کرونا، ویروس فاجعه بار یکساله شد. نزدیک به یک سال از ترس، وهم و مشکل جهانی می گذرد. کرونا بیشتر از آنکه به قوای بدنی و سلامت ما آسیب بزند، روح و روان را آزار می دهد و تخم نگرانی را در بدن ما می پاشد. تلفات کرونا بسیار کمتر از تشویش و بیماری های اعصاب است. در این روزها که موج دوم کرونا در افغانستان بیداد می کند و شایعاتی مبنی بر مصاب میلیون ها نفر به کرونا در افغانستان شنیده می شود، وقت آن است که فکر کنیم، ملاحظه نماییم و ببینم که چرا در افغانستان رقم مصاب به کرونا در موج دوم این چنین بالاست؟ چرا موج دوم شیوع کرونا در جهان اتفاق افتاد؟ آیا واکسن بشر را نجات می دهد؟ چه زمانی واکسن به افغانستان می رسد؟

خبرنگار مقشوش با پرفسور ترابی مصاحبه دیگری کرده است. پیشتر در بهار نیز با ایشان درباره کرونا گفتگویی داشتیم و حالا در یک سالگی شیوع کرونا با ایشان درباره وضعیت جهان و افغانستان در سالی که گذشت، موج دوم شیوع کرونا و مشکلات افغانستان، کارایی اقدامات وزارت صحت، واکسن های تولیدی و زمان واکسناسیون در افغانستان گفتگو کرده ایم.

مقشوش: از بهار تا به حال که ما با هم مصاحبه ای داشته ایم، وضع شیوع کرونا در جهان به خصوص افغانستان را چطور می بینید؟

از 31 دسامبر سال گذشته تا به امروز، یک سال از عمر ویروس کرونا می گذرد، عملا کرونا برای جامعه بشری یک مصیبت عظیم بود چرا که در تمام کشورهای جهان صدمات جانی و مالی را به وجود آورد. با این حال امروزه مردم جهان و کشورها خواه یا ناخواه مجبور شده اند که دربرابر این مصیبت آمادگی های لازم را اتخاذ کنند.

در افغانستان وزارت صحت عامه سری اقداماتی برای مقابله با شیوع بیشتر کرونا انجام داده است. وزارت صحت و شهرداری ها الزامات و مقرارتی را تصویب کرده اند از جمله آن فاصله گذاری اجتماعی و جلوگیری از تجمعات شلوغ را می توان نام برد.

متاسفانه از طریق رسانه ها خبر یافتم که دولت دربرابر معاش کارکنان صحی کوتاهی می کند. اطلاع یافتم که در ولایتی کارمندان صحی تجمع اعتراضی داشتند چرا که ادعا کردند ما در ظرف پنج ماه اخیر معاش نگرفته ایم.

با توجه به اینکه با فقر فرهنگی در افغانستان روبه رو هستیم در نتیجه کمتر می توانیم با کرونا مبارزه کنیم. اقدامات وزارت صحت و دیگر مسئولان در این مدت روی هم رفته ثمربخش بوده است. وقتی صحت عامه تدابیر را اعلام می کند، اجرای آن برعهده شهروندان کشور هست. با توجه سطح فرهنگی پایین نمی توانیم توقع اجرای تمام تدابیر را داشته باشیم.

در اروپا وقتی الزامات را اعلام می کنند مردم به طور صحیح انجام می دهند. نمی توانیم توقع اجرای الزامات را در کشورهای در حال توسعه در این حد مناسب داشته باشیم و مشکلات نباشد. اما نکته خوب در افغانستان این هست که جمعیت بیشتر در قریه ها به سر می برند که باعث می شود تا آمار مصاب و صدمه کمتر باشد.

مقشوش: چرا موج دوم شیوع کرونا اتفاق می افتد و وضع جهان به خصوص افغانستان چطور است؟

از نظر علم ویروس شناسی امری کاملا عادی است. وقتی که موج اول شیوع یافت ضربه سنگینی بر جهان وارد کرد. این روزها که موج دوم در کشورهای مختلف جهان شیوع یافته است و جان بشر را می گیرد که هنوز هم زنگ خطری برای بشریت محسوب می شود با این حال آمادگی کشورها بیشتر شده است. به نظر می رسد که تلفات موج دوم کمتر باشد اما در افغانستان این طور نیست. دیروز مطلع شدم که متاسفانه شمار مبتلایان بیشتر شده است.

