อภิญญาจิต
นิยาม อภิญญาคือความรู้ยิ่ง เมื่อมารวมกับคำว่าจิต แล้วคือ ความรู้ของจิตอันยิ่ง ซึ่งในพระพุทธศาสนานั้นมีหลายสิ่งที่การเข้าถึงเรายังต้องเรียนรู้อีกมาก ในหลายๆที่เรียกลักษณะแบบนี้ว่า เป็นเครื่องเล่นของพระอริยเจ้า
ประเภทของอภิญญา 6
อิทธิวิธี หมายความถึง วิธีในการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้สัมฤทธิ์ผล หรือ วิธีการแสดงฤทธิ์
ทิพยโสต หมายถึง หูทิพย์ คือการได้ยินเสียงอันที่ไกลที่ใกล้ อันละเอียดที่มนุษย์ปกติธรรมดาไม่สามารถทำได้
เจโตปริยญาณ หมายถึง การกำหนดใจตน รู้ใจผู้อื่น กล่าวคือ เมื่อจะรุ้ใจผู้อื่นให้กำหนดสติจับที่ใจตนแล้วจะรับกระแสใจผู้อื่นได้ว่ารู้สึกอย่างไร
ปุพเพนิวาสานุสติญาณ หมายถึง ความหยั่งรู้ในการระลึกชาติหนหลังของตนเองได้
ทิพพจักขุญาณ หมายถึง ความหยั่งรู้ในการเห็นสิ่งละเอียดในทิพย์ เห็นสิ่งไกลใกล้ได้ตามต้องการ หรือ ตาทิพย์นั่นเอง
อาสวขยญาณ หมายถึง ความหยั่งรู้ในการทำกิเลสให้หมดสิ้นไป
การนำไปใช้ในด้านต่างๆ
ด้านการเรียนรู้ในหลักธรรม ตามความเป็นจริงหรือ สำหรับตนเอง เช่น ใช้มโนมยิทธิ(อิทธิฤทธิ์ทางใจ--(ถอดกายทิพย์)) เพื่อพยากรณ์ใจตนเองในการเดินทางเพื่อมุ่งสู่พระนิพพานและอบรมศรัทธาของตนให้ตั้งมั่นไม่หวั่นไหวตามโลกธรรม
ด้านการสงเคราะห์ต่อโลกและจักรวาล ในส่วนนี้เป็นส่วนของการรักษาโรคที่เกิดจากผี มารร้าย ซึ่งเรื่องผี มารนั้น เป็นเรื่องที่ปรากฏอยู่ในหลายๆที่ของพระไตรปิฎกและอรรถกถาจารย์ จึงเป็นเรื่องที่บุคคลที่ยังศึกษาเบื่้องต้นควรเรียนรู้บ้างและไม่ควรประมาทเป็นอย่างยิ่ง ยกตัวอย่างเช่น วัตถุมงคล โดยทั่วๆไปแล้วการนำวัตถุมงมาใช้นั้นส่วนใหญ่คิดเพียงว่าให้คุ้มครองในชีวิต และสร้างภูมิให้กำลังใจมีความมั่นใจ แต่ในส่วนลึกแล้ว สามารถจะนำมาสืบพลังบุญบารมีได้โดยอาศัยพลังจิตที่แฝงอยู่ในวัตถุมงคลนั้นๆ
วิชชา 8
วิชชา 8 นั้นเป็นระดับญาณที่เหนือกว่า วิชชา 3 แต่กำลังญาณจะน้อยกว่าอภิญญาอยู่บ้าง
ประกอบด้วย
วิปัสสนาญาณ คือญาณในวิปัสสนา ซึ่งเป็นความหยั่งรู้ในปัญญาระดับวิจัยธรรมะ
มโนมยิทธิ คืออิทธิฤทธิ์ทางใจ หรือนัยหนึ่งคือการถอดกายทิพย์หรืออาทิสสมานกาย
อิทธิวิธี คือแสดงฤทธิ์ได้ต่างๆ หรือสามารถจะกระทำการใดอันให้สำเร็จผลลงไปได้อย่างอัศจรรย์
ทิพพโสต คือหูทิพย์
เจโตปริยญาณ คือญาณที่กำหนดใจตนเองแล้วรู้ใจผู้อื่น
ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ คือระลึกชาติหนหลังได้
ทิพพจักขุญาณ คือญาณตาทิพย์
อาสวขยญาณ คือญาณที่ทำให้กิเลสหมดสิ้นไป
วิชชา 3
วิชชา 3 เป็นญาณระดับชั้นต้นๆที่ผู้พากเพียรในส่วนของผู้ประกอบด้วยสมาธิจะสามารถพึ่งเกิดได้
ประกอบด้วย
ปุพเพนิวาสานุสติญาณ คือ ความรู้ที่ให้ระลึกชาติหนหลังได้
จุตูปปาตญาณ คือ ความรู้การจุติและอุบัติของสัตว์ทั้งหลาย
อาสวักขยญาณ คือ ความรุ้ที่ทำอาสวะให้สิ้น หรือ ความหยั่งรู้ที่ทำให้กิเลสหมดสิ้นไป