een atoom van die glorie zal schenken.
Wat moeten we dan zeggen over dharma voor mensen? Hoe kan van mensen die niet de moeite hebben genomen om zelfs maar de oneindig kleine glorie van het Oeropperwezen te verdienen, worden verwacht dat ze dharma voor mensen beoefenen? Zelfs de meest ijverige zoektocht zal er nu geen fractie van onthullen! Zoals de oude wijze (rishi) zei:
De tweemaal geborene die de ochtend-avondaanbidding (sandhya) opgeeft, vervalt in de ondergang. Degenen die de ochtend-avondaanbidding verwaarlozen, hebben geen recht op enig ander soort ritueel. Samdhyaa heeno suchirnithyam, anarhah sarva karmasu Yadh anyath kuruthe karmano thasya phala bhaagbhaveth.
Dat zeggen alle gezaghebbende tradities (dharma) en Veda’s. Het is omdat de wijzen uit de oudheid vele jaren lang de ochtend-avondaanbidding verrichtten dat zij een lang leven, roem, glorie, wijsheid en de pracht van het goddelijke verwierven; dit wordt ook door Manu genoemd. Daarom verdient de brahmaan die niet op de Gayatri mediteert, vanuit welk gezichtspunt we ook kijken, die status niet.
Wat in deze context met brahmaan wordt bedoeld, is uiteraard degene die het Brahman-principe (Brahmathathwa) heeft gerealiseerd en die zichzelf heeft gezuiverd door de beoefening van de onophoudelijke contemplatie van Brahman. Dit heeft niets te maken met kaste of zelfs religie. Niettemin hebben degenen die de naam brahmaan hebben geërfd een speciale verantwoordelijkheid om zich aan de ochtend-avondaanbidding en de Gayatri te houden.
De vier plichten van mensen
Wat is sandhya precies? San betekent ‘goed’ en dhya is afgeleid van dhyana, dus sandhya verwijst naar juiste of intense meditatie (dhyana) op de Heer. Het betekent concentratie op de Godheid. Om de geest op God te kunnen richten, moeten de activiteiten onder controle worden gehouden. Voor succes in dat controleproces moet men de handicaps van de kwaliteiten (gunas), het zuivere, hartstochtelijke en saaie (sathwa, rajas en thamas) overwinnen. Wanneer deze krachten van natuurlijke impulsen de overhand hebben en proberen langs hun kanalen te sturen, moet men tot God bidden om hun aantrekkingskracht teniet te doen. Dat is de eerste plicht van degene die naar God streeft.
De regel van de natuur is dat de ochtend de periode is van pure (sathwische) kwaliteit, de middag van hartstochtelijke (rajasische) kwaliteit, en het avonduur van de schemering van saaie (thamasische) kwaliteit. Bij zonsopgang wordt de geest ontwaakt uit het comfort van de slaap, bevrijd van onrust en depressies, zodat de geest kalm en helder is. Op dat moment, in die mentale toestand, is meditatie van de Heer zeer vruchtbaar, zoals iedereen weet. Dit is de reden waarom het aanbidden van de dageraad (praathah-sandhya) wordt voorgeschreven. Maar, onwetend van de betekenis, gaan mensen door met het uitvoeren van het ritueel op een blinde, mechanische manier, simpelweg omdat de Ouden de regel hadden vastgelegd. De tweede plicht is het uitvoeren van de dageraadaanbidding, nadat je de innerlijke en diepere betekenis ervan hebt gerealiseerd.
Naarmate de dag vordert, wordt men doordrenkt met de hartstochtelijke kwaliteit (rajoguna), de actieve, inspanningsgerichte aard, en betreedt men het veld van dagelijks werk en zwoegen. Voordat men het middagmaal neemt, wordt men opgedragen nogmaals op de Heer te mediteren en het werk, evenals de vruchten die daaruit voortkomen, aan de Heer Zelf op te dragen. Pas na deze daad van toewijding en dankbare herinnering kan men beginnen met eten. Dit is de betekenis van de middagaanbidding (maadhyamika). Door dit ritueel te observeren wordt de passie onder controle gehouden en overweldigd door de pure (sathwa) natuur. Dit is de derde plicht van alle mensen.
Dan zijn mensen bezeten door een derde natuur, de saaie (thamas). Wanneer de avond valt, haast men zich naar huis, eet zich vol en wordt overweldigd door de slaap. Maar er blijft nog steeds een plicht bestaan. Eten en slapen is het lot van leeglopers en drones. Wanneer de slechtste van de kwaliteiten (gunas), de saaie (thamas), dreigt te heersen, moet men een speciale poging doen om aan de kronkels ervan te ontsnappen door zijn toevlucht te nemen tot gebed in het gezelschap van degenen die de Heer verheerlijken, en te lezen over de glorie van God , het cultiveren van goede deugden en het doelbewust onderhouden van goede gedragsregels. Dit is de voorgeschreven avondaanbidding (sandhyavandana).
Daarom moet de geest die uit de leegte van de slaap tevoorschijn komt, op de juiste manier worden getraind en begeleid; men moet het gevoel krijgen dat de gelukzaligheid van meditatie en de vreugde van het zich niet bewust zijn van de buitenwereld veel grootser en duurzamer zijn dan de troost die men krijgt door middel van de dagelijkse dosis fysieke slaap. Deze gelukzaligheid, deze vreugde kan door iedereen worden gevoeld en gerealiseerd; discriminatie zal je dit duidelijk maken. Dit is de vierde plicht van mensen.
Mensen die, zolang ze leven in zich hebben, de driemaal daagse aanbidding in acht nemen, behoren inderdaad tot het hoogste type; ze zijn altijd glorieus en bereiken alles wat gewenst is. Bovenal worden ze bevrijd, zelfs terwijl ze nog leven (jivanmuktha).
