رضاکاران پناهنده

سازمان ملل، اتحادیه اروپا، دولت ها از جمله افغانستان، رسانه ها و حتی مردم عامه فراموش کرده اند که پناهندگان نیز انسان هستند. وقتی کرونا شیوع یافت برای جهان سرنوشت حیوانات خانگی مهم تر از پناهندگان بود و امروز نیز خبری از واکسناسیون گسترده و لازم برای پناهندگان نیست. هر روز اخبار و قوانین بدتر به گوش می رسد. از خبر منع پذیرش پناهندگان افغان که در ترکیه ساکن بوده اند تا ایراد به فرانتکس به خاطر ناتوانی از مقابله با مهاجرت ها می توانیم یاد کنیم. آیا دنیا دشمن مهم تر از پناهندگان دارد؟

خبرنگار مقشوش همراه آقای عبدالشاکر کوهسار مصاحبه دیگری کرده است. آقای کوهسار فعال مدنی و پناهندگان هستند که در آلمان زندگی می کنند. در بخش دوم مصاحبه درباره شیوع کرونا و وضعیت پناهندگان در کمپ، بد رفتاری و مقابله اروپا با مهاجرت ها، خفقان و سانسور وضعیت کمپ ها و علت دیپورت و رد درخواست پناهندگان افغان در آلمان گفتگو کرده ایم.

مقشوش: در این سال اخیر که شیوع کرونا وضعیت عادی را مختل نموده است، وضعیت پناهندگان در کمپ های مختلف اروپایی در یک سال اخیر تا چه اندازه بهبود یا بدتر شده است؟

در مجموع از زمان شیوع کرونا وضعیت هر روزه بدتر می گردد. به خصوص برای پناهندگانی که در کشورهای حوزه بالکان مثل صربستان و یونان اقامت دارند. واقعا در آنجا حقوق انسانی و بشری رعایت نمی گردد. ما در نهادهای مدافع حقوق پناهندگان نگران بوده و هستیم که پناهندگان قربانی بزرگ شیوع کرونا شوند. می ترسیم که بیماری در کمپ های مختلف شیوع گردد و واقعا جلوگیری از این اتفاق بسیار سخت است.

در بیشتر کمپ ها زندگی حداقلی برای انسان ها مهیا نیست. امکانات اولیه از جمله تغذیه، صحت و سرپناه مناسب در کمپ ها وجود ندارد.در تماس هایی که همراه پناهندگان و فعالان مدنی داشته ام، واقعا وضعیت نگران کننده و بد را گزارش داده اند. امیدوار هستم که نهادها، مدافعین و مراجع مربوطه کار جدی تری برای مقابله با شیوع کرونا انجام دهند.

از آنجایی که کمپ ها آلوده هستند و میکروب های مختلف شایع می باشند همچنین پناهندگان اجازه ندارد تا از کمپ خارج شوند، این موارد وضعیت را بدتر می کند. متاسفانه اکثر کشورهایی که ادعای دفاع از حقوق بشر دارند، نمی فهمم که چرا بسیار خودسرانه از این مشکلات چشم پوشی می کنند. مثلا در یونان و به خصوص جزایر آن پیشتر نهادهای مدنی کمپ موریا را جهنم نامیده بودند چرا که وضعیت مردم بسا دشوار و در خطر گزارش شده بود. در کمپ ها حتی دوا برای سردرد هم وجود ندارد.

مقشوش: در یک سال اخیر حوادث بدی از جمله آتش سوزی کمپ پناهندگان در بوسنی، موریا و... همچنین برخورد بد کشتی فرانتکس با پناهندگان اتفاق افتاده است، به نظر شما تا چه اندازه دولت ها مقصر بوده اند؟

به یقین. متاسفانه با پناهندگان در مجموع به خصوص در قبال اتباع افغانستان بدرفتاری می شود. از زمان امضای توافق نامه میان دولت افغانستان و اروپا در موضوع پذیرش پناهندگان اخراجی به بعد دست و پای افغانان بسته شده و راه برای احقاق حقوق همه پناهندگان ناممکن گردیده است.

