Burcht Wedde deel 3

Het Huis te Wedde dateert in de afgebeelde vorm van 1959 toen het na de restauratie in gebruik werd genomen als zetel van het Waterschap Westerwolde.

Na de fusie van een aantal waterschappen tot Reiderzijlvest betrok dit een nieuw kantoor, dat inmiddels in april 2001 in gebruik is genomen als Gemeentehuis van Bellingwedde.

Het Waterschap met de nieuwe naam Hunze en Aa's zetelt in een modern kantoorgebouw in Veendam.

In 1977 nam de Streekraad Oost-Groningen intrek in het Huis te Wedde. Sindsdien vervulde het een bureaufunctie ten dienste van 9 samenwerkende gemeenten in Oost-Groningen. Sinds 1990 is het Huis te Wedde eigendom van de Gemeente Bellingwedde.

De milieuafdeling huisde in het nokje van de burcht onder de eeuwenoude balken. Helaas is door het ondeskundig plaatsen van dakramen de originele dakconstructie vernield.

Nieuwe bestemming in 2011

Er bestonden al jaren plannen om het Huis te Wedde voor het publiek open te stellen en er een toeristische trekpleister van te maken.

In 2001 is Wedde het bestuurscentrum geworden van de Gemeente Bellingwedde en staat de Burcht de laatste tijd 's avonds letterlijk in de schijnwerpers. In augustus 2006 leek het erop dat deze plannen ook werkelijk uitgevoerd gaan worden.

Pas in maart 2006 ontstond meer duidelijkheid. De gemeente blijft eigenaar en de heren Ferrari en Janson hebben een beheersstichting opgericht.

In 2011 is de restauratie van de Burcht een feit geworden. De Burcht kreeg weer een publieke functie als Kinderhotel en Erfgoedlogies.

wapen van Wedde

Een foto van de verbouwing van de Burcht eind 1905. De foto werd toegezonden door dhr. E. Krol te Dordrecht, kleinzoon van één van de geportretteerde timmerlieden, namelijk Harm Sterenborg van de Weddermarke. Toen de familie Koning het huis voor de tweede keer in zijn bezit kreeg werd het opgeknapt. De boerderij werd ingrijpend gewijzigd en evenzo de ingang. Er kwam een nieuwe deur en de trap werd uitgebreid met een trede. Veel Wedders hebben aan het karwei meegeholpen getuige de foto.

De Burcht rond 1948 - Deze foto heeft op de voorpagina gestaan

van het blad de Margriet en werd aangeleverd door Anna Freitag

Onderstaande is gekregen van Harm Nijboer:

BOUWGESCHIEDENIS VAN HET HUIS TE WEDDE

-1362: Tweede St. Marcellusvloed. Het Reiderland wordt deels door het water verzwolgen. Westerwolde komt nu nagenoeg aan zee te liggen. De in het Reiderland wonende familie Addinga vraagt aan de abt van het klooster Corvey (aan de Weser) of ze land ‘in leen’ kan krijgen. Hij krijgt toestemming om op een van de landen in het stroomdalgebied van de Westerwoldse Aa een steenhuis te bouwen.

-Circa 1363-1367: Bouw van de woontoren (10.50 – 8.50/60). De woontoren wordt (w.s.) op een perceel gebouwd tussen de Westerwoldse Aa en een kleinere zijtak hiervan. Er komt een kasteeleiland met binnengracht en er wordt vanaf de zijtak van de Westerwoldse Aa en (zuidelijke) buitengracht gegraven. Het is bekend dat er een voorburcht is geweest met schuren, een schathuis. Een watermolen (niet erg lang) en een korenmolen. Misschien was de voorborg met een aarden wal beveiligd. Deze wal kon ook het water van de Westerwoldse Aa keren. De woontoren komt op een terpje te staan. Dit houdt in dat rond de huidige hal van het oude huis een zandlichaam was opgeworpen. Om de gebouwen te plaatsen moet het terrein plaatselijk ongeveer 3 meter worden opgehoogd. Dit is ongeveer de hoogte van het huidige terrein.