مقشوش: یک سال بعد از شیوع جهانی کرونا، آیا توجه مردم عامه به مسائل بهداشتی و صحی بیشتر شده است یا خیر؟

این مسئله ، مسئله جبری است. وقتی انسان دچار مصیبت می شود، خواه یا ناخواه مجبور هست که مراقبت کند. استفاده از ماسک بیش از آنکه تصور کنید موثر است به شرطی که ماسک استاندارد باشد. اینکه بعضی ها با تعطیلی و اقدامات دولت ها مخالفت می کنند به خاطر این هست که تجارت و شغل آن ها صدمه می بیند. مردم می دانند که اگر توجه نکنند نتیجه این بیماری مرگ هست درنتیجه ترس هم دارند.

مقشوش: کشورهای دوست افغانستان در این یک سال که از شیوع کرونا می گذرد، آیا کمک های صحی و درمانی به افغانستان کرده اند یا خیر؟

افغانستان از جمله کشورهای کمتر انشکاف یافته است. به طور مجموع بیش از 75 فیصد مصارف دولت را کشورهای دیگر کمک می کنند. کرونا باعث رکود اقتصادی و نابودی بعضی از شغل ها شده عملا تولیدی ها و کارخانه ها را به تعطیلی کشانده است. در این شرایط به تازگی بانک انکشاف آسیایی یکصد میلیون دالر برای مبارزه با کرونا در افغانستان تخصیص داده است. هر چند نمی توانیم در افغانستان ادعا کنیم که فساد و اختلاس وجود ندارد. روی هم رفته این کمک ها تاثیر گذار هست.

مقشوش: چون واکسن در کشورهای سرمایه دار از جمله اروپا و آمریکا به وجود آمده است، به نظر شما چه زمانی واکسن به افغانستان خواهد رسید؟

شرکت آمریکایی مُدرنا اعلام کرده که کارایی واکسن کرونایی این شرکت صد فیصد موفق بوده است و ویژگی های این واکنس را برای دولت های آمریکایی و اروپایی رسانده است. واکسن را نباید دست کم نگیرید.

واکسن هایی در جهان در حال ساخت هستند. واکسن آکسفورد به صورت ژنتیکی است یعنی ویروسی که در لابراتور به وجود آمده و میزان اثربخشی بین 62 تا92 فیصد اعلام شده و در دمای معمولی باید نگه داری شود. مدل واکسن مُدرنا هم ژنتیکی است و 95 فیصد اثربخشی دارد و باید در منفی 20 درجه سانتی گراد باید نگهداری شود. واکسن فایزر آمریکایی و آلمانی که با هم ساخته اند هم ژنتیکی هست و 95 فیصد تاثیرگذار بوده اما باید در منفی 70 درجه سانتی گراد باید نگه داری شود. روسیه و چین نیز واکسن هایی را آماده کرده و می کنند.

هر چند واکسیناسیون آغاز خواهد شد اما مقررات و فاصله اجتماعی باید رعایت شود. افغانستان و همه کشورهای کمتر انکشاف یافته به صورت رایگان اهدا خواهد شد. اینکه چه زمانی شروع خواهد شد معلوم نیست اما احتمالا در ظرف چهار یا پنج ماه آینده در افغانستان واکسیناسیون شروع شود.

احمد سهیل احمدی 14/12/20

تاریخ زندگی بشر پُر از حوادث ناگواریست که آرامش را تا امروز از آدمی سلب کرده است. جهان پُر از تشویش و نگرانی جای خوفناکی است. کرونا بیشتر از آنکه به قوای بدنی و سلامت ما آسیب بزند، روح و روان را آزار می دهد و تخم نگرانی را در بدن ما می پاشد. تلفات کرونا بسیار کمتر از تشویش و بیماری های اعصاب است. در این روزها که کرونا در افغانستان بیداد می کند و شایعاتی مبنی بر مصاب میلیون ها نفر به کرونا در افغانستان شنیده می شود، وقت آن است که فکر کنیم، ملاحظه نماییم و ببینم که چرا در افغانستان رقم مصاب به کرونا این چنین بالاست؟ چرا بیماری هایی مثل کرونا در جهان شیوع میابد و آیا کرونا در جهان می ماند؟

خبرنگار مقشوش با پرفسور ترابی مصاحبه دیگری کرده است. در این مصاحبه درباره کرونا، ابتلای جوانان به ویروس، امراض ساری، تولید واکسن، مصرف آنتی بیوتیک، اعترضات ضد نژادپرستی در جهان و تاثیر آن بر شیوع و راههای پیشگیری از کرونا گفتگو کرده ایم.

