'അഥർവ്വവേദീയ' വിഭാഗത്തില്‍പ്പെടുന്ന, ദശോപനിഷത്തുകളില്‍ ഒരു ഉപനിഷത്താണ് ഇത്.
പ്രശ്നോപനിഷത്ത്
ശാന്തിപാഠം
ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാ
ഭദ്രം പഷ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ |
സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്തുവാം ̐സസ്തനൂഭിർവ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ ||
സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ
സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ .
സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ
സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഓം സുകേശാ ച ഭാരദ്വാജഃ ശൈബ്യശ്ച സത്യകാമഃ സൗര്യായണീ
ച ഗാർഗ്യഃ കൗസല്യശ്ചാശ്വലായനോ ഭാർഗവോ വൈദർഭിഃ കബന്ധീ
കാത്യായനസ്തേ ഹൈതേ ബ്രഹ്മപരാ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠാഃ പരം
ബ്രഹ്മാന്വേഷമാണാ ഏഷ ഹ വൈ തത്സർവം വക്ഷ്യതീതി തേ ഹ
സമിത്പാണയോ ഭഗവന്തം പിപ്പലാദമുപസന്നാഃ || 1||
തൻ ഹ സ ഋഷിരുവച ഭൂയ ഏവ തപസാ ബ്രഹ്മചര്യേണ ശ്രദ്ധയാ
സംവത്സരം സംവത്സ്യഥ
യഥാകാമം പ്രശ്നാൻ പൃച്ഛത യദി വിജ്ഞാസ്യാമഃ സർവം ഹ വോ
വക്ഷ്യാമ ഇതി || 2||
അഥ കബന്ധീ കത്യായന ഉപേത്യ പപ്രച്ഛ |
ഭഗവൻ കുതേ ഹ വാ ഇമാഃ പ്രജാഃ പ്രജായന്ത ഇതി || 3||
തസ്മൈ സ ഹോവാച പ്രജാകാമോ വൈ പ്രജാപതിഃ സ തപോഽതപ്യത
സ തപസ്തപ്ത്വാ സ മിഥുനമുത്പാദയതേ | രയിം ച പ്രണം
ചേത്യേതൗ മേ ബഹുധാ പ്രജാഃ കരിഷ്യത ഇതി || 4||
ആദിത്യോ ഹ വൈ പ്രാണോ രയിരേവ ചന്ദ്രമാ രയിർവാ ഏതത്
സർവം യന്മൂർതം ചാമൂർതം ച തസ്മാന്മൂർതിരേവ രയിഃ || 5||
അഥാദിത്യ ഉദയന്യത്പ്രാചീം ദിശം പ്രവിശതി തേന പ്രാച്യാൻ
പ്രാണാൻ രശ്മിഷു സന്നിധത്തേ | യദ്ദക്ഷിണാം യത് പ്രതീചീം
യദുദീചീം
യദധോ യദൂർധ്വം യദന്തരാ ദിശോ യത് സർവം പ്രകാശയതി
തേന സർവാൻ പ്രാണാൻ രശ്മിഷു സന്നിധത്തേ || 6||
സ ഏഷ വൈശ്വാനരോ വിശ്വരുപഃ പ്രാണോഽഗ്നിരുദയതേ |
തദേതദൃചാഽഭ്യുക്തം || 7||