-Circa 1475: Start bouw ringmuur. Op tekeningen gemaakt in 1955-1958 is de westelijke zijde en de twee onafgemaakte ‘benen richting het oosten goed te zien. Bij beide hoeken is de muur afgeschuind. De noordelijke ‘poot’ van de muur staat niet haaks op de westelijke muur, de zuidelijke poot trouwens ook niet, maar hier is de afwijking gering. De ringmuur is nooit voltooid omdat de woontoren in 1478 wordt ingenomen en bijna alles wordt afgebroken. Een deel van de kelder blijft behouden.

-1478: Inname en afbraak van de woontoren door de stad Groningers en Westerwolders. Van de kelder wordt het tongewelf ook verwijderd. Of de gebouwen op de voorborg worden gespaard is niet bekend. Op zich was het schathuis geen bedreiging voor de stad Groningers. De familie kon zich echter niet meer terugtrekken in het versterkte huis. Het is ook mogelijk dat de familie op ander bezit in Wedde, Westerwolde of de Ommelanden ging wonen.

-1486: De familie Addinga mag onder bepaalde voorwaarden de woontoren herbouwen. Zo mogen de muren maar 2 stenen dik worden (60) cm. Aan de westzijde wordt een traptoren gebouwd. Het licht niet voor de hand dat de woontoren verdedigbaar was. Dit kunnen we ook uit correspondentie in 1529 opmaken.

-1529: ‘Beschansing’ van de 2e woontoren door Munsterse troepen die het complex hadden bezet. Of de voorburcht aarden wallen krijgt is niet bekend, maar ligt wel voor de hand. De bewoners vluchten naar de stad Groningen.

-Voorjaar 1530: Veldheer Berend van Hackfort neemt voor Karel van Gelre het complex met een list in. Hij begint gelijk met versterking van het complex. De bouw van hoektorens en weermuren begint pas rondt 1532. Voordat de bouw kan beginnen is herinrichting van het complex noodzakelijk. De gebouwen op de voorburcht verdwijnen. Het kasteeleiland wordt groter, de binnengracht verlegd en de ruimte op de singels zal ook groter zijn gemaakt. Waarschijnlijk kreeg het complex in deze periode zijn huidige vorm.

-Circa 1532-1535: Gefaseerde bouw van de stenen vestingwerken. Het kasteeleiland wordt vergroot van 30 x 30 m. naar ongeveer 54 x 54 m. in het vierkant. In de vroegere binnengracht worden 4 overhoeks geplaatste open torens gebouwd. Deze worden met elkaar verbonden door weermuren waarbij de noordelijke, oostelijke en zuidelijke muren een lichte gebogen vorm vertonen. De westelijke weermuur is daarentegen iets naar binnen gebogen en heeft ter hoogte van de poort een verzwaring. Na voltooiing van de torens en ommuring wordt achter de poort een poortgebouw opgetrokken met hiernaast een facilitair gebouw (het brouwhuis). Op de singel worden alle gebouwen uit de tijd van de Addinga’s afgebroken. Hiervoor in de plaats komt een gebouwencomplex met een herberg(kroegh genaamd), een waaggebouw en hiernaast een (standerd) molen. Het feodaal systeem wordt (officieel) ingevoerd en Berend van Hackfort wordt de eerste drost.

Het oude terrein is te klein voor de uitbreiding. Het verloop van de zijtak van de Westerwoldse Aa wordt verlegd en misschien zijn de zuidelijke en westelijke gracht hierbij eveneens verlegd. Zoals al opgemerkt krijgt het complex de vorm die we in grote lijnen nu nog kennen.

Het is onduidelijk of er nog aarden verdedigingswerken waren en of deze zijn verbeterd. Hier zijn wel een paar aanwijzingen (plaats poortgebouw en een ‘bolwerk’ met een ronde vorm) voor.

