041 Người kỵ mã tồi
Có người lính kia, khi chiến tranh thì cho ngựa ăn toàn đồ ngon và bo bo lớn hạt, coi ngựa như một chiến hữu. Khi cuộc chiến đã tàn, thì ngựa chỉ được ăn cỏ khô và lao động cực khổ.
Sau đó, chiến tranh lại nổi lên. Người lính cầm cương giục ngựa ra chiến trường. Ngựa đói lả, bước đi thấp thểnh, rồi cuối cùng thì thào:
- Ông nên làm lính bộ binh thì tốt hơn. Ông đã biến ngựa thành lừa, và bây giờ không thể biến lừa thành ngựa được nữa.
Lời khuyên: Cư an tư nguy.
042 Bộ hành bắt được túi tiền
Một hôm, có hai người bộ hành cùng đi trên đường. Một người bắt được túi tiền, bỗng la lên:
- Tôi bắt được của. Nặng quá! Chắc là tiền.
Khi mở ra, hai người hoa cả mắt. Trước mặt họ toàn là vàng ròng óng ả. Người kia nói:
- Hai đứa mình may mắn quá! Chúng ta nên chia nhau điều may cũng như điều rủi, vì cùng đi một đường.
Người bắt được trả lời:
- Bạn đừng ham. Tôi không chia cho ai cả!
Ðang nói như vậy thì sau lưng có tiếng vó ngựa, rồi tiếng người la to:
- Bắt lấy nó, ăn cắp, ăn cắp.
Người bắt được túi tiền xanh mặt sợ hãi nói với người kia:
- Có lẽ họ biết chúng ta bắt được túi tiền, rồi kết tội chúng ta ăn cắp.
Người kia trả lời:
- Bạn chớ đổ thừa. Tôi không có liên quan gì hết. Nếu họ kết tội, thì chỉ mình bạn thôi.
Lời khuyên: Ðược ăn cả, ngả về không.
043 Người cắt củi và con cáo
Ngày kia, cáo bị chó săn đuổi, đến nài nỉ cùng ông cắt củi:
- Ông làm ơn dấu tôi vào góc nhà, kẻo thợ săn đem chó dữ đến làm thịt tôi chết.
Người cắt củi để nó vào trốn ở góc gần đó. Một lúc sau, người thợ săn gặp ông cắt củi hỏi:
- Ông có thấy con cáo vừa chạy qua đây không?
- Tôi cắt củi ở đây cả ngày, tại sao không?
Vừa nói, ông vừa chỉ vào nhà. Người thợ săn không hiểu tại sao ông kia lại chỉ vào góc nhà, nên gọi chó săn đi tìm nơi khác.
Hú vía, con cáo lù lù bước đi không nói một lời. Ông cắt củi gọi lại:
- Ðồ vô ơn! Tại sao tao cứu mày mà mày ra đi không một tiếng cám ơn?
Cáo trả lời:
- Nếu ngón tay ông cũng tốt như miệng ông, thì đâu tôi trả ơn bằng cách phủi bụi mà đi như thế này!
Tục ngữ: Một cái giá bằng ba cái đấm.
044 Ðứa trẻ và bình hạt dẻ
Có đứa trẻ kia thò tay vào bình đầy hạt dẻ. Nó tham, bốc một nắm thật to. Cổ bình lại hẹp. Nó không sao rút tay ra được, nên òa ra khóc.
Ông già đứng gần bên bảo nó:
- Con bốc một nửa thôi thì mới rút tay ra được.
Lời khuyên: Ăn tham khó nuốt.
045 Hai bạn đồng hành và con gấu
Một hôm, có hai người bạn đồng hành cùng đi trên một con đường. Họ thề sống chết sẽ giúp nhau vượt qua mọi gian nan. Lần kia, có tiếng gầm dữ tợn, một người trong bọn vừa chạy vừa la:
- Gấu tới, gấu tới!
Anh ta leo lên một cây to gần đó, để lại người bạn sau lưng lính quính không biết làm gì. Người bạn sau liều mạng, nằm dài xuống đất nín thở. Con gấu đi ngang, đánh hơi vào tai. Nó tưởng anh ta đã chết nên bỏ đi.
Sau đó, người trên cây tụt xuống hỏi:
- Con gấu nói gì với anh?
Người này lạnh lùng trả lời:
- Nó khuyên tôi nên tìm bạn khác mà chơi, vì người nào bỏ bạn trong khi hoạn nạn là kẻ hèn.
Lời khuyên: Bạn thật là người giúp ta khi thất thế.
046 Ðứa chăn cừu nói láo
Một hôm, đứa chăn cừu đưa đàn vật đi ăn thật xa, rồi giả vờ la to:
- Cứu con với! Chó sói giết dê con. Chó sói giết cừu con.