വിശ്വരൂപം ഹരിണം ജാതവേദസം
പരായണം ജ്യോതിരേകം തപന്തം |
സഹസ്രരശ്മിഃ ശതധാ വർതമാനഃ
പ്രാണഃ പ്രജാനാമുദയത്യേഷ സൂര്യഃ || 8||
സംവത്സരോ വൈ പ്രജാപതിസ്തസ്യായനേ ദക്ഷിണം ചോത്തരം ച |
തദ്യേ ഹ വൈ തദിഷ്ടാപൂർതേ കൃതമിത്യുപാസതേ തേ ചാന്ദ്രമസമേവ
ലോകമഭിജയന്തേ | ത ഏവ പുനരാവർതന്തേ തസ്മാദേത ഋഷയഃ
പ്രജാകാമാ ദക്ഷിണം പ്രതിപദ്യന്തേ | ഏഷ ഹ വൈ രയിര്യഃ
പിതൃയാണഃ || 9||
അഥോത്തരേണ തപസാ ബ്രഹ്മചര്യേണ ശ്രദ്ധയാ
വിദ്യയാഽഽത്മാനമന്വിഷ്യാദിത്യമഭിജയന്തേ | ഏതദ്വൈ
പ്രാണാനാമായതനമേതദമൃതമഭയമേതത് പരായണമേതസ്മാന്ന
പുനരാവർതന്ത ഇത്യേഷ നിരോധസ്തദേഷ ശ്ലോകഃ || 10||
പഞ്ചപാദം പിതരം ദ്വാദശാകൃതിം
ദിവ ആഹുഃ പരേ അർധേ പുരീഷിണം |
അഥേമേ അന്യ ഉ പരേ വിചക്ഷണം
സപ്തചക്രേ ഷഡര ആഹുരർപിതമിതി || 11||
മാസോ വൈ പ്രജാപതിസ്തസ്യ കൃഷ്ണപക്ഷ ഏവ രയിഃ
ശുക്ലഃ പ്രണസ്തസ്മാദേത ഋഷയഃ ശുക്ല ഇഷ്ടം കുർവന്തീതര
ഇതരസ്മിൻ || 12||
അഹോരാത്രോ വൈ പ്രജാപതിസ്തസ്യാഹരേവ പ്രാണോ രാത്രിരേവ രയിഃ
പ്രാണം വാ ഏതേ പ്രസ്കന്ദന്തി യേ ദിവാ രത്യാ സംയുജ്യന്തേ
ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദ്യദ്രാത്രൗ രത്യാ സംയുജ്യന്തേ || 13||
അന്നം വൈ പ്രജാപതിസ്തതോ ഹ വൈ തദ്രേതസ്തസ്മാദിമാഃ പ്രജാഃ
പ്രജായന്ത ഇതി || 14||
തദ്യേ ഹ വൈ തത് പ്രജാപതിവ്രതം ചരന്തി തേ മിഥുനമുത്പാദയന്തേ |
തേഷാമേവൈഷ ബ്രഹ്മലോകോ യേഷാം തപോ ബ്രഹ്മചര്യം യേഷു സത്യം
പ്രതിഷ്ടിതം || 15||
തേഷാമസൗ വിരജോ ബ്രഹ്മലോകോ ന യേഷു ജിഹ്മമനൃതം ന
മായാ ചേതി || 16||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി പ്രഥമഃ പ്രശ്നഃ ||
________________________________________
അഥ ഹൈനം ഭാർഗവോ വൈദർഭിഃ പപ്രച്ഛ | ഭഗവൻ കത്യേവ
ദേവാഃ പ്രചാം ദിധാരയന്തേ കതര ഏതത് പ്രകശയന്തേ കഃ
പുനരേഷാം വരിഷ്ഠ ഇതി || 1 ||
തസ്മൈ സ ഹോവാചാകാശോ ഹ വാ ഏഷ ദേവോ വായുരഗ്നിരാപഃ
പൃഥിവീ വാങ്മനശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രം ച | തേ പ്രകാശ്യാഭിവദന്തി