_ پرفسور ترابی، امراض ساری کدام تاثیری بر تاریخ بشر داشته اند؟

در تاریخ زندگی بشر و طی قرن ها تلفات امراض ساری جان انسان های زیادی را گرفته است، به عنوان مثال تلفات و کشته های جنگ جهانی اول بسیار کمتر از شیوع مرض ساری آنفولانزای 1917 بوده است. در جنگ های اروپایی به ادعای تاریخ نویسان، میلیون ها نفر تلف شدند که بخش کمی از آن به خاطر جنگ و مابقی به خاطر شیوع امراض ساری بوده است. امراض ساری از گذشته تاثیر زیادی داشته است. در دهه ی 1960 ایدز راه خود را در آمریکا باز کرده بود. در اوایل دهه ی 1980 در شهرهایی مثل لس آنجلس و نیویورک این بیماری را ایدز نامیدند و این بیماری در بین همجنس بازان تلفات بسیاری به وجود آورد. این بیماری دیگر بحرانی نیست بلکه به صورت آنتمیک موجود است، یعنی گاهی بروز می کند و فاجعه رقم می زند. هنوز برای این بیماری واکسنی تولید نشده است.

_دانشمندان بعد از گذشت ماه ها از شیوع کرونا چقدر این ویروس مخرب را شناسایی کرده و می توانند رفتار ویروس را در آینده پیش بینی کنند؟

بله از زمان شیوع ویروس در دسامبر 2019 تا به حال کارهایی انجام شده است. دانشمندان نام این بیماری را کویید 19 و نام ویروس را کرونا نامیدند. پیشتر از خانواده ویروس های کرونا در سالهای 2012 و 2003 ویروس هایی شیوع یافته بودند. از افرادی که به ویروس مبتلا می شوند در حدود 85 فیصد از آنها به شکل یک مرض عادی به مثل سرماخوردگی پیدا می شود و در یک هفته تا ده روز صحت یاب می شوند. در مابقی افراد بسیار بیداد می کند. این افراد کسانی هستند که سن شان از 60 سال به بالا و مسن بوده، امراض تنفسی، سرطان و بیماری قند داشته اند.

_ چرا کرونا در بین نسل جوان هم مبتلایانی دارد؟

این ویروس نو است. بعضی از خصوسیات آن از نظر ویروس شناسی مشخص نیست. نوجوانان، جوانان و به خصوص اطفال کمتر از 5 سال که به ویروس مبتلا می شوند، به خاطر این است که دیگر بیماری هم از قبل داشته اند و یا اینکه در یک زمان بر فرد ممکن که تعدادی ویروس هجوم بیاورد و چندین دفعه وارد بدن شخص شود، در نتیجه اثرات تخریبی ویروس بسیار بدتر و مرگ و میر بیشتر می شود.

_ آیا از آنتی بیوتیک ها و دیگر واکسن ها برای معالجه ی کرونا می توان مصرف کرد؟

یک تفاوتی بین ویروس ها و باکتری ها این است که ویروس ها موجودات بسیار کوچکی هستند و آنتی بیوتیک هیچ تاثیری روی آنها ندارد. هر ویروس شناسنامه و اساس متفاوتی دارد و نمی شود از واکسن های قبلی برای کویید19 استفاده کرد. واکسن همان جسم مرده ویروس است که از خود آن واکسنی می سازند. وقتی واکسن به بدن مصاب تزریق می شود، بدن شخص برای مقابله با ویروس آماده می شود.

_آیا زندگی در جهان به شکل سابق بازمی گردد یا کرونا مهمان همیشگی جامعه بشری خواهد بود؟

بی شک زندگی برمی گردد. تمام امراض ساری خواه باکتری یا خواه ویروس باشد، هم نقطه ی صعود در گراف دارند و هم نقطه ی نزول.

از زمانی که ویروس کرونا شیوع یافت، روز به روز بالاتر می رود و سپس پایین می آید. به عنوان مثال در ووهان چین که ویروس از ابتدا در آنجا مشاهده شده بود، امروز خطر برطرف شده و زندگی به روال سابق بازگشته است.

کرونا مثل ایدز مهمان همیشگی ما خواهد بود. ایدز تا امروز مبتلایانی در جهان دارد اما نه به صورت بحرانی بلکه به صورت آنتمیک است. کرونا خواهد ماند اما آن شدت فعلی را نخواهد داشت.