-Circa 1536: Het complex wordt ingenomen door George Schenck van Tautenburg en daarmee komt ook Westerwolde in handen van Karel V. Schenck heeft waarschijnlijk verbeteringen geïnitieerd. De Italiaanse militaire kaart van F. de Marchi (circa 1564) laat namelijk zowel oude als modernere verdedigingswerken zien. Zo is er een half-bastion te zien en in het oosten 2 aarden vestingwerken met de vorm van 5 hoekige bastions. Op het zuidoostelijk bastion ‘zit’ nog een kleiner bastion. Verdedigingstechnisch stelt dit echter weinig voor omdat horizontaal flankerend geschut eigenlijk onmogelijk is. Op een andere militaire kaart (vermoedelijk 1593) zien we in principe een zelfde situatie. Waarschijnlijk heeft Schenck de aarden wal achter torens en muren aan laten leggen. Dit zag men in die tijd als goede remedie tegen kanonskogels. Dit principe werd wel meer toegepast.

Verder zal Schenck (waarschijnlijk) ook de nieuwe vleugel hebben laten bouwen. Na het voltooien van de nieuwe vleugel (ergens tussen 1537 en 1540) zal de nieuwe traptoren zijn gebouwd en zal aansluitend de oude woontoren zijn verlaagd. Tot nu toe werd als reden van verlaging de hoogte van de woontoren als argument aangevoerd. Er zijn echter veel voorbeelden waar gebouwen boven de muren van kastelen uitsteken, dus moeten we eerder aan een zekere bouwvalligheid denken. Het militaire voordeel was dan gelijk meegenomen. Als men 1 verdieping minder afgebroken, dan had het oude huis niet veel boven de nieuwe vleugel uitgestoken!

De muren van 1.60 cm dik Bij het brouwhuis 20 cm dikker) achtte hij waarschijnlijk ook niet sterk genoeg en er kwam een zandlichaam achter weermuren en torens. De torens kregen ongeveer 60 cm vanaf de binnenmuren sluitmuren met op de begane grond gangen naar de benedenste verdiepingen.

1538: Schenck krijgt Wedde en Westerwolde in leen. De bouw van de traptoren wordt algemeen geschat op 1541 omdat de wapensteen dit jaartal draagt. Het is echter allerminst zeker of de wapensteen vanaf het bouwjaar in de toren heeft gezeten. De indeling van de traptoren doet namelijk anders vermoeden.

Schenck sr. komt in 1540 te overlijden als gevolg van een eerder opgenomen verwonding. De bouw zal defamilie aan de drost hebben overgelaten.

-1568: Na de ´noordelijke´ inval van graaf Lodewijk van Nassau laat deze Wedde verder versterken. Wedde moet met een met een paar andere versterkte plaatsen als achterhoede fungeren. Aangezien in de ‘geschiedenisboeken’ wordt gesproken over spaden moeten we er van uit gaan dat alleen de aarden verdedigingswerken zijn verbeterd. De geuzen richten echter veel (onnodige) schade aan in , aan en rond- het huis. Er volgt reparatie. Iets later wordt het poortgebouw gedeeltelijk verbouwd om een garnizoen (circa 30 soldaten met hun gezinnen) in onder te brengen. Er komt ten zuiden van het oude huis een oven. Later wordt er in de kelder van het nieuwe huis nog een oven gebouwd.

-Circa 1579-1580: De aarden verdedigingswerken worden nogmaals versterkt.

-1593: Tijdens oorlogshandelingen wordt veel schade aangericht aan het huis, poortgebouw en een aantal torens. Dit is grotendeels te wijten aan overvliegende kanonskogels. In eerste instantie was het vuur gericht op de wallen in het oosten.

De gebouwen op het voorplein zijn ook ernstig beschadigd. Ze worden afgebroken. De herberg verhuisd naar Bourtange en de molen en waag wordt ergens ander in het dorp ondergebracht.