در این سالها هموطنان بسیاری را در مسیر مهاجرت از دست داده ایم که مسئول این جنایت نیز سیاست دولت ها بوده است. به خصوص کشور یونان و ترکیه همیشه از سوی جامعه جهانی و اتحادیه اروپا به عنوان مکانی برای اسکان و پذیرش پناهندگان به شمار می آیند اما این کشورها از کمک های مالی انبوه سواستفاده نموده و مطمئن هستیم که حتی پنج فیصد آن کمک ها را خرج پناهندگان نکرده اند. یونان از 2018 تاکنون حدود سه میلیارد یورو از اتحادیه اروپا و جامعه جهانی به خاطر پذیرش پناهندگان کمک دریافت نموده اما وضعیت به گونه ای است که پناهندگان قربانی می گردند.

پناهندگان به خاطر بحران های امنیتی، سیاسی و اقتصادی که در وطن آنها وجود دارد مجبور گشته اند تا خطرات مهاجرت را به جان بخرند و امید دارند تا به یک کشور امن برسند. مثلا وضعیت مهاجرین و خدماتی که برای ایشان در ترکیه داده می شود، اصلا قابل قبول نیست چرا که این کشور پول گزافی می گیرد. ترکیه تنها کاری که انجام می دهد این است که پناهندگان را نام نویسی می کند تا شمار مهاجران افزایش یابد در نتیجه پول بیشتری از اتحادیه اروپا طلب نماید. اما از لحاظ ارائه خدمات یونان و ترکیه در حد صفر است. وطنداران ما در ترکیه کنار جاده و یا در پارک می خوابند هر چند در آنجا نیز آنها را اذیت می کنند اما خبری از کمپ برای پناهندگان نیست و اکثر پناهندگان با هزینه شخصی زندگی می کنند. پولیس وقتی پناهندگان را دستگیر می کنند، آنها را کتک می زد و در نقطه دور افتاده رها می کند.

مقشوش: آیا شما موافق هستید که با شیوع کرونا خفقان در کمپ های پناهندگان و سانسوری خبری آنها بیشتر شده است؟

قطعا. من در سال 2019 در ماه اکتبر به یونان سفر نمودم. در آنجا مشکلات مردم از جمله بلاتکلیفی شان را به چشم دیدم. ماموران کمپ عین دیکتاتور با پناهندگان رفتار می کنند اما وضعیت ضد بشری را از چشم خبرنگاران و رسانه ها دور نگه می دارند. هیچ خبرنگاری اجازه ندارد بدون موافقت مسئولان کمپ با پناهندگان مصاحبه کند. مسئولان اجازه می دهند تا خبرنگاران از بخش کوچکی در کمپ تصویر تهیه نمایند که در آنجا تعدادی خانواده سوری در کانکس زندگی می کنند و وضعیت کمی بهتر از دیگر بخش هاست.

اگر در بخش دیگری از کمپ مسئولان خبرنگاران را می دیدند، قطعا کمرا را ضبط می کردند و ژورنالیست ها را تهدید می نمودند. وقتی خبرنگار از کمپ خارج می شود موبایل، کمرا و دیگر وسایل اش را چک می کنند تا کوچک ترین خبری از راز کمپ ها به بیرون درز نگردد.

پناهندگان به من خبر داده اند که وقتی با خبرنگاری مصاحبه نموده ایم، فردای آن روز مسئولان تمام امکانات را از ایشان دریغ کردند و رفتار ضد انسانی با ایشان بعد از آن رویداد داشته اند.

مقشوش: به نظر شما چرا در میان پناهندگان این نگرانی رشد کرده که در محاکم آلمان پرونده پناهندگی افغانان بیش از پیش رد می شود؟

متاسفانه در بخش درخواست ها و تقاضاهای پناهندگی تصمیم انسانی گرفته نمی شود. این تصمیم ها براساس قوانین جدید و توافق هایی است که اصلا به حقوق پناهندگان توجه نمی کند. افغانستان در سال 2018 با اتحادیه اروپا توافق نمود بعد از آنکه درخواست پناهندگی افغانان رد می شود، اروپا می تواند افغانان را بدون قید و شرط به افغانستان دیپورت نماید. با وجود این که کشور از لحاظ امنیتی و اقتصادی در وضعیت بدی قرار داشته و دارد.

