میرا پینڈ گج گورائیہ تحصیل ڈسکہ ضلع سیالکوٹ وچ واقع اے۔ ساڈیاں زیادہ تر رشتہ داریاں وی ایسے علاقے وچ ای نے۔ ایس علاقے وچ زیادہ تر جٹ برادری دے لوک ای آباد نیں۔ دوسریاں برادریاں وی کافی نیں لیکن جٹ برادری زیادہ اے۔ جٹاں دیاں ساریاں ای ذاتاں ایتھے آباد نیں۔ گورائیے، چیمے، چٹھے، گوندل، ججے، جٹھول، وڑائچ، گھمن، سندھو، گل، باجوے، بھنڈر، بریار، ہنجرا، سندھو، بٹر، ورک، مہار غرض جٹاں دیاں کافی ساریاں ذاتاں ساڈے علاقے وچ آباد نیں۔ ساڈے پنڈ دے آلے دوالے گورائیاں دے ای کوئی دس بارہ پینڈ نیں۔ میرے مرحوم والد صاحب دسدے ہوندے سن کہ گورائیاں دا آبائی علاقہ گوجرانوالہ سی تے ساڈا کوئی وڈا وڈیرا شائد سیالکوٹ آ گیا ہونا اے تے ایتھے وی گورائیہ ذات آباد ہو گئی۔ والد صاحب دی گل ایس لئی وی وڈی لگدی اے کیونکہ گوجرانوالہ تے شیخوپورہ وچ وی گورائیاں دے کئی پینڈ آباد نیں۔ 

زیادہ تر جٹاں دی طرح ساڈے آباؤ اجداد وی سکھ ای سن۔ کوئی دسویں پشت تے جا کے ساڈا شجرہ نسب سردار محل سنگھ گورائیہ نال جا کے مل جاندا اے۔ سردار محل سنگھ گورائیہ ایک اندازے دے مطابق مغل دور وچ مسلمان ہوئے سن تے اسی اونہاں دی اولاد آں۔ سردار محل سنگھ گورائیہ دے پائی سردار جیٹھو سنگھ گورائیہ سکھ مذہب تے ای قائم رہیے۔ ایہو ای وجہ سی کہ سن سنتالی تکر ساڈے پینڈ گج گورائیہ وچ بہت سارے سکھ وی آباد سن جیہڑے سردار جیٹھو سنگھ گورائیہ دی اولاد سن۔ سن سنتالی وچ جدوں بٹوارہ ہویا تے ساڈے پینڈ وچ رہن والے سکھ وی ہندوستان چلے گئے۔ اسی وڈیاں کولوں ای سُنیا اے کہ ساڈے پینڈ دے سکھاں دی ہندوستان ہجرت اک آدھے واقعے دے علاوہ امن تے سکون نال ای ہو گئی۔

ساڈے وڈے کوئی پنجاہ (پچاس) دی دہائی وچ لہور پڑھن لئی آئے تے فیر لہور دے ای ہو کے رہ گئے۔ ساڈی تے جم پل ای فیر لہور دی اے پر پینڈ نال ہمیشہ ای جُڑے رہیے تے آج وی کئی ورے (سال) ست سمندر پار ہو جان دے باوجود جنی یاد لہور دی آندی اے اُس توں زیادہ کھچ پینڈ دی پیندی اے۔ سکول دے زمانے وچ ساڈے سارے چاچے زاد تے تائے زاد بھراواں دے گرمیاں دی چھٹیاں دے تین مہینے پینڈ وچ ای لنگدے سن۔ گرمیاں دیاں چھٹیاں ہوندیاں ای سانوں پینڈ کل دتا جاندا تے چھٹیاں مُکن تے ای لہور واپسی ہوندی۔ دسمبر دے آخر وچ ہون والیاں دس چھٹیاں وچ وی اے ای روٹین ہوندی۔ مینوں آج وی جے گرمیاں پسند نیں تے شائد ایس دی وجہ میرے دل تے دماغ وچ رچیاں بسیاں بچپن دے زمانے دیاں پینڈ وچ گزریاں گرمیاں دیاں چھٹیاں دی یاد ای اے۔