_ آیا نظام جهانی صحی و درمانی توانایی مقابله با موج دوم کرونا را دارند؟

سروصداهایی درباره موج دوم کرونا هست. اگر احیانا موج دوم بیاید، بشریت از موج اول تجربه هایی به دست آورده است. امروز در خیلی از کشورها مثل آمریکا و اروپا شرایط مصاب خیلی بحرانی است اما تجربه هایی به دست آورده اند و توصیه می کنند که فاصله دو متری با اشخاص، دست ندادن و شرکت نکردن در تجمعات بیش از ده نفری را رعایت کنند. اما متاسفانه این توصیه ها را کسی رعایت نمی کند.

_آیا با از سرگیری زندگی در جهان و به خصوص برپایی اعترضات بر شیوع ویروس کرونا کدام تاثیری می گذارد؟

مسئله فرهنگی بسیار مهم است. این جنایت تاریخی و نژادپرستی در آمریکا وجود دارد و در آخرین مورد که پلیس یک انسان سیاه پوست را به طور فجیعی کشت و اعتراضاتی که برپا شده به خاطر این است. چند روز پیش در میدان بزرگ دام در آمستردام نیز در ارتباط با همین حادثه هزاران نفر جمع شده بودند. وقتی ویدیوهایی از تجمع را دیدم، لرزیدم. همه با هم فریاد می زدند و شعار می دادند. اگر در تجماعت یک نفر سرفه کند و مصاب داشته باشد، سرعت ابتلا را زیاد می کند. موج دوم به فرهنگ انسان ها مربوط می شود. وقتی به دستورات بهداشتی دقت نمی شود، در تجمعات چندین نفری شرکت می کنند و... این مرض زیادتر می شود. رفتار و فرهنگ اجتماعی ما مهم تر از توانایی نظام درمانی است.

_چرا در افغانستان کرونا بیداد می کند؟ کدام تصمیمی برای مقابله با کرونا گرفته شده است؟

فرهنگ بسیار پایین است و فقر فرهنگی شیوع کرونا را بیشتر کرده است. رسانه ها در کشوری مثل افغانستان که فقر فرهنگی بیداد می کند، نقش بسیار کامل، ستودنی و روشنگری داشته اند.

هفته ی گذشته معین خدمات وزارت صحت صحبت کرده بود. اعلام کرد که سطح ابتلا افزایش خواهد داشت. بیش از 20 هزار نفر تاکنون مبتلا شده اند. در سطح ریاست جمهوری با همراهی چند وزارت خانه کمیته ملی مبارزه با کرونا ، پلانی برای مبارزه و مجادله در برابر کرونا در سه مرحله مشخص کرده اند. مرحله ابتدایی برای سه ماه اجرا می شود. در این مرحله پوشیدن ماسک اجباری شده و کسانی که سن بالایی دارند، نباید از خانه بیرون شود. این موارد به صورت جبری اجرا می شود. مرحله دوم شش ماه و مرحله سوم تا یک سال به طول می کشد.

برای کادرصحی افغانستان برنامه ریزی و کمک های مالی شده است. آمادگی دارند اما نواقص در کار دیده می شود.

_پرفسور کدام توصیه برای پیشگیری از کرونا شده است؟

سازمان صحی جهان مواردی را برای جلوگیری به مصاب کرونا اعلام کرده است.

دست های خود را روزانه چندین دفعه به مدت 15 تا 20 ثانیه بشویید. از دست دادن بپرهیزید. در زمان سرفه دهان خود را با دستمال بپوشانید. از افرادی که تب، سرفه و.. دارند، دوری کنید. در بیرون از خانه تا حد امکان از ماسک طبی استفاده کنید چرا که این ویروس چنان کوچک است که از ماسک های عادی عبور می کند. از غذاهایی که ویتامین C دارند مثل لیمو و کیوی استفاده کنید. از حضور در تجمعات جداٌ پرهیز کنند. لباس های خود را چند ساعت در برابر نور آفتاب بگذارید. دوش آب گرم بگیرند. آب سرد و غذاهای سرد نخورید. در اتاق خواب کلکین را باز کرده و اتاق تهویه ی مناسب داشته باشد. ویروس روی سطح شیشه تا بیست روز زنده می ماند. لازم است وسایلی مثل تلفن همراه خود را ضد عفونی کنید.

احمد سهیل احمدی 2020/6/8

پ ملت افغان، ملت مجاهدی است که در طول تاریخ در برابر هر دشمن خارجی که این سرزمین را اشغال کرده است، قد علم کرده و ایستاده است، تمام مشقت ها و رنج هایی که در سالهای مدید که این ملت کشیده است چیز تازه ای نیست. امروز چون دشمن خارجی کرونا، کشور عزیز ما را اشغال کرده و ملت ما را به خاک و خون کشیده است، این دکتران و پرستاران مجاهد ما هستند که شب و روز خود را یکی کرده تا در برابر این دشمن خونخوار بایستند و از ملت خود دفاع کنند. از صبح تا شب با لباس های نیمه صحی، این مجاهدین خطر ابتلا به کرونا را به جان خریده و به بالین بیماران می روند تا جان یک انسان و هموطن را نجات دهند.