-Circa 1600 – 1630: Het brouwhuis wordt afgebroken in 1629 om herstel te kunnen bekostigen. De familie Arenberg is vanaf 1561 beleend met Westerwolde en het lukt de familie pas begin 1600 het huis hier en daar te laten repareren. Pas in 1630 wordt het huis volledig gerestaureerd.

-Periode van 1665 tot 1672: In 1670 weigert de pas benoemde drost B. Aldringa het huis te betrekken wegens ernstige bouwvalligheid. De stad Groningen (leenman vanaf 1619) besluit het huis en park te laten restaureren. Als er een park kunnen er geen verdedigingswerken meer hebben gestaan en/of gelegen. De Munsterse invallers werden in 1665 waarschijnlijk nog gedeeltelijk door aarden wallen beschermd. Wanneer de binnengracht grotendeels is gedempt weten we (nog) niet, maar dat was in 1670 al voltooid, en in 1749 zeker het geval.

Na demping van een deel van de westelijke binnengracht werd achter de gevangentoren (poortgebouw) een schathuis gebouwd. De gevangentoren bezat toen waarschijnlijk nog maar 2 bouwlagen.

Het schathuis wordt een aantal keren aangepast/verbouwd.

-Circa 1750-1754: Drost R. de Mepsche laat een nieuwe toegangslaan aanleggen met aan weerszijden een waterpartij met linden. Waanrachijnlijk zijn in dezelfde periode de kandelaarlinden in het noorden, oosten en zuiden ook aangepland. De lindenlaan in het zuiden is in 1829 al verdwenen.

-1829: Als notaris A.H. Koning de percelen koopt laat hij het gebouw restaureren. De overgebleven resten van het oude poortgebouw worden afgebroken en een klein gebouw ten zuiden hiervan wordt ook afgebroken. In die tijd was er nog een klein deel van de binnengracht over (zuidwesten). In het westen was nog een deel van de aarden vestingwerken. Sinds kort weten we dat de ‘verhoging’ in het zuidoosten ook nog een overblijfsel van een (w.s.) dicht bastion is.

Ergens tussen 1840 en 1888 wordt het kruisgewelf uitgebroken. In deze tijd volgen allerlei veranderingen welke niet op schrift staan. Zo wordt de oostmuur van de nieuwe vleugel vervangen. Van de topgevel blijft niet over en het dak krijgt zijn schildvorm. Deze ingreep heeft ernstig afbreuk gedaan aan het gebouw.

-1888: Het gebouw wordt gekocht door aanverwanten van de fam. Koning en deze vestigen een ‘uitspanning’ in de burcht. Het schathuis wordt ingericht met een ‘doorrit’ om de paarden van koetsen te verversen. Er zijn ook aanwijzingen dat reizigers iets konden eten en drinken tijdens hun pauze.

-1905: Het gehele gebouw wordt grondig gerestaureerd. We weten niet precies wat er allemaal is gebeurd, maar de traptoren krijgt weer kloostervensters. Waarschijnlijk is de toren toen ook verhoogd en is een sterk aangezette uitkraging op de romp van de toren geplaatst.

Als we de schets van Th. Beckering vergelijken met afbeeldingen uit de tijd van A.H. Koning krijgen we een indruk van de vele veranderingen die hebben plaatsgevonden.

-1955-1958: Het waterschap Westerolde koopt in 1955 de percelen en laat het huis grondig restaureren en gereedmaken om er haar kantoor in te vestigen. Er veranderen zeer veel zaken. Hieronder volgen een aantal:

=De kelder van de nieuwe vleugel wordt uitgediept. De kelder krijgt betonnen wanden, vloer en zoldering. Dit gebeurt ook met het oude huis.

=Het oude huis krijgt op de verdieping een vergaderzaal.

=Alle schoorsteenmantels worden verwijderd, veel deuren vervangen.

=De vergaderzaal krijt een nieuwe opgang.

=De zolder van het oude huis krijgt kantoren.

