Verkoop en verscheping

SLUITING VAN HET KLOOSTER

Het Brunswickorgel was in gebruik in de Observantenkirche tot 1790. Toen door onderdrukking en secularisatie tijdens Franse Revolutie veel kerken werden gesloten, raakte ook de Observantenkirche uit zwang. In 1807 kwam daar nog bij dat het volledige klooster van de franciscanen werd overgenomen door Franse militairen die er barakken in bouwden. [1] Toen in 1811 het klooster werd opgeheven, werd het interieur van de kerk verkocht. De O.L.V. kerk was op dat moment net teruggegeven aan de parochie middels een brief van Napoleon in 1809, en het kerkbestuur was naarstig op zoek naar een nieuw orgel om hun kerk mee te vullen. [2]

VERKOOP

In de archieven van Zwolle (HCO) zijn een aantal brieven en documenten te vinden die inzicht geven in de verkoopprocedure van het Brunswickorgel aan de O.L.V. kerk. Op 15 februari 1812 schrijft mr. Engelen aan J.E. Schaepman, lid van het kerkbestuur, dat hij had rondgevraagd in Münster en het Brunswickorgel als het beste orgel van de stad werd beschouwd. [3] Op 15 maart 1812 schrijft Kistemaker, een professor die woonde in Münster maar familiebanden had in Zwolle, aan pastoor J.V. Meyer dat het is gelukt het orgel aan te schaffen voor de O.L.V. kerk. [4]

TRANSPORT EN HEROPBOUW

Vanaf het moment van aankoop ontstaat er een briefwisseling tussen Kistemaker, Schaepman en M. Vornweg, de voormalige orgelbouwer van de Observantenkirche. De briefwisseling gaat over het vervoer en heropbouw van het orgel in de O.L.V. kerk. Kistemaker verbaast zich er over uit hoeveel verschillende onderdelen het Brunswickorgel bestaat. [5] Vornweg schrijft dat om het orgel in de O.L.V. kerk op te bouwen er veel aan het orgel en de orgelkas moet worden veranderd. Hij benoemt dat het iets te maken heeft met de orgelgalerij in de O.L.V. kerk, maar beschrijft niet precies wat. [6]

Vornweg staat er op om samen met het orgel naar Zwolle af te reizen zodat hij het orgel persoonlijk kan monteren. Het orgel moet met een schip vervoerd worden van Münster naar Zwolle via de Vecht. Dit blijkt een lastige klus te zijn vanwege de zwaarte van het orgel, en daarnaast is de handelsroute op dat moment voor langere tijd dicht. [7]

De brieven suggereren dat Vornweg degene is geweest die het orgel in de O.L.V. kerk heeft opgebouwd, maar het lijkt er op alsof dit uiteindelijk niet is gebeurd. In een contract gedateerd op 14 november 1812 staat dat de orgelbouwer R. Knoll degene is die het orgel gaat opbouwen. [8] Helaas wordt verder niet beschreven wat zijn taken omtrent de orgelkas zullen zijn.

Bronnen

[1] Geisberg, Bau- und Kunstdenkmäler von Westfalen. Die Stadt Münster. Die Kirchen und Kapellen der Stadt ausser dem Dom, 268.

[2] Keilholtz, Orgelgeschiedenis van de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle, 14; Hendrikmann, A.J. and H.J. Bach, De Onze Lieve Vrouwebasiliek in Zwolle (sinds 1399): Geschiedenis in Vogelvlucht (Zwolle, 2002), 14, 16.

[3] Correspondentie tussen Engelen en Schaepman, 15 februari 1812, inv.no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle.

[4] Correspondentie tussen Kistemaker en Meyer, 15 maart 1812, inv. no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle; Wullink, H.C.J., “De Negentiende Eeuwse Orgelgeschiedenis van de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle,” in Bulletin van de Stichting Drents-Overijsselse Kerken vol. 12, (1994), 9.

[5] Correspondentie tussen Kistemaker en Meyer, 15 maart 1812, inv. no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle.

[6] Correspondentie tussen Vornweg en Schaepman, 22 april 1812, inv. no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle.

[7] Correspondentie tussen Vornweg en Schaepman, 22 april 1812, inv. no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle.

[8] Contract tussen Rudolph Knoll en het kerkbestuur (J.V. Meyer, J.E. Schaepman, […] Vos de Wael), 14 november 1812, inv. no. 258. ‘Stukken betreffende het plaatsen en het herstel van het orgel in de Kruiskerk, 1812 - 1813’. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle; Wullink, “De Negentiende Eeuwse Orgelgeschiedenis van de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle,” 31.

Afbeelding 1: Kerkarchief van de Onze Lieve Vrouwekerk te Zwolle, 1120. Historisch Centrum Overijssel (HCO), Zwolle.