خبرنگار مقشوش با دکتر محمد رفیق شیرزی، سخنگو و مشاور ریاست صحت عامه هرات مصاحبه کرده است. در این گفتگو درباره وضعیت کرونا در هرات، آمادگی کادر صحی، حمایت دولت، طالبان و خدمت به بیجاشدگان صحبت کرده ایم.

- آقای دکتر شیرزی، کدام خاطرات خوش و تلخی در این روزهایی که بحران کرونا در افغانستان شیوع یافته است، به خاطر دارید؟

موجودیت کرونا به عنوان معضل و بحران تمام کشورهای جهان را درگیر کرده و یک تجربه جدیدیست. زمانی که اولین واقعه ی مثبت در هرات اعلام شد، وزارت صحت عامه افغانستان شرایط هرات را وخیم اعلام کرد. صحت عامه هرات با یک بسیح عمومی از همه پرسنل صحی دعوت به کار کرد و فعالیت را شروع کردیم.

در ابتدای کار نگرانی و تشویش داشتیم، حتی آشنایان کادر صحی هم نگران وضعیت سلامتی ما بودند. هر بیماری که به شفاخانه مراجعه می کرد، نگران بودیم که نکند نفر بعدی ما باشیم. خوشبختانه با تدابیر و اقدامات لازم که از ابتدا انجام داده بودیم، شرایط تحت کنترل ما بوده و هست.

ما چه به عنوان یک انسان، چه به عنوان عضوی از کادر صحی، هیچ هدفی، تصوری و خاطره ای جز بهبود و بازتوانایی بیماران نداریم. همه عزم و اراده ی خود را منسجم ساخته ایم تا به همه ی بیماران این ویروس مخرب را خدماتی ارائه دهیم. ما در کادرصحی هرات شبانه روز فعالیت می کنیم و وجدان راحتی داریم. چرا که هیچ کوتاهی و کم کاری انجام ندادیم. هیچ گونه تفاوتی بین بیماران قرار نداده و برای همه به یک اندازه رسیدگی می کنیم.

_چه زمانی فعالیت در هرات آغاز شد و چه اقداماتی از ابتدا صورت گرفت؟

در 24 فوریه اولین فردی که مبتلا به ویروس بود، فردی به نام وحید است که از کشور همسایه بازگشته بود. او به عنوان بیمار شماره یک کرونا در افغانستان ثبت شده است. در آن زمان یک تیم به سرکردگی معین وزارت صحت عامه و جمعی از پزشکان متخصص به هرات آمدند. در نشستی تصمیم گرفتیم که در شش ماه با سه برنامه ی دو ماه پلان آماده و اجرا کنیم. اقداماتی نظیر استخدام متخصص، تهیه مواد لجستیکی، لابراتور هرات و آگاهی دهی به مردم و کادر صحی را آغاز کرده ایم. برای انجام این امور هفت کمیته ی کاری در سطح ولایت هرات تشکیل شد و متخصصانی که سابقه ی بیست ساله داشتند، به حیث مدیران این کمیته ها تعیین شدند.

بعد از این واقعه، چندین ورکشاپ برای آگاهی دهی و آموزش کادر جوان برای مقابله با کرونا برگزار شد. از ابتدا ما برای 700 بیمار احتمالی بستر و امکانات اولیه فراهم کردیم.

برای مقابله با کرونا، جمهوری اسلامی افغانستان بودجه ای تعیین کرده است که 400 میلیون افغانی از آن برای ولایت هرات مقرر تصویب شده که 270 میلیون از این بودجه، آماده و اقدامات لازم انجام شده، امید است هرچه زودتر در اختیار صحت عامه هرات قرار بگیرد تا کمبود های صحی و لجستیکی را برطرف سازیم.

_صحت عامه هرات برای ارائه ی آمار جامع و دقیق کدام اقداماتی کرده است؟

با مرور آمار جهانی از طریق رسانه ها، گراف و شمار مصاب کرونا واقعیت تکان دهنده ای دارد. از زمان ثبت نخستین واقعه در کشوری مثل افغانستان شرایط نگران کننده بوده و هست. متاسفانه در سالهای جنگ زیرساخت های کشور از بین رفته و فقر بر نگرانی ها می افزاید. اما بعد دو ماه از شیوع کرونا در هرات همه چیز تحت کنترل هست.