=Aanbouwen (w.c. en steunberen) worden verwijderd. In het oude huis komen in de hal toiletgroepen.

=De wapensteen wordt gerestaureerd. Later wordt er een replica geplaatst wegens ernstige aantasting van het zandsteen.

=Lambriseringen worden verwijderd en de gootsteen in de vroegere keuken overkomt ditzelfde lot.

=De dubbele bedstedenwand krijgt een ‘binnenmuur’ en wordt geheel in gebruik genomen kastenwanden.

=De westelijke binnengracht wordt (met brug) in ere hersteld.

=De oude toegangslaan wordt vervangen door water en gras. De oude westelijke toegangsweg verleend nu weer toegang tot het huis.

=Het schathuis wordt afgebroken en ergens bij Wedde herplaatst als landbouwschuur. Op de plaats ligt nu de brug over de binnengracht.

= De zuidelijke – en westelijke laan worden opnieuw beplant.

=Een stuk van noordelijke buitengracht wordt weer in ere hersteld en er komt een nieuwe brug over.

=Er komen nieuwe kleinere schuiframen.

=De zuidwestelijke toren en een deel van de westelijke weermuur worden gedeeltelijk gerestaureerd.

=Het verloop van het muurwerk wordt door middel van een haag aangegeven.

=Aan aantal bomen van het vroegere park blijven behouden.

=Het oude huis krijgt op de zolder aan de oostzijde 3 ramen!

-Circa 1980: Als de ‘Streekraad Oost Groningen” het pand van het waterschap huurt, worden er (met toestemming van monumentenzorg) in de noordelijke dakvlak van de nieuwe vleugel velux ramen geplaatst!

-1994: De rest van de binnengracht wordt gereconstrueerd. Vooraf wordt door proefsleuven bepaald waar zich de boorden van de gracht bevinden. Bij dit onderzoek wordt in het oosten iets verder dan de buitenboord van de binnengracht een tweede buitenboord aangetroffen. De onderzoekers concluderen dat dit een zijtak van de Westerwoldse Aa moet zijn. Er worden wederom een aantal archeologische vondsten gedaan. Deze zijn te zien in de ridderzaal.

-Circa 2009: De kandelaarlinden worden tot op ongeveer 3 meter hoogte afgezaagd. Dit (zogenaamd) om veiligheidredenen. Vallende takken kunnen bezoekers verwonden, etc. Een aantal Wedders verhinderen dat de oostelijke laan hetzelfde lot ondergaat. De media wordt er bij gehaald en er ontstaat een behoorlijke rel. De gemeente (inmiddels al een aantal jaren eigenaar) kan het beleid niet goed en voldoende argumenteren. De bomen aan de oostelijke laan worden later alleen getopt. Uiteindelijk zijn de stompen van de linden verwijderd en er voor in de plaats jonge bomen aangeplant.

-2010/2012: Verbouwing en restauratie. Hieronder een aantal ingrepen.

=Er vind hier en daar archeologisch onderzoek plaats op plaatsen waar iets moet veranderen.

=Het hele gebouw krijgt ‘luchtbehandeling’. Radiatoren worden achter ombouwen weggewerkt.

=De kelder krijgt een eetzaal en een keuken. Bij de keuken komt er een uitgang naar een aan te leggen terras.

=Er komt (weer) een doorgang van de traptoren naar de eetkamer van het kinderhotel.

=De bedstedewanden krijgen hun originele kleuren terug.

=Alle wanden krijgen een andere kleur. De plafond worden aangepast. Het plafond van de ‘ridderzaal’ wordt verlaagd.

=De kamers/zalen krijgen een naam.

=Er worden (bijna) overal voorzetramen geplaatst. De ramen krijgen ‘historisch verantwoorde’ gordijnen of een andere bekleding.

=Een aantal vertrekken zijn multifunctioneel. Sommige hebben (o.a.) een museale functie.