വയമേതദ്ബാണമവഷ്ടഭ്യ വിധാരയാമഃ || 2 ||
താൻ വരിഷ്ഠഃ പ്രാണ ഉവാച | മാ മോഹമാപദ്യഥ അഹമേവൈതത്
പഞ്ചധാഽഽത്മാനം പ്രവിഭജ്യൈതദ്ബാണമവഷ്ടഭ്യ
വിധാരയാമീതി
തേഽശ്രദ്ദധാനാ ബഭൂവുഃ || 3 ||
സോഽഭിമാനാദൂർധ്വമുത്ക്രാമത ഇവ തസ്മിന്നുത്ക്രാമത്യഥേതരേ സർവ
ഏവോത്ക്രാമന്തേ തസ്മി/ശ്ച പ്രതിഷ്ഠമാനേ സർവ ഏവ പ്രതിഷ്ഠന്തേ |
തദ്യഥാ മക്ഷികാ മധുകരരാജാനമുത്ക്രാമന്തം സർവ ഏവോത്ക്രമന്തേ
തസ്മി/ഷ്ച പ്രത്ഷ്ഠമാനേ സർവ ഏവ പ്രതിഷ്ടന്ത ഏവം
വാങ്മനഷ്ചക്ഷുഃ
ശ്രോത്രം ച തേ പ്രീതാഃ പ്രാണം സ്തുന്വന്തി || 4 ||
ഏഷോഽഗ്നിസ്തപത്യേഷ സൂര്യ
ഏഷ പർജന്യോ മഘവാനേഷ വായുഃ
ഏഷ പൃഥിവീ രയിർദേവഃ
സദസച്ചാമൃതം ച യത് || 5 ||
അരാ ഇവ രഥനാഭൗ പ്രാണേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം |
ഋചോ യജൂം ̐ഷി സാമാനി യജ്ഞഃ ക്ഷത്രം ബ്രഹ്മ ച || 6 ||
പ്രജാപതിശ്ചരസി ഗർഭേ ത്വമേവ പ്രതിജായസേ |
തുഭ്യം പ്രാണ പ്രജാസ്ത്വിമാ ബലിം ഹരന്തി
യഃ പ്രണൈഃ പ്രതിതിഷ്ഠസി || 7 ||
ദേവാനാമസി വഹ്നിതമഃ പിതൃണാം പ്രഥമാ സ്വധാ |
ഋഷീണാം ചരിതം സത്യമഥർവാംഗിരസാമസി || 8 ||
ഇന്ദ്രസ്ത്വം പ്രാണ തേജസാ രുദ്രോഽസി പരിരക്ഷിതാ |
ത്വമന്തരിക്ഷേ ചരസി സൂര്യസ്ത്വം ജ്യോതിഷാം പതിഃ || 9 ||
യദാ ത്വമഭിവർഷസ്യഥേമാഃ പ്രാണ തേ പ്രജാഃ |
ആനന്ദരൂപാസ്തിഷ്ഠന്തി കാമായാന്നം ഭവിഷ്യതീതി || 10 ||
വ്രാത്യസ്ത്വം പ്രാണൈകർഷരത്താ വിശ്വസ്യ സത്പതിഃ |
വയമാദ്യസ്യ ദാതാരഃ പിതാ ത്വം മാതരിശ്വ നഃ || 11 ||
യാ തേ തനൂർവാചി പ്രതിഷ്ഠിതാ യാ ശ്രോത്രേ യാ ച ചക്ഷുഷി |
യാ ച മനസി സന്തതാ ശിവാം താം കുരൂ മോത്ക്രമീഃ || 12 ||
പ്രാണസ്യേദം വശേ സർവം ത്രിദിവേ യത് പ്രതിഷ്ഠിതം |
മാതേവ പുത്രാൻ രക്ഷസ്വ ശ്രീശ്ച പ്രജ്ഞാം ച വിധേഹി ന ഇതി || 13 ||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി ദ്വിതീയഃ പ്രശ്നഃ ||
________________________________________
അഥ ഹൈനം കൗശല്യഷ്ചാശ്വലായനഃ പപ്രച്ഛ | ഭഗവൻ കുത
ഏഷ പ്രാണോ ജായതേ കഥമായാത്യസ്മിഞ്ശരീര ആത്മാനം വാ