ما از سه هزار بیمار مشکوک آزمایش گرفته ایم، تیم های سیار خانه به خانه رفته اند. از چهار مرکز مقابله با کرونا در حال حاضر دو مرکز فعال است. لابراتور هرات آمار دقیق گرفته و از لابراتورهای تست گیری خیلی از کشورهای دیگر بهتر است. ما برای تست از اداره ی صحت جهانی مشورت گرفتیم تا تمامی این آمار واقعی و صحیح باشد.

- کدام ارزشی باعث می شود داکتران و پرستاران افغانستان دوری از فامیل و اطفال خود را تحمل کنند؟

کادر پزشکی طبق قسم نامه که در میان طبیبان جهان مرسوم است، به دور از هرگونه نگاه قومی و مذهبی به طبابت بیمار می پردازند تا بیمار معالجه شود. هرچند ممکن است در مسیر اشتباه هایی هم داشته باشیم. کارمندان صحی در ولایت هرات، به مقابله با کرونا مصروف هستند و تا به حال هیچ نوع امتیازی از نوع معاش و... از هیچ نهادی نگرفته اند، کادر صحی به خاطر وظیفه شناسی در خدمت هم نوعان خود هستند. جمهوری اسلامی افغانستان در طی فرمانی مقرر کرده است که اگر داکتری در زمان کار وفات کند، به حیث شهید نظامی از او تجلیل خواهد شد و امیدوارم هرچه زودتر این فرمان اجراء شود. حتی پیشنهاد داده ایم که به چند تن از داکتران قهرمان ما، مدال قهرمانی تعلق بگیرد.

_ آیا بحران کرونا در افغانستان به نقطه اوج نزدیک شده است؟ کادر درمانی و صحی چقدر برای ادامه بحران و موج‌ دوم آمادگی روحی و سلامت جسمانی دارند؟

از زمان شیوع کرونا در افغانستان، از وزارت صحت عامه تا نهادهای بین المللی مثل یونیسف کمک ها و اقداماتی از جمله آگاهی رسانی انجام داده اند. در نزدیک به دو ماه که از شیوع کرونا می گذرد، هیج روزی نبوده که به خاطر تعداد مبتلایان و... مشکلی در خدمت رسانی داشته باشیم.

در ولایت هرات احتمالا به قله ی موج اول نزدیک شده ایم. اما به خاطر مشکلات فرهنگی و بهداشتی که در افغانستان داریم، از جمله اینکه شهروندان اقدامات لازم را برای پیشگیری از کرونا ملاحظه نمی کنند. فقر یکی از مهم ترین مشکلاتی بود که باعث شد نتوانیم قرنطینه را به طور باید و شاید اجرا کنیم. شرایط فعلی نگرانی از موج دوم را بیشتر می کند و ممکن است آمار بیشتر و شرایط خطرناک تری داشته باشیم. به خصوص که کرونا ویروسی است که نمی توان آن را پیش بینی کرد.

در کشورهای آسیایی با کمبود نیروی جوان برای صحت عامه مواجه نیستیم. هر چند در بعضی بخش ها مثل رشته عفونی با چالش کمبود نیروی متخصص مواجه هستیم. تلاش می کنیم با برنامه ریزی بتوانیم از کادر جوان در سیستم بیشتر استفاده کنیم. در بخش هایی مثل پرستاری و تکنسین مشکلی برای جایگزینی نداریم. حتی از متخصصان داخلی و عمومی هم دعوت به کار کرده ایم.

_کدام اقداماتی برای مهاجران داخلی و بیجاشدگانی که در هرات در خیمه ها زنده گی می کنند در مقابله با شیوع کرونا اعمال شده است ؟

برنامه های آگاهی دهی از طرف بعضی موسسات و نهادها انجام شده و مواد اولیه مثل صابون، مسواک و جل ضدعفونی در اختیار بیجاشدگان قرار داده اند. شفاخانه های ما در اختیار آنها هستند به خصوص مراکز سیار ما که آمادگی لازم برای رسیدگی لازم به آنها دارند.

ما تا به حال برای جلوگیری از شیوع کرونا، 20 خانم معتاد را از سطح شهر جمع آوری کردیم و 180 تن معتاد که در جاده ها به سر می برند را به مراکز نگهداری منتقل کردیم. معتادین جزو قشر ضعیف هستند و ما طبق وظیفه به اینها در خدمت می کنیم.