=De eerste verdieping van de nieuwe vleugel krijgt 2 hotelkamers met badkamers. Hierachter komt een huiskamer voor het kinderhotel.

=Op de zolder van de nieuwe vleugel komen slaapkamers voor het kinderhotel. Er komt van hier een nieuwe ‘vluchtweg’.

= Op het zuidelijk dakvlak van de nieuwe vleugel worden zonnepanelen geplaatst.

=De zolder van het oude huis wordt ingericht met toiletten en wasruimten t.b.v. het kinderhotel.

=De toiletgroepen naast de hal worden vernieuwd.

=Het origineel van de wapensteen van de familie Schenck van Tautenburg krijgt een plaats in de hal van het oude huis. Er wordt een doorzichtige veiligheidsplaat voor geplaatst.

=De ruimte om het huis wordt opnieuw ingericht. Er komt een ‘mini Engelse tuin’, De fundamenten worden opgemetseld tot in de bestrating.

=De zuidwestelijke toren met 2 muurfragmenten worden gerestaureerd.

=De binnenbrug wordt gerestaureerd en krijgt een nieuw bruggenhoofd. Hierbij wordt een muntstempel gevonden uit de 15e eeuw.

=Het plein voor de binnenbrug wordt opnieuw ingericht. De weg naar de Hoofdweg wordt opnieuw bestraat. De lanen krijgen metalen banden en een nieuwe bekleding.

=Er komt een aanlegsteiger met 3 roeiboten. De noordelijke binnengracht krijgt een aanlegsteiger voor een kano.

=De buitenbrug wordt geheel vervangen en krijgt een ‘historisch verantwoordt’ hek.

=De toegangslaan wordt opnieuw ingericht.

=De buitengracht wordt uitgebaggerd. Er komen een paar ‘stuwen’.

=Het aan- en afvoerkanaal naar de Westerwoldse Aa wordt uitgebaggerd, verbreedt en krijgt beter taluds. Er komt een dam met duiker in te liggen.

=In het zuiden komt er een brug over de buitengracht te liggen voor de hier liggende wandelroute. Het hier liggend pad wordt verbeterd.

=De veluxramen in het noordelijk dakvlak worden vervangen door dakkapellen.

=Vloeren worden hier en daar vervangen en aangepast.

=In de Koningskamer en de hal kunnen we twee ‘ongestuckte’ en ongepleisterde muurdelen bewonderen. We zien nu ‘schoon’ metselwerk. Er kwam ook een vitrinekast met en damesbuste met oude Groninger hoofddracht. Aan de oostmuur zien we nu allerlei afbeeldingen en schilderijen, etc. geschonken door leden van de familie Koning.

=Tussen keuken en Koningskamer is een lift gekomen,

=De ramen van de toiletruimten kregen ‘gedraaide’ middenstangen’.

=Voor de binnenbrug kwam op het voorpleintje ‘ouderwetse’ fietsen stallingen, 3 informatieborden. De boorden van dit plein zijn omgeven door metalen ‘banden’.

=In de ‘Haselhof-sociëteit’ kwamen 2 infoborden met de borggraven en drosten uit de tijd dat de stad Groningen ‘leenman’ was. Later kwam er een ‘drieluik’ van twee kunstenaars te hangen met hierop historische afbeeldingen van Oost-Groningen.

=In de vroegere eetzaal/slaapkamer is de middenkast van de bedstedenwand ingericht als vitrine. In de rechter kast bevindt zich onder andere het ‘burchtarchief’ . Dit archief wordt bijgehouden door ondergetekende en de coördinator van de vrijwilligers (het mediadeel). Dit archief wordt t.z.t. nog aangevuld met ander materiaal (o.a. over de bouwgeschiedenis).

Het archief is openbaar.

=In 2015 wordt de geplande ‘toren of bastion’ in gebruik genomen.

=De vroegere weermuren worden aan de noord-, oost- en zuidzijden gemarkeerd door metalen banden. De torens zijn aangegeven d.m.v. hagen.