هر چند ما فعالان امور پناهندگان اعتراض ها و انتقادات بسیاری انجام دادیم تا شاید این توافق نامه لغو گردد اما لغو نشد. اتحادیه برای پذیرش پناهندگان اخراجی به افغانستان کمک نمود اما دولت کمترین امکاناتی برای زندگی پناهندگان در کشور مهیا نساخت و با اخراجیان صادق نبود. در نتیجه اکثر اخراجی ها در وضعیت بدتر از گذشته به سرمی برند.

از آنجایی که در سال 2021 این توافق نامه تمدید می گردد امیدوار بودیم تا حداقل دولت افغانستان در مسئله حقوق پناهندگان بهتر بحث گردد. متاسفانه در تمدید موارد دیگری نیز اضافه شده مثلا قبلا وقتی قرار بود اخراجیان به کشور دیگر دیپورت شوند، تیم امنیتی که آنها را تا مقصد همراهی می نمود باید ویزا می گرفتند اما الان این شرط را نیز لغو کرده اند. در نتیجه در توافق نامه جدید وضعیت سخت تر نیز گردیده است.

احمد سهیل احمدی 9.6.21

دنیای امروز مثل دیروز نیست و کشورهای مهاجر پذیر نیز بیشتر از آنکه به نیروهای کار نیاز داشته باشند، به کارگر حرفه ای نیاز دارند که به زبان نیز تسلط داشته باشد. در دنیای بعد از کرونا پناهندگان معمولی شانس کمتری دارند تا موفق شوند. اما یک واقعیت هیچ گاه تغییر نمی کند آن هم این است که پناهنده بودن یک مانع نمی باشد بلکه این ما هستیم که به خود ظلم می کنیم.

خبرنگار مقشوش همراه آقای جما نظری مصاحبه دیگری کرده است. آقای نظری فعال امور پناهندگان از ناروی هستند که در کنار تحصیل در دانشگاه به مدد پناهجویان می شتابند تا آنها را از بحران افسردگی و ناامیدی نجات دهند. در مصاحبه دوم به موانع اشتغال پناهندگان، قرنطینه، مقابله با بحران های روحی گفتگو کرده ایم و ایشان توصیه های خوبی به پناهندگان در این مصاحبه داشته اند.

مقشوش: با توجه به اینکه رشته شما اقتصاد است، چه موانعی بر سر راه اشتغال پناهجویان در بازارکار کشور میزبان وجود دارد؟

این موانع به درون خود انسان تعلق دارد. مثلا بسیاری از افراد اینگونه به خود تلقین می کنند که مهاجر بودن اصل مشکل است. نباید انسان موانع را در ذهن خویش ایجاد نماید. اگر فردی واقعا دنبال کار باشد قطعا می تواند کار بیابد اما وقتی فرد باور ندارد که می تواند کاری پیدا کند، قطعا اگر کار هم برایش بیابیم، باز هم نمی تواند شاغل شود.

به نظرم مهمترین مانع بر سر راه پناهندگان مشکل زبان است. در بازار کار اینجا به یک فرد به خاطر اینکه پناهنده است، به او کار نمی دهند بلکه براساس لیاقت افراد را می پذیرند. وقتی به زبان تسلط داری و به حرفه ای مسلطی در نتیجه می توانی خودت را به صاحب کار معرفی نمایی و کار به دست می آوری. از آنجایی که در بیشتر شغل ها رقابت وجود دارد، وقتی پناهنده به زبان تسلط ندارد، حتی او را برای مصاحبه نیز دعوت نمی کنند.

وقتی پناهنده به زبان تسلط دارد، می تواند در هر رشته ای که دوست دارد ادامه تحصیل کند در آن صورت وقتی فارغ التحصیل می گردد از افراد دیگر یک قدم پیش خواهد بود. در کارهای سخت شاید پناهندگان راحت تر بتوانند آن ها را بیابند اما در دراز مدت آسیب های جسمی زیادی پدید می آورد. جهان تغییر کرده و فقط به کارگر نیاز ندارد بلکه برای اشتغال باید یاد بگیریم و آموزش ببینیم.