Cultiveer de zielskracht
Er moet voor worden gezorgd dat de ochtend- en avondgebeden niet als een routineritueel worden opgevat, een van de vele die ter naleving zijn vastgelegd. Dit moet worden uitgevoerd terwijl men zich bewust is van de betekenis en stilstaat bij de innerlijke betekenis. Men moet de betekenis van de Gayatri Mantra duidelijk begrijpen. Het is noodzakelijk om de identiteit te voelen tussen het stralende Wezen (Atma-swarupa) dat daarin wordt genoemd en jezelf. Alleen degenen die de betekenis ervan niet kennen, zullen de Gayatri verwaarlozen.
Manu legt hier speciale nadruk op; hij heeft verklaard dat de Gayatri de levensadem van de brahmaan is. Het is niet alleen zijn verklaring: het is de waarheid. Wat is efficiënter voor spirituele verheffing dan meditatie op de uitstraling die het intellect verlicht en voedt? Wat is vitaler vruchtbaarder dan het gebed dat pleit om de geest te redden van zondige neigingen?
Voor een persoon is er geen beter pantser dan het cultiveren van deugden. Manu stelt dat brahmanen hun status niet zullen verliezen zolang ze vasthouden aan de Gayatri en geïnspireerd worden door de betekenis ervan; Manu zegt dat als ze te zwak zijn om de Veda's te bestuderen, ze op zijn minst de Gayatri moeten reciteren en zich daaraan tot het einde moeten houden. De gezaghebbende traditie (smrithi) zegt ook dat er geen schat rijker is dan de Gayatri.
Zielkracht kan alle taken van de wereld volbrengen; en aangezien de Gayatri innerlijke kracht schenkt, moet de Gayatri om die kracht te bevorderen met zorg op het juiste moment worden gecultiveerd, zonder verwaarlozing. Voor de groei en ontwikkeling van het lichaam is zuivere (sathwische) voeding noodzakelijk, nietwaar? Zo moet ook de glans van de zon worden aangetrokken, om de innerlijke glans in de vorm van creatief denken (bhaavana) te versterken.
Wanneer de zielskracht toeneemt, worden de zintuigen geactiveerd en langs vruchtbare lijnen gestuurd. Wanneer het afneemt, falen de zintuigen en laten jou ook in de steek. Dus als de zonne-energie op dat moment wordt onttrokken, zal het als een zaadje zijn dat in het juiste seizoen wordt geplant en is de oogst verzekerd. Kan duisternis zich verbergen en verwarren als de zon is opgekomen en de aarde in pracht en praal heeft gebaad? Kan verdriet de overhand krijgen als iemand zichzelf met die glans heeft doordrenkt? Hoe kan iemand verstoken zijn van kracht, de kracht die voortkomt uit de bron van Brahman? De techniek van dit proces is door de Ouden vastgelegd ten behoeve van alle aspiranten. Leer en oefen het, en door je eigen ervaring zul je getuige kunnen zijn van de waarheid van hun pad.
Welk doel heeft het sacrament van de heilige leidraad (upanayana)? In welke mantra ben jij die dag ingewijd?
Waarom werd toen alleen die mantra onderwezen? Waarom krijgen andere mystieke formules niet evenveel aandacht? Denk na over deze zaken en je zult ontdekken dat de Gayatri de moeder van de mantra's is. Je zult ook merken dat de rituelen een nieuwe betekenis krijgen, de regels en beperkingen zullen doelbewust zijn; de daden en activiteiten van de Ouden zullen de moeite waard lijken. Als je niet probeert de betekenis ervan te kennen, zul je ze interpreteren als je fantasierijke aanwijzingen en jezelf in trucs en strategieën laten belanden om aan de verplichtingen van het leven te ontsnappen. Je zult verstrikt raken in onrechtvaardigheid en ontkenning (anyaya en a-dharma).
De echte betekenis van Gayatri
Welnu, wat is de echte betekenis van het woord Gayatri? Probeert iemand het vandaag te weten? Er wordt aangenomen dat het woord een godin of een formule betekent. Gayatri is dat wat de levensademen (gayas of pranas) of de zintuigen (indriyas) beschermt (thra), te beginnen met spraak. Bovendien wordt er gezegd:
Dat wat degenen redt die het zingen, vereren, herhalen of erover mediteren, wordt Gayatri genoemd.
Gaayantham thraayathe yasmaath Gayatri, thena kathyathe.
Dat wil zeggen: het is deze heilige mantra die een koninklijke wijze (rajarshi) als Vishvamitra in een brahmaanse wijze (brahmarshi) transformeerde. De moeder die de Veda (Vedamatha) is, zal alle gunsten schenken aan iedereen die Haar aanbidt. Die Godin wordt in glorieuze termen beschreven in de Brahmana's en in de teksten over dharma (dharmasutra's); als je deze duidelijk begrijpt, kun je het zonder hulp realiseren.
Dharma, doordrenkt van zulke diepe mysteries, wordt tegenwoordig op verschillende schamele manieren moedwillig gerationaliseerd en geïnterpreteerd. Dat is de reden waarom de teloorgang van de dharma heeft plaatsgevonden. Het is dus absoluut noodzakelijk om de eeuwige religie (sanathana dharma) en de principes van interpretatie die natuurlijk zijn voor de Atmische waarheid, die de basis is van dharma, nieuw leven in te blazen. Anders zal de betekenis onherkenbaar worden veranderd en zullen de grillen van individuen de overhand krijgen. Elke handeling zal als dharma worden bestempeld, wat de aard ervan ook is!