TŁUSTY CZWARTEK
GRASA ĴAŬDO
Grasa ĵaŭdo komencas la lastan semajnon de la karnavalo. En Pollando la tradicio de grasa ĵaŭdo kaj la kutimo manĝi globkukojn kaj ringbulkojn aperis en la 16-a jarcento.
La globkukoj jam estis konataj en antikva Romo. Komence ili ne estis preparitaj kiel dolĉaj (la dolĉaj globkukoj estas pruntitaj de araba kuirarto). Ili estis multe pli malmolaj ol hodiaŭ. Ili estis faritaj sen gisto kaj plenigitaj per lardo. En pli malriĉaj domoj, la globkukoj estis faritaj en panforno aŭ frititaj sur bakpleto, sed servataj kun kraketoj.
Dolĉaj globkukoj aperis en Pollando en la 16-a jarcento. Tiam iuj bakvaroj ankaŭ estis plenigitaj per nuksoj aŭ migdaloj. Al la persono, kiu renkontis globkukon kun aldonaĵo, estis garantitaj bonŝanco kaj prospero por la venonta jaro. Dolĉaj globkukoj venis en la polan kamparon nur en la fino de la 19a kaj 20a jarcentoj.
La globformo de la kuko devenas de la 18-a jarcento, kiam gisto komencis esti uzata por bakado, kio pufigis la paston. Laŭ unu superstiĉo, se iu en la grasa ĵaŭdo ne manĝos almenaŭ unu globkukon, tiu persono ne prosperos dum la venonta jaro kaj ne havos bonŝancon!
Do ĝuu kaj gustumu!
Tłusty czwartek rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. W Polsce tradycja tłustego czwartku i zwyczaj jedzenia pączków pojawiły się w XVI wieku.
Pączki były znane już w starożytnym Rzymie. Początkowo nie były przygotowywane na słodko (słodki pączek jest zapożyczeniem z kuchni arabskiej). Były znacznie twardsze od dzisiejszych. Robiono je bez drożdży i nadziewano słoniną. W uboższych domach, pączki przyrządzano w piecu chlebowym lub smażono na blasze, ale podawano ze skwarkami.
Pączki przyrządzane na słodko pojawiły się w Polsce w XVI wieku. Wtedy do środka niektórych wypieków wkładano też orzechy lub migdały. Osoba, która natrafiła na pączka z dodatkiem, miała zapewnione szczęście i dostatek przez najbliższy rok. Słodkie pączki na polską wieś dotarły dopiero na przełomie XIX i XX wieku.
Kulisty kształt pączka pochodzi z XVIII wieku, gdy zaczęto używać do wypieku drożdży, przez co ciasto stało się bardziej puszyste
Według jednego z przesądów, jeśli ktoś w tłusty czwartek nie zje ani jednego pączka, nie będzie mu się wiodło przez najbliższy rok i szczęście go ominie!
A więc smacznego!
TŁUSTY CZWARTEK / GRASA ĴAŬDO
Władysław Broniewski
Władysław Broniewski
Da globkukoj jen amaso
Kaj patkukoj ankaŭ grasaj,
Poste multe da fritaĵoj,
Ĉar finiĝas la karnaval’.
Tutan tagon oni manĝas,
La vestaĵon oni ŝanĝas,
Jen la maskobalo pretas,
Oni drinkas, oni dancas,
Flirtas paroj sur parkedo
Malaperas la benjetoj,
Post la ĵaŭdo rapidpasanta
Restas stomak’ doloranta.
esperantigo: Bogdan Dembiec
Góra pączków, za tą górą
Tłuste placki z konfiturą,
Za plackami misa chrustu,
Bo to dzisiaj są zapusty.
Przez dzień cały się zajada,
A wieczorem maskarada:
Janek włożył ojca spodnie,
Choć mu bardzo niewygodnie,
Zosia - suknię babci Marty
I kapelusz jej podarty,
Franek sadzy wziął z komina,
Bo udawać chce Murzyna.
W tłusty czwartek się swawoli,
Później czasem brzuszek boli.
O TŁUSTYM CZWARTKU... / PRI GRASA ĴAŬDO...