مقشوش: شما به عنوان یک فعال امور پناهندگان که تجربه پناهندگی نیز دارید، چه توصیه ای به پناهجویان نو دارید و فکر می کنید که چه فعالیت های رضاکارانه بیشتر به درد آنها می خورد؟

بیشتر کارهای رضاکارانه ما مربوط به آگاهی رسانی بوده و تلاش داشته ایم تا پناهندگان را سرگرم نماییم. وقتی پناهنده به تازگی به کمپ آمده، شرایط مناسب برای یادگیری و آگاهی را ندارد در نتیجه به سرگرمی نیاز دارند. به خصوص پیش از کرونا برای سرگرمی آنها فعالیت های مختلفی مثل کوه نوردی و... را انجام می دادیم تا پناهندگان برای یک لحظه هم که شده از مشکلات زندگی دور شوند.

همیشه چه به عنوان یک پناهنده و چه به عنوان یک انسان تلاش نموده ام تا به پناهندگان نو معلومات و مشوره کافی بدهم. هر کمکی که می دانستیم اثر گذار می باشد را انجام داده ایم. متاسفانه در بیشتر مواقع وقتی پناهنده ای به اروپا می آید در قدم اول نمی داند که باید چه کند. بیشتر پناهندگان تحصیلات کافی نیز ندارند و از آنجایی موضوعات اجتماعی و... به درستی در افغانستان به ما آموزش نداده اند در نتیجه نمی دانند چطور باید با افراد مختلف در جامعه سویدن ارتباط برقرار نمایند. وقتی پیشنهاد می دهیم که به پیش یک روان شناس بروید، آنها می گویند که مگر ما دیوانه هستیم؟ در حالی که روان شناسی ربطی به دیوانگان ندارد.

طبق تجربه خودم به عنوان یک پناهنده اولین قدم برای یک پناهنده نو این است که در کلاس ها و جلسات روان شناسی شرکت نمایند تا بفهمند در مواجه با مشکلات روحی و روانی چگونه رفتار کند و بر آن غلبه نماید.

مقشوش: در این سالها که به عنوان رضاکار با پناهندگان مختلف ارتباط داشته اید، چه خاطرات به یادماندنی از برخورد با پناهجویان دارید؟

یک نکته ای که برایم جالب بود این است که بیشتر پناهندگان وقتی به اینجا می آیند واقعا دنبال این هستند که به یک زندگی بهتر برسند، کنجکاور هستند و سوالات مختلفی را می پرسند. هر چند افراد زیادی را از نزدیک دیده ام که شکنجه ها، درگیری با پلیس مرزی و مصائب بسیاری در زندگی خویش تجربه کرده اند که برای یک انسان چه برسد به یک نوجوان بیش از حد معمول است. آنها نیاز داشتند که به حرف هایشان گوش دهیم و می خواستند شونده خوبی برای آنها باشیم. زمانی که داستان های تلخ آنها را می شنیدم واقعا روی روان من نیز تاثیر بدی می گذاشت. از آنجایی که در راه مشترک با آنها به اینجا آمده بودم، راحت تر می توانستم آنها را درک نمایم.

مقشوش: فعالان امور پناهندگان از چه راه هایی می توانند با چالش های روحی و روانی پناهجویان در این روزهای قرنطینه مقابله نمایند؟

بدترین مشکل قرنطینه این است که ارتباط های معمولی را تقریبا ممنوع کرده و به سختی می توانیم به فریاد کسی برسیم که نیاز دارد تا با او درددل کنیم و به حرف هایش گوش دهیم. همچنین به او کمک نماییم و مشورت کافی را به او بدهیم.

از زمان شیوع کرونا کمک ها به صورت آنلاین گردیده که هم اتفاق خوبیست و هم اتفاق بدی می تواند باشد. امروز به راحتی پناهندگان می توانند در کورس های آموزشی و... به طور آنلاین شرکت کنند که این اتفاق خوبی است اما اگر من به جای پناهنده ها بودم، تلاش می کردم تا نقاط ضعف ام را به نقاط قوتم تبدیل کنم چرا که پناهنده بودن عیب نیست. این مشکلات نباید باعث شود که آدم دست به کارهای ناشایست مثل خودشکنی بزند. قرنطینه نهایت در چند ماه بعد تمام می شود اما اگر بیماری های روحی را درمان نکنیم تا سالها با ما خواهند ماند.

