สังโยชน์ ๑๐ 

กิเลสที่ต้องละ  ในชั้นของการปฏิบัติเพื่อละอุปาทานปล่อยวางร่างกายตัวตนของเราเพื่อเข้าสู่พระนิพพาน คือสังโยชน์ 10 สังโยชน์  ความหมาย กิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์,ธรรมที่มัดสัตว์ไว้กับทุกข์ มี 10 อย่าง 

1. สักกายทิฏฐิ  คือ ความเห็นแก่ตัว ความเห็นถือว่าเป็นตัวตนของตัวเอง

2. วิจิกิจฉา  คือ ความลังเลสงสัย ไม่มั่นใจว่านี่ทางถูกทางผิด ไม่สามารถแยกแยะผิดถูกได้

3. สีลัพพตปรามาส  คือ ความยึดมั่นศีลพรต ไม่นับถือศีลอันเป็นปกติของมนุษย์คือศีล 5 ด้วยใจมั่นอย่าแท้จริง แต่ถือเพียงแค่เปล่งวาจาเพียงครั้งคราวในเวลาเข้าวัดทำบุญตามประเพณี

4. กามราาคะ  คือ ความติดใจในกามคุณ (รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสถูกต้องทางกาย  อันน่ายินดี)

5. ปฏิฆะ คือ ความกระทบกระทั่งในใจอันหมายถึงความขัดอกขัดใจ

6. รูปราคะ  คือ ความติดใจในรูปที่น่าพอใจ หรือติดใจในรูปธรรมที่น่าพอใจ หรือติดใจในรูปฌาน 4 

7. อรูปราคะ  คือ ความติดใจในอรูปธรรม คือสิ่งที่มิมีรูป หรือติดใจในอรูปฌาน 4 

8. มานะ  คือ ความถือตัวถือตนเป็นนั่นเป็นนี่ 

9. อุทธัจจะ  คือ ความฟุ้งซ่านของจิต แม้เพียงว่าหงุดหงิดในใจตนที่ไม่มีเหตุเกิดจากอารมณ์ภายนอก

10. อวิชชา  คือ ความไม่รู้จริง ความไม่รู้ภาวะความเป็นจริงของกองสังขารธรรมทั้งปวง