_آیا در مناطق تحت کنترل طالبان کرونا چه طور است؟ آیا حکومت برای آن مناطق کدام‌کمکی مد نظر گرفته است ؟

اطلاعی دقیق از مناطق تحت حمایت طالبان نداریم اما امکانات و خدمات صحی برای تمام اتباع افغان فراهم هست. بیمارانی که از مناطق خارج از محدوده دولت بخواهند به مناطق ما بیایند، حتما همکاران ما در این مراکز آماده هستند تا به آنها خدمت رسانی کنند.

پیام ما به تمام مخالفین دولت در بحث کرونا و ارائه ی خدمات صحی، لازم است که فارق از سیاست همکاری و توجه کنند تا تمام افغان ها از خدمات لازم استفاده کنند و سلامت شان حفظ شود.

_رسانه ها در مقابله با مصاب کرونا و اطلاع رسانی به مردم چقدر موفق بوده اند؟

رسانه های مطرح و تلویزیون تا جایی که توانستند با ما همکاری کردند تا پیام های ما را منتشر کردند. رسانه ها برای آگاهی دهی مردم برنامه هایی هم تولید کردند. اما متاسفانه مردم کمتر توجه می کنند. در این امر رسانه ها هنوز وظیفه جدی دارند. ما نیاز داریم که برای این موضوع بیش از این فیلم مستند ساخته شود و در مورد اینکه کرونا سلامت مردم را تهدید می کند، بیشتر آگاهی دهی شود.

احمد سهیل احمدی 2020/5/9

پ ملت افغان، ملت مجاهدی است که در طول تاریخ در برابر هر دشمن خارجی که این سرزمین را اشغال کرده است، قد علم کرده و ایستاده است، تمام مشقت ها و رنج هایی که در سالهای مدید که این ملت کشیده است چیز تازه ای نیست. امروز چون دشمن خارجی کرونا، کشور عزیز ما را اشغال کرده و ملت ما را به خاک و خون کشیده است، این دکتران و پرستاران مجاهد ما هستند که شب و روز خود را یکی کرده تا در برابر این دشمن خونخوار بایستند و از ملت خود دفاع کنند. از صبح تا شب با لباس های نیمه صحی، این مجاهدین خطر ابتلا به کرونا را به جان خریده و به بالین بیماران می روند تا جان یک انسان و هموطن را نجات دهند.

امروز طبیبان افغان با دست های خالی و کمبود امکانات صحی در برابر ویروس خطرناک ایستاده اند و بیش از آنکه نگران جان خود باشند، حتی از فامیل و اطفال شان هم دوری کرده اند تا سلامت آنها به خطر نیافتد. لازم است برای این مجاهدان سفید پوش ملی که از جان ما حفاظت می کنند بایستیم، دست بزنیم و به ایشان افتخار کنیم.

خبرنگار مقشوش با دکتر سخی حیدری مصاحبه کرده است. در این گفتگو درباره وضعیت کرونا در افغانستان، آمادگی کادر صحی، حمایت دولت و مصائب مصاب با کرونا صحبت کرده ایم.

_آقای دکتر حیدری، کدام خاطرات خوش و تلخی در این روزهایی که بحران کرونا در افغانستان شیوع یافته است، به خاطر دارید؟

از وقتی که کرونا در افغانستان شیوع یافته است، روزهای کم خوشی که ملت ما داشته اند، از دست رفته است. روز به روز آمار مبتلایان کرونا بیشتر می شود و از جهت دیگر بیکاری و گرسنگی مردم در افغانستان بیداد می کند. در این مدت شرایط سختی به خصوص برای کادر صحی رقم خورده است.

ما تلاش و کوشش می کنیم اما با در نظر گرفتن امکاناتی که در افغانستان داریم، مطمئن نیستم که چه زمان و چه شرایطی کرونا را شکست خواهیم داد. خوش ترین خاطره برای داکتران این است که تمام مبتلایان را مداوا کنند. به یاد دارم که مریضی به شفاخانه آمده بود که حالت وخیم و بدی داشت. او چندی قبل از کشور همسایه برگشته بود، توصیه شد که به شفاخانه ی استقلال بیاید و آزمایش بدهد. خدا را شکر که جواب آن منفی بود و مریضی نگران کننده ای نداشت. عامه مردم و حتی داکتران وقتی فردی را که علائم شبیه به کرونا دارد را می بینند و اتفاقاً اگر آن فرد به کشورهای همسایه به تازگی سفر کرده باشد، گمان و تشویش می کنند که ممکن است کرونا داشته باشد. از نظر من این نگاه درستی نیست.