=Er kwamen ruimten voor allerlei dieren/ Er kwamen eenden, pauwen, zwanen (inmiddels al weer verdwenen), kippen, etc,

=Op het terrein werden banken geplaatst.

=De binnenbrug kreeg een afsluitbaar hek.

=T.b.v. het kinderhotel werden er allerlei attributen aangeschaft. Er is een bibliotheek, veel speelgoed, en een paar bakfietsen met zitplaatsen in de ‘bak’.

=De kelder herkreeg een aantal kelderramen.

=In de eetruimte van het kinderhotel wordt het ‘luik’ naar de put in ere hersteld.

=De put werd opgeknapt en ‘suicideproof’ gemaakt.

=Er kwam een automatische pomp om het water in de binnengracht op peil te houden. Het natuurlijk peil is ongeveer een halve meter lager.

=Regenpijpen werden in koper uitgevoerd.

=Op de zuidwestelijke hoek van het oude huis kwam een antieke lamp.

=De wapensteen werd opnieuw ‘heraldisch verantwoord’ ingekleurd.

=De raamluiken en de deur kregen een andere kleur. De huidige kleuren zien we ook bij veel oude kastelen (roodbruin). De oude symbolen verdwenen op de luiken. Verder kwam het gehele huis opnieuw in de verf.

T.b.v. het kinderhotel werd enige jaren terug een historisch pand aan de Hoofdweg aangekocht. Dit pand werd geheel verbouwd, gerestaureerd en ingericht als pannenkoekenhuis.

INTERESSANTE BOUWKUNDIGE ELEMENTEN

INTERN EN EXTERN

- A - INTERN

Op zich zijn er weinig oude elementen meer in het huis aanwezig. Het huis heeft interen wel een historisch ogende ‘look’ gekregen, maar dat is veelal na 2010 aangebracht. De ‘museale’ artikelen zijn soms zeldzaam (wapens en de buste in de Koningskamer). De schilderijen zijn replica’s. Een aantal afbeeldingen ingebracht door de familie Koning hebben ook wel historische waarde, maar met bouwkunde hebben ze weinig te maken. De laatste oude deuren van voor 1749 zijn in 2010 ook verdwenen.

In het nieuwe huis is alleen de dubbele bedstedenwand van historische waarde. Deze heeft drost Petrus Muntinge tijdens zijn eerste ambstermijn in laten bouwen (1745-1749). Er is zelfs een kleine kans dat zijn voorganger dat al heeft laten doen (Berend Aldringa jr. (1705-1745). Alle kamer op de begane grond hebben hun afmetingen behouden, behalve een kleine aanpassing bij de receptie en de trap en lift in de Koningskamer. De ingebouwde vitrinekast in de gang is waarschijnlijk van dezelfde datum als de bedstedenwand. Op de verdieping is in grote lijn alles gebleven. De middelste kamer in de gang is opgedeeld in 2 badkamers. Op de zolder zijn de – nog - oude dakelementen te zien en sommige delen (de sleutelstukken) bevinden zich in de opslag.

De indeling van de begane grond van het oude huis (kelder van het 1e huis) is grotendeels hetzelfde gebleven, alleen is er een meterkast bijgekomen. De oude kromme trap is er altijd nog en de 2 ruimten in het oosten zijn ook origineel, doch nu in gebruik als toiletruimten.

Het oudste element is de originele wapensteen van de familie Schenck van Tautenburg (1541). De replica bevindt zich boven de voordeur. Let op de verschillen.

- B – Extern

Hier moeten we letten op de volgende elementen:

+ De kloosterramen in de traptoren.

+ De waterlijsten.

+ De windvaan.

+ De in 1958 in ere herstelde voordeur.

+ Bouwspoor naast het linker raam van het oude huis.

+ Bouwspoor links naast de traptoren.