പ്രവിഭജ്യ കഥം പ്രതിഷ്ഠതേ കേനോത്ക്രമതേ കഥം ബഹ്യമഭിധതേ
കഥമധ്യാത്മമിതി || 1||
തസ്മൈ സ ഹോഉവാചാതിപ്രഷ്ചാൻ പൃച്ഛസി ബ്രഹ്മിഷ്ഠോഽസീതി
തസ്മാത്തേഽഹം ബ്രവീമി || 2||
ആത്മന ഏഷ പ്രാണോ ജായതേ | യഥൈഷാ പുരുഷേ
ഛായൈതസ്മിന്നേതദാതതം
മനോകൃതേനായാത്യസ്മിഞ്ശരീരേ || 3||
യഥാ സമ്രാദേവാധികൃതാൻ വിനിയുങ്ക്തേ | ഏതൻ ഗ്രാമാനോതാൻ
ഗ്രാമാനധിതിഷ്ടസ്വേത്യേവമേവൈഷ പ്രാണ ഇതരാൻ പ്രാണാൻ പൃഥക്
പൃഥഗേവ സന്നിധത്തേ
പായൂപസ്ഥേഽപാനം ചക്ഷുഃശ്രോത്രേ മുഖനാസികാഭ്യാം പ്രാണഃ
സ്വയം
പ്രാതിഷ്ടതേ മധ്യേ തു സമാനഃ | ഏഷ ഹ്യേതദ്ധുതമന്നം സമം
നയതി
തസ്മാദേതാഃ സപ്താർചിഷോ ഭവന്തി || 5||
ഹൃദി ഹ്യേഷ ആത്മാ | അത്രൈതദേകശതം നാഡീനം താസാം ശതം
ശതമേകൈകസ്യാ ദ്വാസപ്തതിർദ്വാസപ്തതിഃ
പ്രതിശാഖാനാഡീസഹസ്രാണി
ഭവന്ത്യാസു വ്യാനശ്ചരതി || 6||
അഥൈകയോർധ്വ ഉദാനഃ പുണ്യേന പുണ്യം ലോകം നയതി പാപേന
പാപമുഭാഭ്യാമേവ മനുഷ്യലോകം || 7||
ആദിത്യോ ഹ വൈ ബാഹ്യഃ പ്രാണ ഉദയത്യേഷ ഹ്യേനം ചാക്ഷുഷം
പ്രാണമനുഗൃഹ്ണാനഃ | പൃഥിവ്യാം യാ ദേവതാ സൈഷാ പുരുഷസ്യ
അപാനമവഷ്ടഭ്യാന്തരാ യദാകാശഃ സ സമാനോ വായുർവ്യാനഃ || 8||
തേജോ ഹ വാ ഉദാനസ്തസ്മാദുപശാന്തതേജാഃ | പുനർഭവമിന്ദ്രിയൈർമനസി സമ്പധ്യമാനൈഃ || 9||
യച്ചിത്തസ്തേനൈഷ പ്രാണമായാതി | പ്രാണസ്തേജസാ യുക്തഃ സഹാത്മനാ
തഥാസങ്കൽപിതം ലോകം നയതി || 10||
യ ഏവം വിദ്വാൻ പ്രാണം വേദ ന ഹാസ്യ പ്രജാ ഹീയതേഽമൃതോ
ഭവതി തദേഷഃ ശ്ലോകഃ || 11||
ഉത്പത്തിമായതിം സ്ഥാനം വിഭുത്വം ചൈവ പഞ്ചധാ |
അധ്യാത്മം ചൈവ പ്രാണസ്യ വിജ്ഞായാമൃതമശ്നുതേ
വിജ്ഞായാമൃതമശ്നുത ഇതി || 12||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി തൃതീയഃ പ്രശ്നഃ ||
________________________________________
അഥ ഹൈനം സൗര്യായണി ഗാർഗ്യഃ പപ്രച്ഛ | ഭഗവന്നേതസ്മിൻ
പുരുഷേ കാനി സ്വപന്തി കാന്യസ്മിഞ്ജാഗ്രതി കതര ഏഷ ദേവഃ
സ്വപ്നാൻ പശ്യതി കസ്യൈതത് സുഖം ഭവതി കസ്മിന്നു സർവേ
സമ്പ്രതിഷ്ടിതാ ഭവന്തീതി || 1||
