Kerk Veelerveen

Kerk Veelerveen

N.H. Evangelisatievereniging “Uw Koninkrijk Kome” te Veelerveen

Evangelist Clevering en zijn echtgenote

De leerkamer in 2004

De Geschiedenis van de Kerkklok 1932 - 2005

Tijdens de Keuredag konden alle inwoners van Philippine getuige zijn van het 'thuiskomen' van deze kerkklok, Hier leest u de geschiedenis van deze klok. De klok weegt 122 kilo en heeft een doorsnede van 50 cm, met als opschrift.

SOLI DEO GLORIA MICHAEL

BURGERHUYS ME FECIT 1638/

JONCKHEER HEYNDERICK VAN

TUYL VAN SEROOSKERKE HR VAN

WELLANT COMMANDEUR BINNEN

DER STEDE PHILIPPINE. RICHAERT

DE GOMME RENTMR./ EN COMYS

TOT BIERVLIT EN VAN PHILIPPINE

De bijna 350 jaar oude kerkklok werd in 1638 gemaakt door de Middelburgse klokkengieterij van Michael Burgerhuys, in opdracht van jonkheer Heyderick van Tuyl van Serooskerke, Deze was door prins Frederik Hendrik aangesteld als commandeur van Philippine. De Nederlands hervormde kerk werd pas in 1646 gebouwd. Hoewel de klok in 1638 werd gegoten duurde het nog tot 1648 voordat de klok in de toren werd gehangen na een brandbrief van het Collegie van Wette aan de Hoogmogende Heren in Den Haag, vermoedelijk door geldgebrek, niets nieuws onder de zon dus. De vorige kerk werd eind 1800 afgebroken, omdat hij in zeer slechte staat van onderhoud verkeerde dit ten gevolge van een slecht uitgevoerde restauratie na een ernstige beschadiging tijdens het beleg van de Fransen in 1747.

De huidige kerk werd in 1900 gebouwd, met een klokketoren alleen steunend op de voormuur en daardoor niet geschikt om er een klok van 122 kg in te hangen en te luiden, een en ander doordat een echte toren op grond van de Burgerlijke Gemeente zou komen te staan en men klaarblijkelijk niet tot overeenstemming kon komen. De hervormde kerkvoogdij van Sas van Gent wilde begin jaren dertig de klok laten omsmelten voor een nieuw groot luidinstrument in Sas van Gent en in 1933 werd het kerkelijke, ons inziens onverstandig, besluit genomen om de klok bij de klokkengieterij van den Berge te Heiligerlee te laten omsmelten voor een kleinere, die wel geschikt was voor de kerk van Philippine. De directie van de eerder genoemde klokkengieterij zond een kleiner klokje naar Philippine en verkocht de Philippiense klok datzelfde jaar aan de N.H. Evangelisatievereniging “Uw Koninkrijk Kome” te Veelerveen om aldaar in de kerktoren te worden gehangen, aangezien men daar luidrechten had. Tijdens de 2e wereldoorlog werd de klok nogmaals gered. De Duitsers lieten destijds alle klokken die zwaarder waren dan 150 kilo omsmelten om het metaal te gebruiken voor de wapenindustrie. De Philippiense klok woog 122 kilo en werd zodoende gespaard.

De klok heeft in die tijd dienst gedaan in Zwolle als alarmklok.

Na de oorlog ging de klok weer terug naar Veelerveen. De gemeente daar, was inmiddels zo aan de klok gehecht dat zij in de jaren zeventig verschillende aanbiedingen uit Philippine om de klok terug te kopen afwezen.

Op 9 januari 2005 vierde de hervormde gemeente Veelerveen de laatste dienst in de eigen kerk, de luidklok had geen functie meer. Hoewel Veelerveen de klok zal missen vindt de kerkgemeenschap het daarom goed de klok naar huis te brengen. In mei 2005 is de klok terug gekomen naar Philippine om op 4 juni 2005 op de Keuredag officieel in ontvangst te worden genomen door de Burgemeesters van de Vier Ambachten. Doordat de klok tijdens alle omzwervingen beschadigd is, is zij bij een klokkengieterij in Duitsland opnieuw voorzien van een bekroning en verder in oude luister hersteld door de Klokken-en Kunstgieterij Reiderland uit Beerta. Op 17 april jongstleden is ze weer op haar oude plaats teruggehangen. Op 16 mei 2009 werd ze door een verre nazaat, maar nog steeds, baron van Tuyl van Serooskerke, na 370 jaar feestelijk heringeluid.

De luidklok in de toren van de kerk 2005

Toen de kerk gesloten werd, werd de klok uit de torenklok verwijderd, maar op veler verzoek is thans een nieuwe klok weer in de toren gehangen. Degene die bij het inhangen aanwezig was, bemerkten ook dat deze klok zwaarder is dan de vorige. Dat klopt ook, deze klok heeft een gewicht van 180 kg, terwijl de klok welke overhandigd is aan Filippine circa 120 kg is. Een andere vraag welke gesteld werd was, hoe deze klok gefinancierd werd. Een op zichzelf logische vraag, ik heb toen ook gezegd, dat deze klok door mij werd aangekocht, echter dat giften op prijs werden gesteld. Aan ontvangen giften is een bedrag van ruim € 1150,- binnen gekomen. Alle gevers wil ik daarvoor vanaf deze plaats hartelijk bedanken. Het is ook mede hierdoor een beslissing mijnerzijds geweest, om de klok aan de gemeente Bellingwedde aan te bieden, hetgeen ik ook gedaan heb in de persoon van de wethouder M. Wachtmeester. Elders in het blad heeft u kunnen lezen dat deze gift door de gemeente is geaccepteerd. Er is daarbij ook een belofte gedaan, dat mocht het kerkgebouw, door thans onvoorziene omstandigheden, moeten verdwijnen, de gemeente Bellingwedde zorg draagt dat de klok binnen het dorp Veelerveen een adequate plaats zal krijgen.

Hiermee mag ik concluderen dat deze klok, geen eigendom van mijn persoon is, mag van de gemeenschap.

De huidige klok is ter vervanging van de klok die in 1932 in de toren werd geplaatst. Dat was een originele klok uit 1638 die in Middelburg is gegoten en in 1930 door de classis Terneuzen ingeleverd bij klokkengieterij van Bergen in Heiligerlee om omgesmolten te worden. Echter door inzet van de Hervormde Evangelisatie van Veelerveen is de klok voor het nageslacht bewaard gebleven en geregistreerd bij monumentenzorg. De klok hangt thans weer op haar originele plaats in de Hervormde kerk van Philippine, in Zeeuws Vlaanderen.

Op de klok welke thans in de toren hangt, staat in het Latijn:

DVM CAMPANA SONAT RVIT HORA

SJOERD ME FECIT. SIMON LAUDY 2004

De betekenis van dit opschrift luidt:

Met het slaan van de klok vervliegt de tijd

Sjoerd maakte mij. Simon Laudy 2004

De klok is in 2004 gegoten naar het model van de klok "Maria Gloriosa" van de Mariendom in Erfurt (Thuringen). Diameter van de klok in Erfurt is 2560 mm en heeft als toonhoogte E basis. De diameter van de klok in Veelerveen is 640 mm en heeft als toonhoogte E 2 octaven hoger. Het gewicht van de klok is 180 kg, dit is 1/8 van het gewicht van de luidklok in Erfurt. Het profiel is exact verkleind, d.w.z. elk detail, behalve het opschrift, staat ook op de klok in Erfurt. De klok is door klokkengieter Simon Laudy op toonhoogte gegoten, terwijl veel andere klokkengieters de klok op toonhoogte slijpen.