Materi 9 klas X
Kanggo nambahi wawasan nggunakake basa Jawa, pasinaon dina iki ngrembug ngenani Paramasastra. Apa iku paramasastra bakal dirembung ing ngisor iki... mangga disinaoni kanthi tumemen.
Paramasastra iku ngèlmu tata basa lan sastra, utamané basa Jawa. Wis akèh kitab kang nganggo irah-irahan “Paramasastra” kang dianggit déning sawetara pujangga. Tembung iki dijupuk saka parama (tata basa) lan sastra. Tata basa Jawa akeh njupuk saka Sansekerta. Tata basa iki katurunaké manèh déning Panini. Ing jaman Jawa anyar,Ranggawarsita uga gawé Serat Paramasastra Jawi kang umumé digunaaké saiki.(wikipedia : 16-12-2015).
Paramasastra miturut golonganing tembung kaperang (jawasmp3bae : 2015) :
Tembung aran (tuladha: radio, meja, lsp)
Tembung kriya (tuladha: maca, turu, lsp)
Tembung sesulih(tuladha: kowe, aku, lsp)
Tembung wilangan (tuladha: telu, enem, lsp)
Tembung kaanan (kata sifat) (tuladha: elek, kuru, lsp)
Tembung katrangan (tuladha: kana, lor, lsp)
Tembung pangarep (tuladha: saka ing, lsp)
Tembung sandhangan (tuladha: sang, hyang, lsp)
Jinising tembung ana 2, inggih punika tembung lingga lan tembung andhahan…
Tembung lingga inggih punika tembung kang during owah saka asale, tuladhane meja, pangan arit,…lsp
Tembung andhahan inggih punika tembung kang wis owah saka asale, tuladhane mlaku koktuku, gumagus lsp
Tembung andhahan kuwi asale saka tembung lingga kang oleh ater-ater, panambang, lan seselan.
Tuladhane ater-ater:
Ater-ater a+….
a+karya: akarya
Ater-ater ka+…
Ka+tabrak: katabrak
Ater-ater anuswara (na,ma,ny, ng)
na+tampa: nampa
ma+pangan: mangan
ny+sapu: nyapu
ng+goring: nggoreng
Ater-ater tripurusa (dak, kok, di)
kok+pangan: kokpangan
di+jambak: dijambak
dak+masak: dakmasak
Ater-ater sa, pa, pi, pra, pari, tar
sa+wengi: sawengi
pa+mudha:pamudha
pi+tutur: pitutur
pra+yoga: prayoga
pari+wara:pariwara
tar+buka:tarbuka
Ater-ater kuma, kapi, kami
Kuma+lamcang:kumalancang
Kapi+adreng: kapiadreng
Kami+gila:kamigilan
Tuladhane panambang:
Panambang ku, mu, e
Buku+ku: bukuku
Sapu+mu: sapumu
Jaran+e: jarane
Panambang an
Gawa+an: gawan
Panambang i
Suwek+i: suweki
Panambang a, na, ana, en
Jupuk+a: jupuka
Pangan+na: panganna
Sapu+ana: saponana
Jaga+en:jaganen
Panambang ake
Gambar+ake:gambarake
Panambang ne, ing
Bapak+ne: bapakne
Abang+ing: abanging
Tuladhane seselan:
Seselan in:
Cedhak +in: cinedhak
Titah+ in: tinatah
Seselan um:
Bagus+um: gumagus
Tindak+ um: tumindak
Seselan l, r:
Siwer+ l: sliwer
Kelip + r: krelip