احمد سهیل احمدی 17.5.21

رنج های مهاجرت در جهان امروز محدود به چند عکس از دریای یونان و یا خیمه های پناهندگان نمی شوند بلکه از سالها قبل چنین مسیری بوده که در اصل پناهندگان جان خویش را بر کف دست می گذاشتند تا از افغانستان به اروپا، استرالیا و دیگر کشورها بروند. مردم مهاجرت را تا زمانی که به کشور مقصد می رسند تصور می کنند اما واقعیت های زندگی پناهندگی مثل غربت، افسردگی، بلاتکلیفی از روزی که درخواست پناهندگی می دهند تازه آغاز می شود. جز مقطع کوتاهی در سال 2015 عملا تجربه مهاجرت باعث می گردد که پناهنده تا سالها درگیر کابوس های شبانه باشد اما هیچ کس او را درک نمی کند.

خبرنگار مقشوش همراه آقای جما نظری مصاحبه کرده است. آقای نظری فعال امور پناهندگان از ناروی هستند که در کنار تحصیل در دانشگاه به مدد پناهجویان می شتابند تا آنها را از بحران افسردگی و ناامیدی نجات دهند. در مصاحبه اول به خاطرات و چشم دیده های مسیر مهاجرت ایشان در سال 2012، راه غلبه بر فشارهای روحی و روانی و انگیزه خدمت رضاکارانه برای پناهندگان گفتگو کرده ایم.

مقشوش: در سال 2012 که شما مهاجرت را شروع کردید، چه خاطرات و تجربیاتی از مسیر مهاجرت و زندگی در کمپ پناهندگان دارید؟

در مهاجرت برای اولین بار بدون همراهی خانواده و به تنهایی سفر کردم و چنین سفر سختی را تجربه نمودم. مهاجرت چالش ها و سختی های منحصر به فردی دارد و از راه غیرقانونی نیز می رویم. در این سفر عملا آدم زندگی اش را کف دستش می گذارد و همراه دیگر پناهندگان دنبال آینده روشن قدم برمی دارد. در این راه خطرات زیادی هست همچنین ترس و اضطراب شدیدی را در مسیر تجربه می کنیم تا زمانی که به مقصد نمی رسیم هیچ وقت آرامش را تجربه نمی کنیم و مدت ها درگیر استرس خواهیم بود.

بنده تا نزدیک به چهار سال درگیر استرس و کابوس های شبانه بودم چرا که هر شب در خواب تصور می کردم در راه هستم و خطرات در برابرم می باشد. این مسیر پناهندگی فشار روحی زیادی بر آدم وارد می کند. در این سفر خبری از سرپناه امن برای خواب نیست و روزها را در گشنگی سپری می کنیم اما وقتی به مقصد می رسیم متوجه می گردیم که چقدر آسیب های روحی و روانی دیده ایم.

در آن سال وقتی به مقصد رسیدم، به کمپ زیر سن منتقل شدم و در آن زمان شمار پناهندگان بسیار کمتر بود چرا که مسیر پناهندگی نسبت به سال 2015 سخت تر محسوب می گردید با این حال رسیدگی به وضع پناهندگان بسیار بهتر از 2015 بود. هر چند بهترین فرصت و شرایط برای پناهندگی مربوط به قبل از 2000 بوده اما احتمال قبولی تا 2015 نیز بسیار امکان پذیر محسوب می شد. اکثر درخواست های پناهندگی تا 2015 قبول می گردد اما بعد از 2015 در ناروی آمادگی کافی برای اسکان و بررسی درخواست شمار زیاد پناهندگان وجود نداشت و کمبود جا به حدی بود که بخشی از مردم ناروی نیز دست به کارهای رضاکارانه زده و به پناهندگان را در خانه خویش اسکان می دادند. آنها هر کمکی که از دست آنها برمی آمد برای پناهندگان انجام می دادند هر چند چنین کمک هایی با شیوع کرونا متوقف گردیده است.

