ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ

Το υλικό που αποτέλεσε την πρώτη ύλη για την συγγραφή του παρόντος Λεξικού, η συλλογή, ταξινόμηση, καταγραφή και λεξικογραφική επεξεργασία της οποίας διήρκεσε 12 και πλέον χρόνια (από το 1997), διακρίνεται σε 2 γενικές κατηγορίες οι οποίες και αντιστοιχούν σε ισάριθμες μεθοδολογικές αρχές:

Α. Γραπτές Πηγές: από την στιγμή που προσπαθούμε να περιγράψουμε λεξικογραφικά μια παλαιότερη χρονικά περίοδο (1920-1970) είναι όχι μόνο φυσική αλλά αναπόφευκτη και επιβεβλημένη η εύρεση και προσεκτική μελέτη των τυχόν γραπτών κειμένων που περιέχουν οποιαδήποτε γλωσσική και κυρίως λεξικογραφική πληροφορία σχετικά με το ιμβριακό ιδίωμα. Για τον λόγο αυτό, αποδελτιώσαμε και προσεγγίσαμε εξονυχιστικά το γλωσσικό-ιδιωματικό υλικό που απαντά στα εξής γραπτά κείμενα:

α) Τρία (3) χειρόγραφα γλωσσικού περιεχομένου σχετικά με το ιμβριακό ιδίωμα που βρίσκονται στο Ιστορικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής (ΙΛΝΕ) της Ακαδημίας Αθηνών.

β) Επτά (7) χειρόγραφα λαογραφικού κυρίως περιεχομένου σχετικά με την Ίμβρο που βρίσκονται στο Σπουδαστήριο Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και περιέχουν μεγάλο αριθμό ιμβριακών ιδιωματικών λέξεων.

γ) Απομαγνητοφωνημένα ιδιωματικά ιμβριακά κείμενα του Παν. Καλαϊτζή που βρίσκονται τυπωμένα στα περιοδικά «Ιμβριώτικα», «Κριτόβουλος», «Ιμβριακός Αγώνας».

δ) Το βιβλίο Του νησιού μας η γλώσσα. Γλωσσάρι της Ίμβρου, του Κ. Ξεινού που περιέχει την ερμηνεία 3000 περίπου λημμάτων καθώς και σημαντικό αριθμό παροιμιών, στερεότυπων-ιδιωματικών φράσεων, τοπωνυμίων, κ.λπ.

ε) Αλφαβητικός κατάλογος ιμβριακών ιδιωματικών λέξεων που ερμηνεύονται σε συνέχειες από τα περιοδικά «Ιμβριώτικα», «Κριτόβουλος» του Παν. Καλαϊτζή.

στ) Το «Επαγγελματικό Γλωσσάρι Ίμβρου» του Παν. Καλαϊτζή.

ζ) Οι μελέτες του Ν. Ανδριώτη σχετικά με το γλωσσικό ιδίωμα της Ίμβρου:

(i) Περί του γλωσσικού ιδιώματος της Ίμβρου (διδακτορική διατριβή).

(ii) «Οι αρχαϊσμοί του γλωσσικού ιδιώματος της Ίμβρου».

(iii) «Τα σύνθετα του γλωσσικού ιδιώματος της Ίμβρου».

(iv) «Μεσαιωνικά στοιχεία του γλωσσικού ιδιώματος της Ίμβρου».

η) Το βιβλίο του Ν. Ανδριώτη «Archaismen in neugriechischen Dialekten.

θ) Οι μελέτες (ανακοινώσεις-διατριβές) του Ξ. Τζαβάρα σχετικά με το γλωσσικό ιδίωμα της Ίμβρου:

(i) Η μορφολογία του ρήματος στο ιμβριακό ιδίωμα.

(ii) Το μορφολογικό σύστημα του ιμβριακού ιδιώματος.

(iii) «Αρχαϊκά στοιχεία στο γλωσσικό ιδίωμα της Ίμβρου».

ι) Το άρθρο του Κ. Χατζηαντωνίου «η διάλεκτος της Ίμβρου».

ια) Οι μελέτες του Παν. Καλαϊτζή:

(i) «Ιδιωματικό λεξιλόγιο της Ίμβρου με πολλές τουρκικές λέξεις».

(ii) «Ονοματολογικός κατάλογος παιχνιδιών της Ίμβρου».

(iii) «Αγοραία ποίηση της Ίμβρου».

