Strona główna

Trzynastozgłoskowiec to najważniejszy format wiersza polskiego. Stanowi on sygnał rozpoznawczy literatury polskiej podobnie do biało-czerwonej flagi i godła z białym orłem. Ten rodzaj wiersza przez siedem stuleci, począwszy od piętnastego wieku, był wykorzystywany w polskiej poezji i dramacie. Prawie każdy polski poeta napisał coś trzynastozgłoskowcem, choćby dla żartu. Żaden inny rozmiar nie stanowił konkurencji dla trzynastozgłoskowca, nazywanego niekiedy polskim aleksandrynem. Trudno wyobrazić sobie literaturę polską bez trzynastozgłoskowca, będącego tworzywem jej najwybitniejszych dzieł, w tym epopei narodowej, Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.

Trzynastozgłoskowiec występuje w literaturze polskiej powszechnie. Używany był zarówno w twórczości oryginalnej i przekładowej. Trzynastozgłoskowiec stanowił przez wieki odpowiednik funkcjonalny greckiego i łacińskiego heksametru daktylicznego, francuskiego aleksandrynu, angielskiego blank verse'u, a niekiedy też włoskiego endecasillabo. Polskim trzynastozgłoskowcem przemawiają w tłumaczeniach klasyki światowej bohaterowie Homera i Szekspira. Historię wojny trojańskiej i tułaczki Odyseusza w drodze do domu w Itace poznajemy z reguły ubraną w trzynastozgłoskowce przez Franciszka Ksawerego Dmochowskiego, tłumacza Iliady i Lucjana Siemieńskiego, tłumacza Odysei. Sonety Szekspira też czytamy często odziane w formę trzynastozgłoskowca, na przykład przez Stanisława Barańczaka.

Ta witryna będzie służyć przedstawieniu teorii i historii polskiego trzynastozgłoskowca. Przy jej redagowaniu wykorzystano klasyczne opracowania wersyfikacji polskiej, między innymi prace Kazimierza Wóycickiego (Forma wierszowa prozy polskiej i wiersza polskiego), Jana Łosia (Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju), Marii Dłuskiej (Studia z teorii i historii wersyfikacji polskiej, w tym Metamorfoz y trzynastozgłoskowca), Lucylli Pszczołowskiej (Wiersz polski. Zarys historyczny), Adama Ważyka (Mickiewicz i wersyfikacja narodowa, Amfion) i Adama Kulawika (Poetyka). Spożytkowano też Mały przewodnik po wierszu polskim W. J. Darasza. Wszystkie inne wykorzystane źródła zostaną przywołane w osobnej zakładce.

Nadrzędnym celem prowadzenia strony pozostanie cel edukacyjny. Wszystkie informacje tu zawarte, w tym przekłady z literatur obcych, podlegają ochronie prawa autorskiego, ale każdy może je wykorzystywać za podaniem źródła w szkole i na studiach we wszelkiego rodzaju zadaniach domowych, wypracowaniach, prezentacjach, pracach zaliczeniowych, semestralnych i rocznych oraz licencjackich i magisterskich, albo referatach i artykułach naukowych, i powielać na użytek własny, uczniów i studentów. Witryna ta nie zawiera tekstów chronionych prawem, a jedynie te znajdujące się w domenie publicznej. Autor witryny nie czerpie korzyści finansowych z prowadzenia strony, a korzystanie z niej będzie bezpłatne.