തസ്മൈ സ ഹോവച | യഥ ഗാർഗ്യ മരീചയോഽർകസ്യാസ്തം
ഗച്ഛതഃ സർവാ ഏതസ്മിംസ്തേജോമണ്ഡല ഏകീഭവന്തി | താഃ പുനഃ
പുനരുദയതഃ പ്രചരന്ത്യേവം ഹ വൈ തത് സർവം പരേ ദേവേ
മനസ്യേകീഭവതി
തേന തർഹ്യേഷ പുരുഷോ ന ശൃണോതി ന പശ്യതി ന
ജിഘ്രതി ന രസയതേ ന സ്പൃശതേ നാഭിവദതേ നാദത്തേ നാനന്ദയതേ
ന വിസൃജതേ നേയായതേ സ്വപിതീത്യാചക്ഷതേ || 2||
പ്രാണാഗ്രയ ഏവൈതസ്മിൻ പുരേ ജാഗ്രതി | ഗാർഹപത്യോ ഹ
വാ ഏഷോഽപാനോ വ്യാനോഽന്വാഹാര്യപചനോ യദ്ഗാർഹപത്യാത് പ്രണീയതേ
പ്രണയനാദാഹവനീയഃ പ്രാണഃ || 3||
യദുച്ഛ്വാസനിഃശ്വാസാവേതാവാഹുതീ സമം നയതീതി സ സമാനഃ |
മനോ ഹ വാവ യജമാനഃ | ഇഷ്ടഫലമേവോദാനഃ | സ
ഏനം യജമാനമഹരഹർബ്രഹ്മ ഗമയതി || 4||
അത്രൈഷ ദേവഃ സ്വപ്നേ മഹിമാനമനുഭവതി | യദ്ദൃഷ്ടം
ദൃഷ്ടമനുപശ്യതി
ശ്രുതം ശ്രുതമേവാർഥമനുശൃണോതി ദേശദിഗന്തരൈശ്ച
പ്രത്യനുഭൂതം
പുനഃ പുനഃ പ്രത്യനുഭവതി ദൃഷ്ടം ചാദൃഷ്ടം ച ശ്രുതം
ചാശ്രുതം
ചാനുഭൂതം ചാനനുഭൂതം ച സ്ച്ചാസച്ച സർവം പശ്യതി സർവഃ
പസ്യതി || 5||
സ യദാ തേജസാഽഭിഭൂതോ ഭവതി | അത്രൈഷ ദേവഃ സ്വപ്നാന്ന
പശ്യത്യഥ യദൈതസ്മിഞ്ശരീര ഏതത്സുഖം ഭവതി || 6||
സ യഥാ സോഭ്യ വയാംസി വസോവൃക്ഷം സമ്പ്രതിഷ്ഠന്തേ | ഏവം
ഹ വൈ തത് സർവം പര ആത്മനി സമ്പ്രതിഷ്ഠതേ || 7||
പൃഥിവീ ച പൃഥിവീമാത്രാ ചാപശ്ചാപോമാത്രാ ച തേജശ്ച
തേജോമാത്രാ ച വായുശ്ച വായുമാത്രാ ചാകാശശ്ചാകാശമാത്രാ
ച ചക്ഷുശ്ച ദ്രഷ്ടവ്യം ച ശ്രോത്രം ച ശ്രോതവ്യം ച ഗ്രാണം ച
ഘ്രാതവ്യം ച രസശ്ച രസയിതവ്യം ച ത്വക്ച സ്പർശയിതവ്യം ച
വാക്ച വക്തവ്യം ച ഹസ്തൗ ചാദാതവ്യം ചോപസ്ഥശ്ചാനന്ദയിതവ്യം
ച പായുശ്ച വിസർജയിതവ്യം ച യാദൗ ച ഗന്തവ്യം ച മനശ്ച
മന്തവ്യം ച ബുദ്ധിശ്ച ബോദ്ധിവ്യം ചാഹങ്കാരശ്ചാഹങ്കർതവ്യം ച
ചിത്തം ച ചേതയിതവ്യം ച തേജശ്ച വിദ്യോതയിതവ്യം ച പ്രാണശ്ച
വിദ്യാരയിതവ്യം ച || 8||
ഏഷ ഹി ദ്രഷ്ട സ്പ്രഷ്ടാ ശ്രോതാ ഘ്രാതാ രസയിതാ മന്താ
ബോദ്ധാ കർതാ വിജ്ഞാനാത്മാ പുരുഷഃ | സ പരേഽക്ഷര ആത്മനി
സമ്പ്രതിഷ്ഠതേ || 9||
പരമേവാക്ഷരം പ്രതിപദ്യതേ സ യോ ഹ വൈ
തദച്ഛായമശരീരമ്ലോഹിതം
