PROVERBOJ 1/11

Saluton karaj gelernantoj,
Mi esperas, ke vi estas sanaj kaj bone pasigas la tempon dum bela printempo buntas ĉirkaŭ ni. Ni tradicie sendas du sekvajn proverbojn.

Mając polskie odpowiedniki esperanckich przysłów, proszę domyśleć się (i napisać), co znaczą następujące słowa:

profiti -

militi –

kalkuli –

akurate –

frate -

DEMANDARO 1/11

PREFIKSO / PRZEDROSTEK EK-

Przedrostek ek- stosuje się przed czasownikami.
Nadaje on znaczenie początku lub krótkotrwałości czynności, działania wyrażonej tym czasownikiem.

Je la oka horo eksonis la sonorilo en la lernejo. La sono estis signalo por komenci la unuan lecionon.
La sonorilo sonis ankaŭ je la 8.45 por fini la lecionon.

La patrino legis la fabelon al la infano, kaj la infano ekdormis.

VORTARETO / SŁOWNICZEK

antaŭ – przed

dormi – spać

fini – kończyć

Je la oka horo – o ósmej godzinie

komenci – zaczynać

leciono – lekcja

legi – czytać; legado - czytanie

lernejo – szkoła

post - po

soni – dźwięczeć, dawać sygnał

sonori - dźwięczeć, dzwonić (o dzwonkach); sonorilo – dzwonek

unua – pierwsza, pierwszy

DEMANDARO 2/11

PREFIKSO / PRZEDROSTEK DIS-

Przedrostek dis- tłumaczy się na język polski jako „roz-„ i ma podobną funkcję jak w języku polskim

Przykład: La vendisto disvendis rapide la varojn pro la favoraj prezoj en tiu-ĉi vendejo.

VORTARETO / SŁOWNICZEK

disvendi – rozsprzedać ,

favora – przychylny, korzystny,

rapide – szybko,

varo – towar,

vendi – sprzedać; vendisto – sprzedawca ,

oni – zaimek bezosobowy

oni disvendas – rozsprzedaje się (użycie zaimka bezosobowego „oni”: nie jest wskazane - kto tj. która osoba rozsprzedaje)

DEMANDARO 3/11

PREFIKSO / PRZEDROSTEK DIS- (daŭrigo - ciąg dalszy)

Przedrostek dis- tłumaczy się na język polski jako „roz-„ i ma podobną funkcję jak w języku polskim

Przykład: La informon pri la spektaklo oni diskonigis pere de la afiŝoj en la tuta urbo.

VORTARETO / SŁOWNICZEK

disdividi – rozdzielić; disdoni – rozdać; diskonigi – rozpowszechnić (sprawić aby było znane) ;

dissendi – rozesłać; disvendi – rozsprzedać; disverŝi – rozlać (np. płyn na mniejsze ilości w każdym naczyniu)

favora – przychylny, korzystny

rapide – szybko

varo – towar

vendi – sprzedać; vendisto – sprzedawca

oni – zaimek bezosobowy

VORTARETO / SŁOWNICZEK

diskonigi – jest czasownikiem złożonym z:

• przedrostka -dis (znaczenie podane – jak wyżej)

• rdzenia wyrazowego -kon- (w tym wypadku z końcówką czasownika w bezokoliczniku – koni - znać )

• przyrostka -ig (sprawiać coś, powodować coś)

W złożeniu mamy znaczenie czasownika: „sprawiać, żeby coś było powszechnie znane; rozpowszechnić”.

kiamaniere – jak? w jaki sposób? (maniero – sposób)

oni – zaimek bezosobowy
oni diskonigis – rozpowszechniono (bez wskazania – kto to sprawi, że ta wiadomość jest znana)