Stefanaconi, settembre 2005
Iera di notti, l’ottu di settembri
quandu, cent’anni arredi, cumparìu:
‘nta n’àttimu barracchi, genti e tendi
la terra comu lupu affamatu, s’agghiuttìu.
Catti lu focu, vinni lu scuncassu
pé chiji aggenti nostri, paisani
passaru, amari, di nu malu passu
parenti, amici, vicini e foritani.
Nguscémiti, doluri, chianti e morti:
no ‘nc’era casa duvi s’arridìa!!!
tutti li strati ieranu com’orti,
bresti all’impedi, una no’ nd’avìa!!!
Moriru vecchi, e giuvaneji duci,
comu li muschi!!. Tutti ‘ncastejiati,
misi subba li carri “cruci e nuci”
e nta li fossi poi furu atterrati!!!
Passau lu tempu e di chiju jornu
pocu ricordu nc’è nta lu penzeru!!
però li “vecchi” cùntanu e a cuntornu
chijiu ch’è fazu u fannu m’esti veru!!!
Mò, simu ccà, nui tutti cumbenuti
figghi di chija genti sbenturata
m’arricordàmu tutti li caduti
pòvara genti chi morìu, mpittàta!!!
Volissi Dio, magnànimu e potenti
mu l’avi ‘nglòria tutti a la scordata
e a nui chi simu ccà, serii e scuntenti
pemmu ndi scanza di ‘ssà tempestata!!!
Quandu d’imbernu la terra s’inchjia
di nivi, jelu e friddu tagghjenti,
nta li barracchi la genti stavia
a lu vrasceri cu focu lucenti.
Nc’era la rota di lignu e d’intornu
tutta a famigghjia si ricogghjia,
li cotrareji cotti di sonnu
mentri lu patri discurzi facia.
Lu ventu friddu di fora friscava,
cadia la cucuja di li jhangazzi,
nta lu vrasceri lu focu pigghjava,
juntavanu sisiji e cinnarazzi.
Di tantu ntantu la mamma, lu focu,
cu la majetta puntuta ttizzava,
po’ la paletta pigghjava nu pocu
e cu la cinnari ntornu ccuppava.
La nanna vecchja cu fusu filava
e li figghjioli a bada tenia;
storiji di maghi e fajetti cuntava
e cu lu caddu lu sonnu venia.
“Lu principinu partiu pe la guerra
e nta la reggia li figghj dassau,
vaci lu sdragu chi bbeni da’ terra
e chiji figghji nci li pigghjiau.
Torna lu principi tuttu arraggiatu,
senti lu chjantu da contessina,
cu lancia e spata lu sdragu è mmazzatu:
su libbari i figghji di la riggina”.
“Domani s’u friddu ndi lu cunzenti
tutti li viti bisogna putari,
all’atra simana chi no nc’è nenti
pigghjamu lu porcu e l’avimu i scannari.”
Subba a buffetta u pirettu du vinu
cu ficu sicchi, nuci e castagni,
nc’era u biccheri pe lu zi Ninu,
ch’era vecchjanu ma senza malanni.
Eranu tempi no tantu luntani,
chi scumpariru pe lu progressu;
eranu tempi chi li vecchjani
cuntanu sempi cu tonu summessu.
Mo’, nta li casi di ferru e cimentu,
nci su li stufi, nc’è l’isolanti,
e chiju mundu friddusu e cuntentu,
paru pe’ tutti, è mortu all’istanti.
Tanti no sannu chi j’è lu vrasceri,
e chija rota di lignu anneruta
chi ricogghjia nu tempu i penzeri
di na famigghjia ricota e dovuta.
Nta certi casi la rota è mpenduta
e lu vresceri ca mànica rutta
ciangi lu tempu da mala cogghjuta,
quandu lu caddu mandava di sutta.
Mo’, nta li siri d’acqua e di ventu,
cu’ scappa o cinima, cu’ pe’ la pizza,
e lu vrasceri ciangi scuntentu
lu cori chjnu di randi tristizza.
Fujunu fora cu machini bboni,
e la famigghjia non è ricogghjiuta.
La mamma aspetta cu lampi e cu troni
nta chjia casa sempi cchjiù muta.
“Veni – dissi la vecchia – ca no pozzu
cchiù mu la tiru chista vita mia,
sugnu tant’anni, oh morti, chi nu morzu
non d’eppi mai rigettu, sorti ria!”
Così dicendu, fici e s’assettau
subba nu vancu pemmu trova paci.
D’un trattu, jà davanti cumpariu
na fimmana cu l’arpa e cu la faci:
“Tu mi chiamasti, jeu su ccà pè ttia.
Forza, camina, no perdimu tempu!
Cogghi li forzi, veni arredi a mmia
datu chi vinni, mò non hai cchiù scampu…”
La vecchia iza a testa e, stranamenti,
nci passanu nguscemiti e doluri:
“E’ giustu, ti chiamai, ma veramenti
lu fici mu ti levi a … Sarvaturi.”
Madonna, ch’esti duci chiju sonu
chi ti rivigghia quandu fora chiovi,
chi veni nta lu friddu e di luntanu
ti faci nta lu cori u ti cummovi.
Ogn’annu di sti tempi nta la ruga
i senti u sonu di na ciarameja.
Ogn’annu quandu arriva chista ura,
a testa, u cori, tuttu si ribbeja.
Lu son unta lu scru si spampina
si mbutta nta li casi di la ggenti
ntinna pe’ novi notti la novina
Duna cumportu a cu’ non’avi nenti.
“Levativi, veniti arredi a mmia!”
-pari ca dici chija ciarameja –
“Veniti, osannamu a lu Missia
facitila sta cosa tantu beja.
Dassati finarmenti di nu latu
li cosi di stu mundu ch’è fetenti.
Fermativi, tirati vui lu hjiatu
pregati cu lu cori stu Nnocenti…
A chistu Bambineju nta la pagghia
datinci onuri, dati servitù.
Scanzati l’odiu, lu feli, l’arraggia.
Chisti su cosi chi non vannu cchiù.”
“Mamma”. Stu nomi duci
è u primu chi s’impara
quandu unu nesci nta stu mundu
assemi a lu mangiari e
prima assai di l’atri cosi…
T’accumpagna fin’a chi campi,
e puru quandu mori
ca pemmu dici mamma
è duci assai.
Quandu ti senti mali
o hai bisognu, quandu scuntentu sì
di la tua vita ca n’cuna cosa
ti jiu storta, nc’è sulu na perzuna
chi tu chiami e puru mu si vecchiu
di cent’anni… “Mamma, mamma mia!”
Ca tuttu poi scordari nta sta vita:
fatti, doluri, cuntentizzi, affanni
ma chistu nomi no tu scordi mai
ca i mammi sugnu mammi.