گرمیاں دیاں چھٹیاں شروع ہوندیاں ای اسی جدوں پینڈ پہنچدے تے مونجی (چاول) لان دا سیزن شروع ہو جاندا۔ مُنجی نوں پانی دی بہت لوڑ (ضرورت) ہوندی اے ایس لئی ڈیزل انجن نال چلن والا ٹیوب ویل صبح تُوں لگ کے شام تکر چلدا رہندا سی تے پیلیاں (کھیت) پانی نال پرے (بھرے) رکھنے پیندے۔ ٹیوب ویل تے نہانا ساڈا سب توں وڈا شوق سی۔ ڈیزل انجن سٹارٹ کرن لئی چنگا زور لگدا سی تے دو جوان بندیاں نوں مل کے گیہڑا لانا پیندا سی۔ سانوں وی بڑا شوق ہونا تے اسی وی وڈے ڈیزل انجن نوں گیہڑا لا کے سٹارٹ کرن دی کوشش کرنی پر اونہے ساڈے کولوں ہلنا وی ناں فیر دو وڈے بندیاں نے مل کے اونہوں گیہڑا لانا تے ڈیزل اِنجن سٹارٹ ہونا تے ٹیوب ویل چلنا۔ اساں کوشش کرنی کہ جلدی جلدی میاں جی (میرے دادا ابو) ہوراں کولوں سبق پڑھ لئے فیر رج کے ٹیوب ویل تے نہائے۔

ساڈی زمین وچوں ایک چھوٹی جئی نہر وی لنگدی اے جنہوں ساڈی زبان وچ سُوا کہیا جاندا اے۔ اے سُوا تسی سمجھ لو لہور دے وچوں لنگھن والی نہر دا تیسرا یا چوتھا حصہ کہہ سکدے او۔ سارے پینڈ دے بچے ایس نہر وچ چھلانگاں لا لا کے نہاندے لیکن سانوں ایس سوئے (چھوٹی سی نہر) وچ نہان دی اجازت نہیں سی ہوندی۔ اساں بہت ضد کرنی تے کسے وڈے نے اپنی نگرانی وچ ساڈا شوق پورا کروا دینا۔

پینڈ ساڈے ڈیرے تے جامن دے پنج وڈے وڈے تے ایک چھوٹا درخت لگا ہویا اے۔ جامن دے وڈے درختاں تھلے دوپہر نوں مجاں آرام کر دیاں سن تے جامن دا چھوٹا درخت جس دے نال ایک ٹاہلی دا درخت اے اُس دے تھلے منجیاں ڈھا کے اینہاں درختاں دی ٹھنڈی چھاں تھلے میرے میاں جی (دادا ابو) تے وڈے ابا جی (دادا ابو کے بڑے بھائی) تے اونہاں نوں ملن آن والے پینڈ دے لوک بیٹھے ہوندے تے اونہاں توں تھوڑا جیہا اولے (چھپ کے) ہو کہ تاش دی ٹولی وی بیٹھی ہونی تے گرمیاں دی ساری دوپہر مُنڈیاں دی تاش کھیڈ کے لنگ جانی۔ ساڈے ڈیرے دا ناں “گورے والا” وی پتہ نہیں کس طرح تے کدوں رکھیا گیا ایس بارے مینوں آج تکر کوئی تصدیق یافتہ گل پتہ نہیں لگ سکی۔ ساڈے ڈیرے تے لگے سارے درخت ساڈے ہوش سنبھالن توں پہلاں دے نیں تے اجے وی اوتھے ای موجود نیں۔ اے درخت اوتھے ای نیں پر ایناں درختاں تھلے بیٹھن والے بدل گئے کوئی دنیا توں چلے گئے تے کوئی لہور دے باسی بن گئے تے کوئی ملکوں باہر چلے گئے۔

جیہڑے دن میاں جی نے شہر تاریخ تے گیاں ہونا اوہ ساڈی عید دا دن ہونا۔ شام نوں میاں جی نے واپس آنا تے کسے نہ کسے ساڈی کوئی شکایت لا دینی تے ساڈے فیر کن پھڑ آئے جانے۔ میں جناں وی مرضی اُچا درخت ہونا اودے اُتے چڑھ جاندا ساں پر میرے کولوں درخت توں لتھیا نہ جانا تے میاں جی نے فیر کسی کامے نوں درخت نے چڑھانا جیہڑا مینوں تھلے لا کہ لیاندا۔ کدی تے ٹہنی ٹوٹنی تے میں وی ٹہنی نال ای تھلے آ جانا تے فیر پہلے تے مینوں چُکنا کہ ٹھیک تے ہے فیر ٹھیک ہون دی تسلی کرکے پھینٹی وی لگنی۔ تین مہینے دیاں چھٹیاں پینڈ گزار کے جدوں لہور واپس آنا تے کئی کئی دن تکر دل ای نہ لگنا۔ دل تے آج وی نہیں لگدا۔ پتہ نہیں کیوں؟

Dated: 28-3-2024

‎