مقشوش: در این مدت از چه طریقی توانستید بر رنج ها و فشارهای روحی غلبه نمایید؟

اینکه آدمی از کابوس ها و خاطرات تلخ بگذرد به ذهنیت خودش مربوط است. من عادت داشتم که وقتی فشار روحی آزارم می داد به این فکر می کردم که پیش از من نیز هزاران نفر چنین وضعیت سخت و حتی بدتر از این را تجربه نموده اند و من تنها پناهنده ای نیستم که چنین فشاری را تحمل می نمایم. در تمام مسیر مهاجرت و در زمانی که به ناروی رسیدم هیچ چیزی مثل امید به آینده ثمربخش نبود. من هدف داشتم که باید به ناروی بیایم و برای این هدف قدم های کوچک را در نظر می گرفتم مثلا وقتی در ترکیه بودم به خودم تلقین نمودم که ممکن در ادامه مسیر سختی های بیشتری را تحمل نمایم و باید مقاوم باشم. این طرز فکر کمک می کرد تا از نگاه روحی قوی بمانم و توقف نکنم. حتی بعضی از دوستانم وقتی به یونان رسیدند و خسته گردیدند تصمیم گرفتند در همانجا بمانند و یا به عقب برگردند اما من تسلیم نشدم و به راهم ادامه دادم. موانع کوچک نباید مانع ادامه راه بشود.

مقشوش: چه انگیزه ای سبب شد که با نهاد ها و سازمان های مدنی در امور پناهندگان فعالیت نمایید؟

یک امر کاملا طبیعی است. بنده خودم به عنوان یک پناهنده به اینجا آمده ام و سختی ها و چالش های زندگی را به حیث یک پناهنده درک نموده ام، در نتیجه من احساس مسئولیت می کنم که راه حل های بهتر را در اختیار پناهندگان نو قرار دهم.

همه پناهندگان چنین وظیفه ای داریم که باید کوشش نماییم تا در حد خویش تاثیرگذاری مثبتی روی زندگی پناهندگان اخیر داشته باشیم.

وقتی من تجربه این مسیر را دارم و می توانم آگاهانه به پناهنده نو نیز کمک کنم تا انتخاب ها و تصمیم های نیکی را بگیرند. در موضوعات مختلف مثل حقوقی افرادی مثل من که تجربه این راه را دارند باید پا پیش بگذارند و برای تصمیم گیری ها کمک نمایند وگرنه افرادی تصمیم هایی خواهند گرفت که کوچکترین شناختی ندارند و با تصمیم های خویش شاید به پناهندگان آسیب برسانند.

اینکه پناهنده به ناروی بیاید یک مسئله است ولی بخواهد در این کشور زندگی نماید مسئله دیگریست. آشنایی با فرهنگ و شرایط زندگی در جامعه ناروی مسئله ساده ای نیست. در 2012 پناهندگان نسبتا کمتر بودند در نتیجه به راحتی نمی توانستم از کسی راهنمایی بگیرم همچنین پناهندگان پیشین برای کار به ناروی آمده بودند و تجربه تحصیل و دانشگاه را نداشتند. اینکه پناهندگان امروزی ببینند که چنین راهی مثل تحصیل را هموطنان آنها پیشتر رفته اند حس بهتری به آنها رخ می دهد تا با اعتماد به نفس بهتری قدم برمی دارند.

احمد سهیل احمدی 1.5.21

وقوع پناهندگی در زندگی انسان یک تجربه دردناکی است. اما پناهندگان بسیاری را می شناسیم که پس از کسب اقامت در کشور میزبان هرگز آرام نگرفته اند تا بتوانند به همنوعان خویش کمک نمایند. قوانین مهاجرت و پناهندگی در سویدن تغییر کرده و پناهندگان بسیاری را با مشکلات مختلف مواجه نموده است. در این شرایط ویژه پناهندگان به فعالانی نیاز دارند که همراه ایشان بایستند و راهنمایی نمایند تا پناهندگان با کشور میزبان آشنا شوند.

خبرنگار مقشوش همراه آقای قسیم واحدی مصاحبه کرده است. آقای واحدی فعال امور پناهندگان در سویدن می باشند. آقای واحدی در این سالها سعی کرده اند با اطلاع رسانی و مشوره دهی درست به کمک همنوعان خویش بشتابند. در این مصاحبه به انگیزه های فعالیت های مدنی، انجمن همکاری پناهندگان همچنین قانون جدید پناهندگی در سویدن و تاثیر آن بر وضعیت هزاران مهاجری که اقامت موقت گرفته اند گفتگو نموده ایم.