+ Bijna geheel links in de bovenste waterlijst zien we een zeer onopvallend ornament. Het lijkt nog het meest op een ‘oculus’ . Het kan ingebracht zijn omdat in het huis de hoogste ambtenaar van het gerecht van Wedde en Westerwoldingeland woonde en misschien ook wel een tijd zetelde. Het oog moet onderdanen er (misschien) aan herinneren dat ze altijd geobserveerd worden door de ‘sterke arm’.

+ Het verschil in steenmaten links en rechts naast de traptoren.

+ De put (zorgde tot 1955) voor water in de keuken.

+ De raam indeling van de noordelijke gevel. Vergelijk dit met de indeling op de tekening van Th. Beckering (1749). Vooral het meest rechtse raam op de begane grond verdient aandacht.

+ Het verloop van de waterlijst in de noordelijke gevel.

+ De oostelijke gevel is ergens kort na 1830 afgebroken en met een kleinere steen tot de huidige dakrand opgetrokken. De topgevel is hier verdwenen. De blokvertanding die na deze ingreep noodzakelijk werd zien we valk om de hoek op de noordelijke gevel.

+ De 3 (?) ramen in de zolderverdieping van het oude huis (oostzijde). Vroeger liep hier de schoorsteen door de muur.

+Het onderste deel van de zuidwestelijke toren is gereconstrueerd. Met de kennis van nu zou dit geheel anders gebeuren. In 2010 is de toren opnieuw gerepareerd en kreeg een andere bekleding. Een deel van de zuidelijke weermuur is op ‘artistieke’ wijze gereconstrueerd. Het zichtbare deel van de westelijke weermuur is het dikste deel van de vroegere muren. Het vormde de buitmuur van het ‘brouwhuis’. Met de kennis van nu zou men de ‘kanonkelder met schietgat’ anders reconstrueren.

Ongeveer 60 cm achter de hoek tussen toren en weermuur vinden we onder het talud de resten van de sluitmuur.

+Voor de brug zien we de ‘afdruk’ van het poortgebouw in de bestrating. De fundamenten bevonden zich vlak onder het maaiveld. Van het huis af gezien zien we links 1 cel met portaal en rechts ook een. Deze cellen lagen verlaagt. De 2 ruimten achter de cellen sloten aan op de westelijke weermuur met midden de poort. Het poortgedeelte was verzwaard en aan beide zijden van de poortdoorgang bevonden zich kanonkelders. De twee ruimten waren dus (mogelijk) verlengstukken van deze kelders.

+In het zuidoosten van het oude huis zien we onder een glasplaat de grondvesten van een oven. Waarschijnlijk is deze oven ergens in het midden van de 16e eeuw door de toenmalige drost Matthias Ort gebouwd om het garnizoen van brood te voorzien.

+Let op het verloop van de weermuren langs de binnengracht. Deze worden door een metalen band aangegeven. De rest van de torens wordt aangegeven door een haag, We zien nu een talud maar in 1500 stonden de muren ( waarschijnlijk) net niet onder water. De weermuren staan op (voornamelijk) eiken palen met hierop kespen. De palen voor de westelijke muur zijn in 1530-1532 gekapt en komen voornamelijk uit Duitsland. Om aan stenen te komen liet Berend van Hackfort (o.a.) de toren van de kerk van Vlagtwedde afbreken.

+Rechts naast de binnenbrug zien we een wapensteen van de stad Groningen met het jaartal van 1658 staan. In 1619 kreeg de stad Groningen Westerwolde in leen. De steen is in 1968 geplaatst en geschonken door de vertrekkenden toenmalige secretaris van het waterschap Westerwolde (mr. Cazemier). De herkomst is onbekend.

+In het uiterste hoek van het terrein (singel) zien we dat de gracht een grotere bocht maakt en het terrein iets hoger licht. Dit is het laatste restje van de aarden bastion (zie Italiaanse kaarten).

Op het internet zien we veel opnames van de burcht (zoek op: foto’s burcht Wedde. De Italiaanse kaart van F. de Marchi staat hier ook).