Saluton karaj gelernantoj,
Mi esperas, ke vi estas sanaj kaj bone pasigas la tempon dum bela printempo buntas ĉirkaŭ ni. Ni tradicie sendas du sekvajn proverbojn.
Du militas, tria profitas.
Ni amu nin frate, sed kalkulu akurate.
Gdzie dwóch się bije tam trzeci korzysta.
Kochajmy się jak bracia liczmy się jak Żydzi.
Mając polskie odpowiedniki esperanckich przysłów, proszę domyśleć się (i napisać), co znaczą następujące słowa:
profiti -
militi –
kalkuli –
akurate –
frate -
PREFIKSO / PRZEDROSTEK EK-
Przedrostek ek- stosuje się przed czasownikami.
Nadaje on znaczenie początku lub krótkotrwałości czynności, działania wyrażonej tym czasownikiem.
Je la oka horo eksonis la sonorilo en la lernejo. La sono estis signalo por komenci la unuan lecionon.
La sonorilo sonis ankaŭ je la 8.45 por fini la lecionon.
La patrino legis la fabelon al la infano, kaj la infano ekdormis.
DEMANDARO:
Je kioma horo eksonis la sonorilo en la lernejo?
Ĉu la sonorilo eksonis por fini la lecionon?
Ĉu la infano ekdormis antaŭ legado de la libro aŭ post la legado?
VORTARETO / SŁOWNICZEK
antaŭ – przed
dormi – spać
fini – kończyć
Je la oka horo – o ósmej godzinie
komenci – zaczynać
leciono – lekcja
legi – czytać; legado - czytanie
lernejo – szkoła
post - po
soni – dźwięczeć, dawać sygnał
sonori - dźwięczeć, dzwonić (o dzwonkach); sonorilo – dzwonek
unua – pierwsza, pierwszy
PREFIKSO / PRZEDROSTEK DIS-
Przedrostek dis- tłumaczy się na język polski jako „roz-„ i ma podobną funkcję jak w języku polskim
Przykład: La vendisto disvendis rapide la varojn pro la favoraj prezoj en tiu-ĉi vendejo.
VORTARETO / SŁOWNICZEK
disvendi – rozsprzedać ,
favora – przychylny, korzystny,
rapide – szybko,
varo – towar,
vendi – sprzedać; vendisto – sprzedawca ,
oni – zaimek bezosobowy
oni disvendas – rozsprzedaje się (użycie zaimka bezosobowego „oni”: nie jest wskazane - kto tj. która osoba rozsprzedaje)
DEMANDOJ:
Kiu disvendis la varojn ?
Pro kio rapide oni disvendis la varojn?
Kie oni disvendis la varojn?
PREFIKSO / PRZEDROSTEK DIS- (daŭrigo - ciąg dalszy)
Przedrostek dis- tłumaczy się na język polski jako „roz-„ i ma podobną funkcję jak w języku polskim
Przykład: La informon pri la spektaklo oni diskonigis pere de la afiŝoj en la tuta urbo.
VORTARETO / SŁOWNICZEK
disdividi – rozdzielić; disdoni – rozdać; diskonigi – rozpowszechnić (sprawić aby było znane) ;
dissendi – rozesłać; disvendi – rozsprzedać; disverŝi – rozlać (np. płyn na mniejsze ilości w każdym naczyniu)
favora – przychylny, korzystny
rapide – szybko
varo – towar
vendi – sprzedać; vendisto – sprzedawca
oni – zaimek bezosobowy
DEMANDOJ:
Kion oni diskonigis en la tuta urbo?
Kiamaniere oni diskonigis la informon ?
Kiu diskonigis la informon?
Kie oni diskonigis la informon?
VORTARETO / SŁOWNICZEK
diskonigi – jest czasownikiem złożonym z:
przedrostka -dis (znaczenie podane – jak wyżej)
rdzenia wyrazowego -kon- (w tym wypadku z końcówką czasownika w bezokoliczniku – koni - znać )
przyrostka -ig (sprawiać coś, powodować coś)
W złożeniu mamy znaczenie czasownika: „sprawiać, żeby coś było powszechnie znane; rozpowszechnić”.
kiamaniere – jak? w jaki sposób? (maniero – sposób)
oni – zaimek bezosobowy
oni diskonigis – rozpowszechniono (bez wskazania – kto to sprawi, że ta wiadomość jest znana)