Người trong làng hối hả chạy ra tiếp cứu, chỉ thấy đàn vật gặm cỏ yên lành trên đồi. Còn thằng bé bố láo nhăn răng chế nhạo những người chạy đến làm ơn.
Hôm khác, chó sói đến tấn công đàn vật của nó thật. Lần này, nó kêu cứu, gào khản cả hơi. Người trong làng chẳng ai đoái hoài, vì tưởng cũng như lần trước.
Ðến khi nghe đứa bé khóc lóc thảm thiết, người ta mới hay đàn cừu của nó bị chó sói giết chết sạch.
Lời khuyên: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín.
047 Quạ và thiên nga
Có con quạ kia sống cuộc đời yên lành nhờ đồ ăn dư thừa trong xóm. Một hôm, quạ bỗng nhiên chán ghét số phận mình. Nó tủi thân khi thấy thiên nga đẹp đẽ bơi lội trong một hồ gần đấy. Rồi nó tự nhủ:
- Cái gì làm cho thiên nga trắng phau phau đẹp đẽ như vậy? Có phải tại vì nước có phép mầu làm cho lông trắng ra không?
Nghĩ vậy, quạ liền bỏ cửa nhà đang yên vui, rồi trầm mình xuống hồ. Nó tắm rửa và chà xát bộ lông đen. Nhưng vô ích, đen vẫn hoàn đen, quạ chết lả vì nhịn đói lâu ngày.
Tục ngữ: Chiếc áo không làm nên thày tu.
048 Jupiter và ong
Thời xưa, có một con ong khéo léo đem mật về chứa đầy tổ. Ngày kia, ong bay lên trời và dâng cho thần Jupiter một chút mật quí. Ông thần khoái chí vì món quà của ong, nên hứa cho bất cứ cái gì ong thích. Ông kính cẩn:
- Ôi thần Jupiter! Ngài vừa là chủ, vừa là tạo hóa tôi. Xin ngài hãy cho đứa đầy tớ ngài một cái ngòi, để khi đứa nào đến phá nhà tôi mà cướp mật, tôi sẽ chích nó chết ngay.
Thần Jupiter quá sững sờ khi nghe lời cầu xin khát máu. Ngài giận dữ phán:
- Ta sẽ cho mi một cái ngòi như lời mi xin. Kẻ nào đến phá nhà để lấy mật, mi có quyền chống lại. Vết thương có thể rất đau đớn cho kẻ thù. Còn mi, đời sống mi sẽ gắn liền với cái ngòi ác ôn đó.
Tục ngữ: Ác quả ác báo.
049 Thần hoàng và người đàn ông
Một hôm, người đàn ông và thần hoàng gặp nhau giữa rừng. Trong khi đi đường, họ trở thành bè bạn. Hai người ngồi nghỉ chân trên một thân cây. Người đàn ông đưa tay lên miệng hà hơi. Thần hoàng thấy vậy, hỏi:
- Mày làm gì vậy?
Người kia trả lời:
- Ồ, khi trời lạnh tôi làm vậy cho tay tôi ấm lại ấy mà!
Về đến nhà, ông thần mời bạn vào nhà dùng chén cháo hạt bo, thơm và bốc hơi nghi ngút. Người đàn ông múc một muỗng lên miệng thổi. Ông thần lại hỏi:
- Mày làm gì vậy?
Người kia trả lời:
- Ồ, cháo nóng quá. Tôi thổi cho nó nguội ấy mà.
Ông thần nhìn theo người đàn ông đang thổi. Hơi nóng bay vù vù. Ông thần ngạc nhiên, tại sao nóng cũng thổi, mà lạnh cũng thổi.
Lời khuyên: Người là con vật biết phát minh.
050 Sư tử chó sói và con cáo
Một hôm, sư tử già yếu không ra được khỏi hang. Các loài thú đều đến thăm, chỉ trừ con cáo. Nhân cơ hội này, chó sói tâu với sư tử:
- Ngài thấy không? Con cáo nó vô lễ quá, không thèm đến đây thăm ngài lấy một lần.
Vừa lúc đó con cáo bước vào. Sư tử liền mắng ngay vào mặt cáo. Con cáo vội xua tay:
- Thưa ngài, tôi là đầy tớ trung thành nhất của ngài. Ngài biết không, tôi đã chu du khắp thiên hạ để tìm thuốc cho ngài.
Sư tử vui mừng hỏi:
- Vậy mày đã tìm thấy chưa? Ðưa ngay đây cho tao.
Con cáo chỉ một ngón tay:
- Ngài phải kiếm một bộ lông chó sói vừa giết còn ấm, mặc vào, thì bịnh ngài sẽ tự nhiên biến hết.
Sư tử liền vồ lấy chó sói còn đứng bên cạnh mà xé ngược để lấy da.
Lời khuyên: Gây thù mắc oán.