_آیا برای معالجه و درمان ممکن است بین مریضان فرق گذاشته شود؟ وضعیت کرونا را در افغانستان چطور می بینید؟

در هر کشوری بعد دو ماه کرونا به اوج می رسد و امید داریم که این روزهای سخت، به اوج کرونا در افغانستان رسیده باشیم.

ما هر روز با بیمارانی مواجه می شویم که شرایط وخیم و بدی دارند. ما هر مریضی را که مراجعه کند، طبابت می کنیم. درست است که شفاخانه استقلال به بیماران کرونایی که شرایط وخیمی دارند و نیاز به عملیات داشته باشند، مربوط می شود. اما هر مریضی که به ما مراجعه کند و کرونا داشته باشد، بدون محدودیت و انتخاب به او رسیدگی می کنیم

- کدام ارزشی باعث می شود داکتران و پرستاران افغان از فامیل و اطفال خود دوری کرده و این مشقت را تحمل می کنند؟

ارزش ها میان افراد متفاوت است، بعضی ها ممکن است به خاطر تعهد شغلی سرپا بیاستند و بعضی به خاطر مادیات. در طبابت مهم ترین اصل تعهد اخلاقی است که باعث می شود به این ارزش ها احترام بگذاریم. اما در این شرایط بحرانی فعلی، هیچ مادیات جای صحت را نمی گیرد. امروز داکتران افغان سرپا ایستاده اند و به خاطر تعهد اخلاقی که به مردم افغانستان دارند.

90 فیصد از کادر صحی تشویش دارند که اگر به پیش خانواده بروند، سلامتی آنها به خطر می افتد. ما هفته هاست که از خانواده های خویش دوریم و بعد از شیفت کاری در قرنطینه به سر می بریم. خودم یک ماه می شود که فامیلم را ندیده ام. این شرایط را تحمل می کنم تا روزی که بحران سپری شده باشد و به پیش خانواده برگردم. در آن لحظات خوش اولین جمله ای که در دل داریم، این است که ما موفق برگشتیم، تبریک باشد.

_در افغانستان کدام آمادگی برای موج دوم کرونا گرفته شده است؟ چه حمایتی از کادر صحی کرده اند؟

به نظرم برنامه و پلانی از سمت دولت برای حمایت از کادر درمانی مشخص نشده است. اگر موج دوم شیوع اتفاق افتد، هر چند ادعا کرده اند اما فکر نمی کنم که برنامه ای برای جایگزینی پرسنل فعلی داشته باشند. دولت برعکس کشورهای دیگر حمایتی از کادر صحی نداشته است. درست که وضعیت در افغانستان نامناسب و وخیم است اما با توجه به امکاناتی که در افغانستان هست هم آن طور که باید و شاید حمایت کنند، نشده است.

در مناطق گسترده ای که تحت امارت طالبان هم هست، عملا خبری از فعالیت وزارت صحت عامه نیست. با حال این خبرهایی منتشر شده است که طالبان در مناطق خود اقداماتی برای مقابله با کرونا انجام داده اند و توصیه های صحی هم کرده اند.

شرایط افغانستان با کشورهای دیگر فرق بسازیی دارد، در اینجا ممکن است حتی شیوع موج دوم هم قوی تر بشود، هر چند هنوز ویروس ناشناخته است.

_نقش رسانه ها و شبکه اجتماعی را در مقابله با مصائب کرونا چطور می بینید؟

رسانه ها در جهان نقش بسزایی در بحث اطلاع رسانی و آگاهی دهی دارند. در کشور ما رسانه ها از فیسبوک تا تلویزیون نقش خود را به خوبی انجام دادند. اما متاسفانه بعضی مواقع وضعیت را مبالغه و شایعات را منتشر می کنند که کاری درستی نیست.

_کادر صحی افغان چه امیدی به آینده دارند؟

تعهد ما این است که در مقابله با دشمن کرونا تا حد جان مبارزه خواهیم کرد تا موفق شویم و این دشمن را از پای درآوریم. خواسته و پیام ما به مردم افغانستان این است که در تلاش باشند تا مسائل قرنطینه و نکات بهداشتی را رعایت کنند تا به امید خدا همه پیروز شویم. توصیه ی کل کادر صحی این است که در خانه ها بمانید، چرا که ما به خاطر شما در مقابل این دشمن، شب و روز مبارزه خواهیم کرد تا سلامتی شما حفظ شود.

احمد سهیل احمدی 2020/5/4