Bekaert en de bandencentrale

Fiets je op een mooie dag langs het kanaal Bossuit-Kortrijk en ben je toevallig in een filosofische bui, mijmer dan tijdens je rit eens over de prachtige uitvinding die 'de fiets' wel is. Op eigen kracht vooruit komen, uitwaaien, eens goed doortrappen, diep ademen, genieten,...Bedenk ook eens dat dit allemaal niet veel zou voorstellen indien de uitvinding van de fiets niet gevolgd werd door de uitvinding van de luchtband. Fietsers dienen de Schot John Dunlop, uitvinder van de fietsband, dankbaar te gedenken. 

Die luchtband kon er pas komen door het gebruik van rubber en het was de Amerikaan Charles Goodyear die er in slaagde om, na veel experimenteren, het rubber toepasbaar te maken voor banden. Hij was het typevoorbeeld van de uitvinder die zijn leven in ellende eindigde terwijl anderen fortuinen verdienden met zijn uitvinding. De grote meneren van de luchtband zijn echter de gebroeders André en Edouard Michelin die vanaf 1888 vanuit Clermond-Ferrand hun imperium uitbouwden. Alle grote verbeteringen van de luchtband die er vanaf dan gekomen zijn, kwamen van bij Michelin. 

Op het moment dat ze de fietsbanden min of meer geperfectioneerd hadden,werd ook de automobiel geboren en meteen werd hun kennis toegepast voor de productie van autobanden. Michelin haalde het ook in zijn hoofd om treinen te laten rijden op luchtbanden. Zij slaagden daar ook in maar het principe werd niet doorgedreven. Hierbij deden ze wel ervaring op voor het maken van sterkere banden, iets wat ze toepasten bij de productie van vrachtwagenbanden. Dit leidde vervolgens tot de uitvinding van de radiaalband die in 1949 op de markt kwam. Die revolutionaire band betekende ook de doorbraak van het staalkoord. Normaal werden rubberbanden gewapend met een soort lijnwaad. Om de band zowel sterk als soepel genoeg te maken ging men over naar het wapenen met staalkoord, dit zijn fijne staaldraadjes die tot een koord gevormd worden. Net als het duo staal en beton, bekend als 'gewapend beton', een succes werd, was het duo staalkoord en rubber, bekend als 'de radiaalband', een winnend product. De nieuwe autoband was ook een commercieel succes en gezien Michelin ook zijn staalkoord zelf produceerde en de nodige octrooien op zak had, bezorgde die ruime voorsprong alle concurrenten menige kopzorg. 

Dit was het moment waarop die andere bandenfabrikanten eens gingen polsen bij Bekaert in Zwevegem of ze daar dat fameuze staalkoord konden maken. Bij Bekaert geloofde men ook in een toekomst voor staalkoord. Na het in stukken zagen, knippen, snijden en fileren van een aantal nieuwe Michelinbanden besliste men de concurrentie aan te gaan. Bij de overstap van het bewerken van zachte ijzerdraad naar harde staaldraad moest men ettelijke kinderziekten overwinnen. De bandenproducenten keken te lang de kat uit de boom, bang als ze waren om afhankelijk te worden van Bekaert. De meest ambitieuze was het Amerikaanse Firestone dat een bestelling op zak had voor levering van sterkere banden voor de bekende Greyhoundbussen. Een samenwerking met Firestone leidde tot de eerste deftige bestellingen maar toch bleef het bijna 10 jaar vallen en opstaan, waarbij het geloof in de staalkoord menig maal op de proef gesteld werd. Vanaf de jaren 60 breekt de staalkoord van Bekaert echter door en wordt het bedrijf een internationale speler die samenwerkt met diverse bekende bandenfabrikanten. Er wordt in Zwevegem in ijltempo fabrieksruimte bijgebouwd en werkvolk aangenomen. In 1966 komt er ook een fabriek voor staalkoord in Aalter. In de jaren 70 gaat men ook produceren in de USA, Spanje,Japan en Brazilië. In België komt er nog een fabriek in Lanklaar en gaat men produceren in Moen in de vroegere gebouwen van Cotomoen. 

Men kan gerust stellen dat Bekaert groot is geworden door de samenwerking met de wereld van de rubberbanden. Men heeft riskante keuzes gemaakt die uiteindelijk een enorme groei hebben teweeg gebracht. Waar het bedrijf met zijn traditionele draadproducten aan de grenzen van zijn groei zat, kwamen ze nu in een markt terecht die  explodeerde door het wereldwijd toenemend autogebruik. De consument bleek bereid, en werd later zelfs verplicht, te betalen voor zijn veiligheid door aankoop van een product dat slechts een beperkte levensloop heeft. De bestendige uitdaging om de vele technische problemen te overwinnen en het feit dat ze zelf de machines ontwikkelden voor de productie van staalkoord, bevorderden een typische bedrijfsdynamiek. Dit elan leidde tot vele technische verbeteringen en verdere specialisaties. Ten slotte kwam het succes ook tot stand door een ploeg mensen die met een gedreven handelsgeest vanuit Zwevegem de wereldbol afstruinden en met de nodige contracten op zak terug thuis kwamen.

Technologische ontwikkelingen roepen ook vaak nieuwe problemen op die dan weer voor andere uitdagingen zorgen. Gezien de toenemende prijzen voor grondstoffen en de ecologische gedachte wordt nu veel belang gehecht aan recyclage. Zo slaagt men er tegenwoordig in om bij afbraakwerken, met inzet van enorm krachtige tuigen, beton en staal terug van mekaar te scheiden en zo beide grondstoffen te recycleren. Onze radiaalband, eenmaal versleten, blijkt echter een probleemgeval voor de afvalverwerking. Maar ook daar wordt aan gewerkt...

Met dank aan Jan Deloof die er op wees dat je het verhaal van de staalkoord moet kennen om Bekaert beter te begrijpen. Dit verhaal heeft hij grondig uitgewerkt in het boek 'Staalkoord, het verhaal van een winner'. Het boek maakte hij in 1987 voor het bedrijf ter gelegenheid van 35 jaar staalkoordfabricage. Het boek is tweedehands nog te vinden en kan je ook raadplegen in de bibliotheek van de gemeente Zwevegem.