หน่วยที่ 4 การทำข้อมูลให้เป็นภาพและการสื่อสารด้วยข้อมูล
การถ่ายทอดข้อมูล หรือสื่อสารข้อมูลให้ประสบความสำเร็จ ต้องใช้การผสมผสานทั้งวิทยาศาสตร์ และศิลปะ โดยนักเรียนต้องทำความเข้าใจกับบริบท หรือจุดประสงค์ที่ต้องการจะสื่อสารไปยังผู้รับสาร เพื่อให้ผู้รับสารเข้าใจ หรือมองเห็นประเด็นสำคัญที่ต้องการสื่อสารภายใต้ข้อมูลนั้น จากการทำข้อมูลให้เป็นภาพ และเล่าเรื่องราวจากข้อมูล โดยประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากผลลัพธ์นี้จะนำไปสู่การช่วยในการตัดสินใจ และค้นพบสิ่งใหม่บนพื้นฐานของข้อมูลที่เกิดขึ้นจริงบนโลกใบนี้
จุดประสงค์ของหน่วยการเรียนรู้
1. ทำข้อมูลให้เป็นภาพและนำเสนอได้อย่างเหมาะสม
การนำเสนอข้อมูลด้วยภาพไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่การใช้รูปแบบมาตฐานดังที่กล่าวมาแล้วเท่านั้น เรายังสามารถนำเสนอข้อมูลในรูปแบบอื่นๆ ให้น่าสนใจได้อีก การนำเสนอข้อมูลให้เป็นภาพที่น่าสนใจและเข้าใจได้ง่าย และใช้หลักการในการมองเห็นและการรับรู้ของ จาคส์ เบอร์ติน (Jacques Bertin) ผู้ริเริ่มการทำข้อมูลให้เป็นภาพ (information visualization) โดยได้กำหนดตัวแปรในการมองเห็นไว้ 7 ตัวแปร ได้แก่
(1) ตำแหน่ง (2) ขนาด (3) รูปร่าง (4) ความเข้ม (5) สี (6) ทิศทาง และ (7) ลวดลาย
กระบวนการทำข้อมูลให้เป็นภาพ เป็นการจัดการหรือแปลงข้อมูลให้อยู่ในรูปของแผนภาพ แผนภูมิหรือกราฟที่เหมาะสมกับชุดข้อมูลที่ต้องการนำเสนอ โดยสามารถเลือกใช้ตัวแปรในการมองเห็นที่ทำให้ผู้รับสารเข้าใจถูกต้อง ตรงประเด็น ชัดเจน และดึงดูดความสนใจ
1. แผนภูมิรูปวงกลม (pie chart) แผนภูมิรูปวงกลม สร้างโดยการเขียนวงกลมและแบ่งวงกลมออกเป็นสัดส่วนตามจำนวนข้อมูล ซึ่งควรเป็นข้อมูลที่มีจำนวนกลุ่มไม่มากนัก แผนภูมิรูปวงกลมสามารถแสดงความสัมพันธ์เชิงปริมาณแบบสัดส่วนร้อยละได้เป็นอย่างดี
2. แผนภูมิแท่ง (bar chart) แผนภูมิแท่งแสดงความแตกต่างในเชิงปริมาณได้ชัดเจน จึงใช้เพื่อแสดงปริมาณข้อมูลแต่ละส่วน แผนภูมิแท่งจะเรียงข้อมูลจากซ้ายไปขวา ทำให้เห็นการเรียงตัวในเชิงลำดับ โดยปกตินิยมเรียงตามแนวนอน
3. กราฟเส้น (line graph) กราฟเส้นแสดงมิติของการเปลี่ยนแปลงได้ดี ใช้พื้นที่ในการแสดงข้อมูลแต่ละรายการน้อยกว่าแผนภูมิแท่งมาก ทำให้นำเสนอจำนวนรายการข้อมูลได้มากกว่า
4. แผนภาพการกระจาย (scatter plot) แผนภาพการกระจาย นอกจากจะแสดงการกระจายของข้อมูลแล้ว ยังสามารถการเปรียบเทียบได้ดี
🎁สรุปการเลือกใช้แผนภาพ
การเลือกใช้แผนภาพใดไม่ว่าจะเป็น แผนภูมิรูปวงกลม แผนภูมิแท่ง กราฟเส้น และแผนภาพการกระจาย ขึ้นอยู่กับข้อมูลและจุดประสงค์ของการนำเสนอ ซึ่งสามารถสรุปวิธีการใช้งานที่เหมาะสมสำหรับแผนภาพแต่ละชนิดได้ ดังนี้
แผนภูมิรูปวงกลม แสดงสัดส่วนของข้อมูลที่มีจำนวนกลุ่มไม่มากนัก
แผนภูมิแท่ง เปรียบเทียบปริมาณข้อมูลแต่ละรายการ
กราฟเส้น แสดงการเปลี่ยนแปลงของข้อมูลที่มีความต่อเนื่อง
แผนภาพการกระจาย แสดงความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูล 2 ชุด
กิจกรรมที่ 4.3 การทำข้อมูลให้เป็นภาพอย่างเหมาะสม
คำชี้แจง ให้นักเรียนพิจารณาไฟล์ข้อมูลที่กำหนดให้ ว่าควรนำเสนอประเด็นข้อมูล ชนิดของแผนภาพชนิดใดจึงจะเหมาะสมที่สุด เพราะเหตุใด
🍄ไฟล์ข้อมูลประกอบทำกิจกรรม
รายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่อครัวเรือน พ.ศ. 2541 - 2558
https://drive.google.com/file/d/1IQ3XExAK0kPkcnpNj0bNI5hrNhGyn4Da/view?usp=sharing
ไฟป่า
https://drive.google.com/file/d/1lf75544CuwbBC810iWoQLV3WgcYE-yGO/view?usp=sharing
สินค้าอุปโภคบริโภคของไทย https://drive.google.com/file/d/1Xop497GyjGS-7IEXmyKZd-UfA5Di1bfB/view?usp=sharing
รายจ่ายเฉลี่ยต่อปีของแต่ละครัวเรือน
https://drive.google.com/file/d/1Ex2daA3_EVGXKpx1tr42gQSA3tdOkn5r/view?usp=sharing
คะแนนสอบ O-NET
https://drive.google.com/file/d/1xffcntoyrGCQ2OroKyfst4UI7KSunB1K/view?usp=sharing
ราคาทองคำ
https://drive.google.com/file/d/1tOgp4CtkwshboGOa64GhnI27yReEWEpW/view?usp=sharing
1. รายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่อครัวเรือน พ.ศ. 2541 - 2558
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :
2. ไฟป่า
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :
3. สินค้าอุปโภคบริโภคของไทย
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :
4. รายจ่ายเฉลี่ยต่อปีของแต่ละครัวเรือน
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :
5. คะแนนสอบ O-NET
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :
6. ราคาทองคำ
ประเด็นที่จะนำเสนอ :
แผนภาพที่จะใช้ :
เหตุผลที่ใช้แผนภาพดังกล่าว :