ശുഭ്രമക്ഷരം വേദയതേ യസ്തു സോമ്യ | സ സർവജ്ഞഃ സർവോ ഭവതി |
തദേഷ ശ്ലോകഃ || 10||
വിജ്ഞാനാത്മാ സഹ ദേവൈശ്ച സർവൈഃ
പ്രാണാ ഭുതാനി സമ്പ്രതിഷ്ഠന്തി യത്ര
തദക്ഷരം വേദയതേ യസ്തു സോമ്യ
സ സർവജ്ഞഃ സർവമേവാവിവേശേതി || 11||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി ചതുർഥഃ പ്രശ്നഃ ||
________________________________________
അഥ ഹൈനം സൈബ്യഃ സത്യകാമഃ പപ്രച്ഛ | സ യോ ഹ
വൈ തഭ്ദഗവന്മനുഷ്യേഷു പ്രായണാന്തമോങ്കാരമഭിധ്യായീത |
കതമം
വാവ സ തേന ലോകം ജയതീതി | തസ്മൈ സ ഹോവാച || 1||
ഏതദ്വൈ സത്യകാമ പരം ചാപരം ച ബ്രഹ്മ യദോങ്കാരഃ |
തസ്മാദ്വിദ്വാനേതേനൈവായതനേനൈകതരമന്വേതി || 2||
സ യധ്യേകമാത്രമഭിധ്യായീത സ തേനൈവ സംവേദിതസ്തൂർണമേവ
ജഗത്യാഭിസമ്പധ്യതേ | തമൃചോ മനുഷ്യലോകമുപനയന്തേ സ തത്ര
തപസാ ബ്രഹ്മചര്യേണ ശ്രദ്ധയാ സമ്പന്നോ മഹിമാനമനുഭവതി || 3||
അഥ യദി ദ്വിമാത്രേണ മനസി സമ്പധ്യതേ സോഽന്തരിക്ഷം
യജുർഭിരുന്നീയതേ സോമലോകം | സ സോമലോകേ വിഭുതിമനുഭൂയ
പുനരാവർതതേ || 4||
യഃ പുനരേതം ത്രിമാത്രേണോമിത്യേതേനൈവാക്ഷരേണ പരം പുരുഷമഭി-
ധ്യായീത സ തേജസി സൂര്യേ സമ്പന്നഃ | യഥാ പാദോദരസ്ത്വചാ
വിനിർഭുച്യത ഏവം ഹ വൈ സ പാപ്മനാ വിനിർഭുക്തഃ സ
സാമഭിരുന്നീയതേ ബ്രഹ്മലോകം സ ഏതസ്മാജ്ജീവഘനാത് പരാത്പരം
പുരുശയം പുരുഷമീക്ഷതേ | തദേതൗ ശ്ലോകൗ ഭവതഃ || 5||
തിസ്രോ മാത്രാ മൃഅത്യുമത്യഃ പ്രയുക്താ
അന്യോന്യസക്താഃ അനവിപ്രയുക്താഃ |
ക്രിയാസു ബാഹ്യാഭ്യന്തരമധ്യമാസു
സമ്യക് പ്രയുക്താസു ന കമ്പതേ ജ്ഞഃ || 6||
ഋഗ്ഭിരേതം യജുർഭിരന്തരിക്ഷം
സാമഭിര്യത് തത് കവയോ വേദയന്തേ |
തമോങ്കാരേണൈവായതനേനാന്വേതി വിദ്വാൻ
യത്തച്ഛാന്തമജരമമൃതമഭയം പരം ചേതി || 7||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി പഞ്ചമഃ പ്രശ്നഃ ||
________________________________________
അഥ ഹൈനം സുകേശാ ഭാരദ്വാജഃ പപ്രച്ഛ | ഭഗവൻ
ഹിരണ്യനാഭഃ
കൗസല്യോ രാജപുത്രോ മാമുപേത്യൈതം പ്രശ്നമപൃച്ഛത | ഷോഡശകലം