مقشوش:از زمانی که وارد سویدن شدید، چه انگیزه ای سبب شد که برای پناهندگان فعالیت های مدنی و اجتماعی را آغاز نمایید؟

از روزهای اول که وارد سویدن شدم، برنامه هایی جهت آموزش زبان سویدنی، کار و ادغام پناهندگان در جامعه میزبان را آغاز نمودم. اینکه بخواهیم با جامعه میزبان ارتباط برقرار نماییم، یادگیری زبان و یافتن کار کمکی بزرگی به ما می کند. از همان روزهای اول به دنبال این بودم که خودم و دیگر جوانان از چنین برنامه هایی مستفیض شویم و بتوانیم زندگی بهتری داشته باشیم. این انگیزه سبب فعالیت های مدنی و اجتماعی بنده گردید.

از جمله اقداماتی که تا به حال داشته ام می توانم به اطلاع رسانی درباره موارد مختلف پروسه پناهندگی از جمله شیوه پرونده سازی، چگونگی ورود به بازار کار و یادگیری زبان اشاره نمایم. بنده شخصا از طریق اطلاع رسانی توانستم به افراد مختلفی که به کمک نیاز دارند، خدمت رسانی کنم. برنامه های ورزشی، فرهنگی و آموزش زبان را نیز برگزار نموده ام.

به حیث فردی که تازه وارد سویدن شده بودم، می دانستم که پناهندگان در خارج از وطن خویش چه مشکلاتی در برابر آنها هست. وقتی ما در اروپا به کسی مشوره صحیح بدهیم عملا کمک به حساب می آید چرا که باعث می گردد او انتخاب و اقدامات بهتری را انجام بدهد. تجربه های زندگی فردی خودم کمک کرد تا بهتر به هموطنان خویش مشاور بدهم.

مقشوش: انجمن همکاری پناهندگان که شما نیز عضو آن هستید، چه اقدامات برای پناهجویانی که در کمپ هستند انجام می دهد؟

انجمن خانه ای در سویدن در سال 2019 با همفکری تعدادی از افغانان و مردم سویدن ایجاد گردید. بنده درحالی که عضو این انجمن می باشم، به حیث مسئول نیز فعالیت می کنم. یکی از اهداف اصلی انجمن این بود که برای جوانانی که به تازگی به سویدن آمده اند، برنامه هایی را برگزار نماییم.

یک گروپ بزرگی از افغانان بدون خانواده در سال 2015 مهاجرت کرده و به سویدن آمدند. این گروپ شامل نه هزار پناهنده بود که در شهرهای مختلف سویدن تقسیم شدند. از مهم ترین چالش های بزرگ مهاجرت می توان به این مورد اشاره کرد. پناهندگانی که تنها زندگی می کنند خیلی زودتر درگیر مشکلات روحی و روانی می شوند. عواملی از جمله زندگی به تنهایی، فشار کار، درس، پروسه طولانی پناهندگی و دوری از فامیل مشکلات روحی و روانی را برجسته تر می کند.

براساس هدف اصلی انجمن برنامه های متنوعی برای زمان فراغت پناهندگان برگزار می کنیم تا پناهندگان در خانه تنها نباشند. وقتی آدم در خانه همزبان و هم صحبت نداشته باشد روح او را عذاب می دهد.

انجمن بیشتر تمرکز بر مهاجرانی دارد که در جامعه سویدن زندگی می کنند. ما با پناهندگانی که در کشورهایی مثل ترکیه و یونان به سر می برند تماس هایی داشته ایم و مشاوره هایی برای آن پناهندگان انجام داده ایم. ما تصمیم داشتیم تا از کمپ های مختلف اروپایی بازدید نماییم اما به خاطر شیوع همه گیر کرونا عملا فعلا منتفی شده است. می خواستیم در کمپین بزرگ کمک هایی از جمله لباس برای پناهندگان جمع آوری نماییم و به کمپ های پناهندگان ببریم. پناهندگان در آن کمپ ها در وضعیت بسیار بدی به سر می برند و متاسفانه به خاطر شیوع کرونا نتوانستیم چنین کمکی را انجام دهیم و به زودی انجام خواهیم داد.

