Roland Yuno Rech: Zazen

In zazen zit je op een kussen, de benen gekruist, de rug verticaal. Je lichaam wordt verbinding tussen de hemel en de aarde. Je drukt je hoofd in de hemel en je knieën in de aarde. Zo laten we de spanningen weglopen die in ons lichaam opgehoopt zijn door een ego, dat er niet erg zeker van is werkelijk te bestaan. En dat teveel doet om de schijn hoog te houden. Hoe vaak op een dag spannen onze schouders zich niet aan, omdat je het gevoel hebt dat je iets tekort wordt gedaan? Hoe vaak laat je niet na om diep in te ademen, omdat je, vastklampend aan je gedachten, vergeet uit te ademen? Hoe vaak doet je rug niet pijn, omdat je jezelf belast met allerlei eisen waarop je jezelf dwingt te antwoorden om je bestaansrecht te verdienen, terwijl je intussen een beetje erkenning en een beetje liefde bijeen sprokkelt?

Concentratie op de houding van zazen is een tamelijk eenvoudige manier om de knopen waarmee we onszelf vastbinden zich te laten ontwarren. Je beknellende banden kwijtraken is één betekenis van Buddha te worden: bevrijding.

In zazen denk je met je hele lichaam en niet alleen met je hersenschors: zo ga je het hier en nu van ons bestaan binnen en dat is alsof je thuis komt en in rust en vrede gaat zitten. Dan is het niet meer nodig her of der te rennen op zoek naar een eeuwig ergens-anders. Met dit begrensde lichaam zijn we één met het universum, net zoals een dauwdruppel de maneschijn weerspiegelt, voorbij noties van klein of groot, van dichtbij of veraf.

Zonder de ogen te sluiten fixeert je blik niets in het bijzonder en deze wordt weids, net als de geest, die op geen enkele gedachte blijft vastzitten. Alles omvattend wat tijdens onze beoefening verschijnt, wordt alles zazen en is er niets wat ons verstoort.

Verre van ernaar te streven ons van de wereld af te snijden realiseren we dat we slechts bestaan in onderlinge samenhang met alle verschijnselen. Zonder gebruik te maken van de gekleurde bril van onze meningen en vooroordelen keren we terug naar een heldere blik, een blik die de realiteit ontvangt zonder ernaar te streven haar terug te voeren op wat ons al bekend is. Deze manier van kijken respecteert het diepe mysterie van het leven en het uiteindelijk ongrijpbare karakter van alle wezens.

Zittend in stilte komt de innerlijke dialoog tot rust en opent het bewustzijn zich tot dat wat voorbij ieder woord of begrip gaat.

Geconcentreerd op de houding van de handen, die niets vastgrijpen, houden onze mentale maaksels stil. Je realiseert dat je zonder vast te grijpen of te verwerpen werkelijk vrij bent. Diep in- en uitademen brengt onze aandacht terug bij ons werkelijke leven, in contact met onze omgeving. Dat helpt om gedachten voorbij te laten gaan en een vloeiende geest te hervinden, een geest die nergens op blijft  steken en die beschikbaar is voor het nieuwe moment. In plaats van geketend te zijn door gedachten die zich de een na de ander aan elkaar vastketenen, hervind je momenten die vrij zijn van iedere gedachte en van daaruit kan een nieuwe, creatieve gedachte tevoorschijn komen, vanuit leegte. Het bewustzijn wordt als de oppervlakte van een meer, wanneer de golven tot rust zijn gekomen; ze weerspiegelt heel de hemel en is transparant tot op de bodem.

Deze manier van denken met je lichaam en adem, zonder je te hechten aan je gedachten, vind je op verschillende momenten van de dag terug. In onze levens die overstelpt worden door alle mogelijke soorten bezigheden, opent dat een ruimte van vrijheid. Met het tot gewoonte worden van zazen, verwerkelijkt zich dat voorbij iedere inspanning.

Uit : Roland Yuno Rech, Zen. L‘éveil au quotidien, Actes Sud, Arles 1999, pp. 9-12.

Vertaling: Joseph Wijsmuller.