ഭാരദ്വാജ പുരുഷം വേത്ഥ | തമഹം കുമാരംബ്രുവം നാഹമിമം
വേദ |
യധ്യഹമിമമവേദിഷം കഥം തേ നാവക്ഷ്യമിതി | സമൂലോ വാ
ഏഷ പരിശുഷ്യതി യോഽനൃതമഭിവദതി തസ്മാന്നാർഹമ്യനൃതം വക്തും |
സ തൂഷ്ണീം രഥമാരുഹ്യ പ്രവവ്രാജ | തം ത്വാ പൃച്ഛാമി ക്വാസൗ
പുരുഷ ഇതി || 1||
തസ്മൈ സ ഹോവാച | ഇഹൈഇവാന്തഃശരീരേ സോഭ്യ സ പുരുഷോ
യസ്മിന്നതാഃ ഷോഡശകലാഃ പ്രഭവന്തീതി || 2||
സ ഈക്ഷാചക്രേ | കസ്മിന്നഹമുത്ക്രാന്ത ഉത്ക്രാന്തോ ഭവിഷ്യാമി
കസ്മിന്വാ പ്രതിഷ്ടിതേ പ്രതിഷ്ടസ്യാമീതി || 3||
സ പ്രാണമസൃജത പ്രാണാച്ഛ്രദ്ധാം ഖം വായുർജ്യോതിരാപഃ
പൃഥിവീന്ദ്രിയം മനഃ | അന്നമന്നാദ്വീര്യം തപോ മന്ത്രാഃ കർമ
ലോകാ
ലോകേഷു ച നാമ ച || 4||
സ യഥേമാ നധ്യഃ സ്യന്ദമാനാഃ സമുദ്രായണാഃ സമുദ്രം
പ്രാപ്യാസ്തം
ഗച്ഛന്തി ഭിധ്യേതേ താസാം നാമരുപേ സമുദ്ര ഇത്യേവം പ്രോച്യതേ |
ഏവമേവാസ്യ പരിദ്രഷ്ടുരിമാഃ ഷോഡശകലാഃ പുരുഷായണാഃ
പുരുഷം
പ്രാപ്യാസ്തം ഗച്ഛന്തി ഭിധ്യേതേ ചാസാം നാമരുപേ പുരുഷ ഇത്യേവം
പ്രോച്യതേ സ ഏഷോഽകലോഽമൃതോ ഭവതി തദേഷ ശ്ലോകഃ || 5||
അരാ ഇവ രഥനാഭൗ കലാ യസ്മിൻപ്രതിഷ്ടിതാഃ |
തം വേധ്യം പുരുഷം വേദ യഥ മാ വോ മൃത്യുഃ പരിവ്യഥാ ഇതി || 6||
താൻ ഹോവാചൈതാവദേവാഹമേതത് പരം ബ്രഹ്മ വേദ | നാതഃ
പരമസ്തീതി || 7||
തേ തമർചയന്തസ്ത്വം ഹി നഃ പിതാ യോഽസ്മാകമവിധ്യായാഃ
പരം പരം താരയസീതി | നമഃ പരമഋഷിഭ്യോ നമഃ
പരമഋഷിഭ്യഃ || 8||
ഇതി പ്രശ്നോപനിഷദി ഷഷ്ഠഃ പ്രശ്നഃ ||
ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാ
ഭദ്രം പഷ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ |
സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്തുവാം ̐സസ്തനൂഭിർവ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ ||
സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ
സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ .
സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ
സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..