De Rondel retourné is mij eind 2013 aangereikt door Koos Haydn (Adriaan van Dam). Het beoogt een combinatie te zijn van een rondel en een retour. En inderdaad, het schema lijkt op een rondel, al heeft een echt rondel 3 coupletten, met een vijfregelig slot. Bij hem zijn dat vier coupletten geworden, waar in de vierde strofe de derde rijmklank opduikt. Dat is nodig om te komen tot het tweede vereiste voor deze vorm: de retour, waarbij het eerste woord van het vers terugkomt als laatste woord.
De refrein regels moeten op elkaar lijken, hoeven echter niet gelijk te zijn. Het metrum dat Koos in zijn vers aangeeft is pentameter, hoewel een ander metrum volgens mij ook volstaat. De voorbeelden spreken voor zich.
regels: 4x4
schema: ABab, abAB,abAB,acAc
metrum: pentameter
bijz.: het eerste woord is (ongeveer) gelijk aan het laatste
Maastricht
Maastricht, een mooie stad, daar moet je wezen.
Ze heeft de charme van het buitenland.
’t Is buiten nat, ik zit dan graag te lezen,
Een reisbeschrijving, liever dan de krant.
Gebrek aan steden hoef ik niet te vrezen:
Bij Polyglott ben ik een beste klant.
Maastricht, dat is een stad waar je wilt wezen,
Zo met die charme van het buitenland.
Eind februari ( 't is een hypothese),
Dan kan ik weg, mijn huis is goed aan kant.
Maastricht, daar zou ik heel graag willen wezen,
Het heeft de charme van het buitenland.
Ik heb wel op dit versje zitten pezen,
Gewoon de lol, het heeft niet veel gewicht.
Zo’n zuidelijke stad daar wil je wezen.
Ik ga er gauw naar toen, gauw naar Maastricht!
Rondel retourné
Bij Pé daar komt dit schema niet vandaan,
de kans erop die was ook uiterst klein.
Hij weet waarschijnlijk niet van het bestaan,
het knutselwerk komt voort uit eigen brein.
’t Is geen Rondeel al ruikt het er wel aan,
ook geen Retour, al heeft het eind de schijn.
Bij Polzer komt het schema niet vandaan
de kans daarop die was ook uiterst klein.
Het is niet lang, maar toch geen kortebaan
en ritmisch moet het lopen als een trein.
Bij Polzer komt dit schema niet vandaan,
de kans erop die was ook uiterst klein.
Ik maak wel ruim gebruik van het refrein.
Het scheelt een rijmwoord zoeken, dat zit mee.
Al komt het schema niet bij hem vandaan,
toch leunt het wat op doctorandus Pé.
© Adriaan van Dam (Koos Haydn) 13-12-13