مقشوش: با توجه به تغییراتی که در قانون پناهندگی سویدن در جریان است، بیش از هشت هزار پناهنده ای که از طریق اقامت موقت تحصیلی در کشور زندگی می کنند، در وضع این پناهندگان چه وضعی خواهد داشت؟

گروه بزرگی از پناهندگان افغان که از سال 2015 وارد سویدن شدند، با مشکل بررسی پرونده روبه رو بودند. پروسه پناهندگی ایشان آن چنان طولانی گشت که راه را برای ایجاد مشکلات اجتماعی در جامعه سویدن باز می نمود. احزاب مختلف تصمیم گرفتند که از طریق قانون موقت به جوانان پناهنده اقامت تحصیلی اعطا نمایند. از طریق این قانون به هشت هزار پناهنده افغان نیز اقامت داده شد و طبق قانون می بایست ظرف سه سال آموزش ببینند و قانون به آنها اجازه می داد بعد از این دوره در مدت شش ماه کار دائم بیابند تا اقامت دائم را نیز کسب کنند.

با شیوع کرونا باعث گردید که بخش اعظمی از فرصت های شغلی برای جوانان بسته شود و کمبود کار باقی مانده است. دولت با همکاری حزب سبز پیشنهاد تازه ای به پارلمان فرستاده اند که طبق این پیشنهاد تمام قبولی های دائمی در سویدن را حذف نمایند و مثل کشورهای دیگر اروپایی به هیچ فردی اقامت دائم در قدم اول داده نشود. بعد از تکمیل اقامت موقت سه ساله اگر پناهنده صاحب کار، خانه شخصی، تسلط به زبان سویدنی و آشنایی با وضعیت جامعه داشته باشد می تواند اقامت بگیرد.

در بخش دوم این قانون به موضوع اقامت های بشردوستانه اشاره شده است. دولت از طرف فشار احزاب ضد مهاجر این راهکار را بسته کرده بود اما در قانون پیشنهادی جدید برای افرادی که نیاز به اقامت دارند چنین مدل از اقامت نیز داده می شود. هر چند این بخش به افرادی که در سویدن زندگی می کنند اما جواب منفی در پروسه پناهندگی گرفته اند، مربوط نمی شود. این بخش مربوط به افرادی است که پس از این وارد سویدن می گردند. احزاب مختلفی مخالف این قانون هستند.

به طور کل این قانون برای پناهندگانی که به تنهایی به سویدن آمده و از طریق اقامت موقت تحصیلی زندگی می کنند تاثیر بسیار مثبتی خواهد گذاشت.

مقشوش: از آنجایی که شما با پناهندگان بسیاری در ارتباط هستید، آیا آنها با قوانین فعلی پناهندگی در سرتاسر اروپا چقدر آشنایی دارند؟ قوانین فعلی پناهندگی از نظر حقوق با کنوانسیون ژنو 1951 مطابقت دارد یا خیر؟

معلومات در موارد مختلف قوانین پناهندگی در اروپا مشخصا مربوط به سعی و تلاش فرد دارد. بدون شک فعالین در سرتاسر اروپا تلاش دارند تا معلومات به مردم تقدیم نمایند. اما اینکه مردم چه واکنشی داشته باشند و برای چه هدفی به اروپا آمده اند بحث دیگری است.

به باور بنده اکثر پناهندگان از قوانین پناهندگی مثلا در سویدن آگاه هستند. مهم این هست که آیا می توانیم کاری کنیم که مردم به قانون احترام گذاشته و از طریق آن به پیش بروند یا خیر؟ متاسفانه بخشی از مردم به خاطر مفکوره های گذشته تلاش به تحصیل نمی کنند. وظیفه هر پناهنده یادگیری قوانین کشور میزبان است.

قوانین فعلی از نظر حقوقی با کنوانسیون 1951 شباهت های بسیاری دارد اما در آن کنوانسیون تلاش کرده اند که از پناهنده و پناهنده شدن تعریف درستی نمایند. امروز کشورهای اروپایی تلاش دارند تا اقامت های دائمی را حذف نمایند. به آهستگی اروپا به این نتیجه رسیده است که به پناهندگان اقامت دائم ندهند. در کوانسیون مذکور به طور مشخص اقامت ها به دسته های مختلفی تقسیم شده است. مهم ترین تفاوت امروز با آن کنوانسیون تلاش برای حذف اقامت دائم در مسیر پناهندگی است.

احمد سهیل احمدی 24.4.21