ιβ) Τα έργα λαογραφικού κυρίως ενδιαφέροντος που περιέχουν, εκτός από το λαογραφικό, πλούσιο γλωσσικό-ιδιωματικό υλικό:

(i) Τα βιβλία: Λαογραφικά της Ίμβρου του Κ. Ξεινού, Η λαϊκή αρχιτεκτονική της Ίμβρου του Αρ. Πασαδαίου, Ιστορική Λαογραφική μελέτη της Ίμβρου του Ν. Νταλντά, Ιμβριώτικες Ιστορίες του Νοσταλγού, Παροιμίες και Αφηγήματα του Χ. Γαζιάρη στο ποικίλο υλικό του οποίου περιέχονται και ιμβριακές παροιμίες.

(ii) Τα άρθρα: «Το λαϊκό σπίτι της Ίμβρου» του Αρ. Πασαδαίου, «Λαογραφία και Ιστορία της Ίμβρου» της Ελ. Βλάχου, «Γαμήλια έθιμα της Ίμβρου» του Αλ. Μπαϊκάμη.

ιγ) Τα έργα ονοματολογικού κυρίως ενδιαφέροντος και περιεχομένου:

(i) Τα βιβλία: Νήσος Ίμβρος: Ονομάτων επίσκεψις του Κ. Μαλαθούνη, Οι οικισμού της Ίμβρου (πρακτικά συμποσίου) της Εταιρείας Μελέτης Ίμβρου-Τενέδου, Ιχνηλατώντας στα μονοπάτια του κυκλώνα του Σ. Θεοχάρη.

(ii) Τα άρθρα: «Ελληνικά Τοπωνύμια εκτός του ελλαδικού χώρου: Νήσος Ίμβρος» Αγνώστου όπου περιέχονται 457 ιμβριακά τοπωνύμια, «Από τα τοπωνύμια της Ίμβρου», «Ένα συνηθισμένο φαινόμενο στα τοπωνύμια της Ίμβρου», «Φρουτωνύμια της Ίμβρου», «Από τα φυτωνύμια της περιοχής Αγριδίων Ίμβρου», «Από τα νερωνύμια των Αγριδίων Ίμβρου» του Παν. Καλαϊτζή, η μελέτη «Το όνομα στην λαϊκή φιλολογία της Ίμβρου (ανάδειξη των δυνατοτήτων σύζευξης ονοματολογίας και λαϊκής φιλολογίας)» του Ξ. Τζαβάρα.

ιδ) Ιμβριακά έντυπα: «Ίμβρος», «Ιμβριώτικα», «Ιμβριακά», «Κριτόβουλος», «Ιμβριακός Αγώνας», «Ιμβριακός Φάρος», «Ιμβριακός Τύπος», «Ιμβριακό Βήμα», «Ιμβριακός Παλμός», «Η φωνή της Ίμβρου».

Β. Προφορικές Πηγές: το υλικό που αποδελτιώσαμε από το σύνολο των γραπτών πηγών διασταυρώθηκε, επιβεβαιώθηκε, διευκρινίστηκε, συμπληρώθηκε και εμπλουτίστηκε από ένα σημαντικό αριθμό προφορικών πηγών στα πλαίσια προσωπικής έρευνας πεδίου. Αυτή διακρίνεται σε:

α) Μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις ηλικιωμένων κατά προτίμηση Ιμβρίων, ερχόμενοι εν γνώσει μας σε αντίθεση με τα σύγχρονα διδάγματα της Γλωσσολογίας, της Διαλεκτολογίας, της Λαογραφίας, κ.λπ. σχετικά με την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά των πληροφορητών, από την στιγμή που, λόγω των ιδιαίτερων εξωγλωσσικών (κοινωνικών, πολιτικών, κ.λπ.) συνθηκών, η δεύτερη γενιά Ιμβρίων (μεσήλικες) δεν χρησιμοποιεί πλέον το ιδίωμα ενώ η τρίτη (νεολαία) το αγνοεί πλήρως.

β) Επίδοση και συμπλήρωση ερωτηματολογίων από Ιμβρίους τόσο της πρώτης γενιάς (ηλικιωμένοι) από την στιγμή που όλα τα μέλη της είναι πολύ καλοί γνώστες του ιδιώματος και πολλοί από αυτούς και χρήστες του και της δεύτερης (μεσήλικες) λόγω αφενός της αρκετά καλής γνώσης που συχνά έχουν για το ιδίωμα και αφετέρου της δυνατότητας για ευκολότερη επικοινωνία μαζί τους.

Με τον τρόπο αυτό προσπαθήσαμε να συνδυάσουμε με τον καλύτερο και αποδοτικότερο δυνατό τρόπο τα 2 βασικά είδη πηγών αλλά και μεθόδων με απώτερο στόχο την εξασφάλιση περισσότερων, εγκυρότερων και ακριβέστερων πληροφοριών σχετικά με το λεξιλογικό απόθεμα αλλά και γενικότερα το γλωσσικό ιδίωμα της Ίμβρου.