darwinenmoraal

Adeldom verplicht, een hoogstaande moraal kenmerkt zich door een vrijwillige inzet voor wat goed en rechtvaardig is. Het uit zich niet door met elke wind mee te waaien maar door standvastig de weg te gaan die als juist ervaren wordt. 

Is het de invloed van onze omgeving die ons tot goede daden aanzet, of is het zo dat de krachten uit onze omgeving onverschillig staan tegenover enige moraliteit?

Hierbij is het goed om stil te staan bij de gezichtspunten van Charles Darwin. Hoewel Darwin geen moraalfilosoof was, heeft hij ons wel laten zien hoe dicht moraliteit en omgeving bij elkaar staan. Als je mocht denken dat moraliteit onbelangrijk is en dat het enige wat telt fysieke kracht en de mentale gesteldheid is, dan wordt het tijd om Darwin te lezen. Alle creaturen vechten voor hun zelfbehoud. Hij zegt ook dat zij, die de strijd om het bestaan overleven als succesvol kunnen worden aangemerkt, oftewel als je ongeschikt bent, dat je uitsterft. Echter, het gevecht wordt niet beslist door brute kracht. Puur fysiek verliezen wij het gevecht met de beer en de buffel. Wij zijn hun meerderen door onze intellectuele capaciteiten. Het verhaal van David en Goliath leert ons al dat slimheid en precisie een overmacht de baas kan. Intelligentie is superieur aan kracht.

Maar Darwin toont verder aan dat morele kracht nog boven de kracht van de intelligentie uitgaat en we kunnen op verschillende manieren zien dat  iemand met vertrouwenwekkende eigenschappen een langere adem heeft dan iemand die daarvan verstoken is. Slechts oppervlakkig lijkt het erop dat moraliteit van geen belang is, maar dan heb je Darwin niet goed gelezen. De geschiedenis leert ons dat volkeren zonder enige moraliteit zijn verdwenen. Toen liet de HEER uit de hemel zwavel en vuur neerkomen op Sodom en Gomorra en hij vernietigde die steden en de hele vallei, met de inwoners van al de steden en met alles wat er op het land groeide.

Er is minstens een gemeenschappelijke moraal nodig om als gemeenschap te kunnen overleven. Een vredelievend karakter is een onderdeel van moraliteit. Op het eerste gezicht lijkt het dat gewelddadige karakters de boventoon voeren maar wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. Het loslaten van slechte gewoontes vormt een ander onderdeel van moraliteit, evenals ingetogenheid. Schaamteloosheid verzwakt de geestkracht. De hoogste God van de Andamanen trok zich terug; deze verwijdering correspondeert met de bijna volslagen afwezigheid van een eredienst en de egoïstische houding van de manlijke bevolkingshelft. Het volk is langzaam uitgestorven. Darwin merkt op dat dieren ook een bepaalde mate van onbaatzuchtigheid bezitten; zelfs de meest schuwe dieren verdedigen hun jongen met gevaar voor eigen leven. Dit laat zien dat als er geen opofferingsgezindheid bij dieren zou zijn er weinig van de fauna zou overblijven. Het grootste verschil tussen mens en dier is, dat de mens onbaatzuchtiger is. Hij heeft zijn leven gegeven voor anderen, dat wil zeggen voor zijn nakomelingen, familie, gemeenschap en land.

Darwin laat duidelijk zien dat een krachtige mentaliteit superieur is. De grandeur van de mens steunt niet op zijn verzamelde schatten of vernietigende wapens maar op zijn ruimhartige houding, gedreven door rechtvaardigheid en waarheidslievendheid.