Ταπείνωση, η χαμηλή Πύλη της Σωτηρίας

Η Ταπείνωση είναι μία από τις σημαντικότερες Αρετές που μπορεί να αποκτήσει ένας άνθρωπος στη ζωή του, και συγχρόνως μία από τις πιο απαραίτητες και αναντικατάστατες, στην προσπάθεια που κάνει ο καθένας από εμάς για την Σωτηρία της ψυχής του. Ο Ίδιος ο Κύριος Εφάρμοσε και Δίδαξε την Ταπείνωση, τόσο με τον ταπεινό και σεμνό Βίο και Χαρακτήρα Του, όσο και με τις Τεράστιες Ταπεινώσεις που (αν και Θεός ένσαρκος), Υπέστη με την δική Του Θέληση για να Σώσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος (δηλαδή με τα Πάθη Του, την Σταύρωση, τον θάνατο και την Ταφή Του).Ο Ίδιος ο Κύριος επίσης Είπε: "Όποιος εξυψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, και όποιος ταπεινώνει τον εαυτό του θα υψωθεί (και θα τιμηθεί από τον Θεό)" (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, Κεφάλαιο 18, Εδάφιο 14).Ακόμη, ο Άγιος και Μέγας Αντώνιος, ο οποίος αξιώθηκε από τον Κύριο να δει με τα ίδια του τα μάτια, όλες τις παγίδες που στήνει ο διάβολος για να κερδίσει την ψυχή του ανθρώπου, ρώτησε γεμάτος τρόμο και απορία τον Κύριο: "Με όλες αυτές τις παγίδες που στήνει ο διάβολος, ποιος τελικά θα μπορέσει να σωθεί, Κύριε"; Και ο Κύριος του απάντησε: "Αυτός που έχει ταπείνωση"!Πώς ακριβώς όμως είναι ένας άνθρωπος που έχει ταπείνωση; Πώς ζει και συμπεριφέρεται στην καθημερινότητά του, μέσα στην οικογένειά του, στην εργασία του, κλπ.;

Η απάντηση βρίσκεται στην σχέση που έχουμε με τον Θεό, με τον εαυτό μας και με τους συνανθρώπους μας.

Ας εξετάσουμε προσεκτικά την σχέση αυτή. Πολλές φορές, όταν συμβαίνουν κάποια άσχημα πράγματα στη ζωή μας, ορισμένοι από εμάς αρχίζουμε να γογγύζουμε εναντίον του Θεού και να λέμε τα "κλασσικά":

''Γιατί Θεέ μου;", "Γιατί σε μένα Θεέ μου;", "Γιατί τώρα Θεέ μου;", "Τι κακό έχω κάνει Θεέ μου;", "Τι αμαρτίες πληρώνω;", "Τι σου έχω κάνει Θεέ μου;", "Γιατί με τυραννάς Θεέ μου;", "Γιατί σε μένα αυτό το κακό που Σε πιστεύω και είμαι δίπλα Σου, και όχι στους άλλους που βλαστημούν Εσένα και την Μητέρα Σου;", και άλλα παρόμοια, βάζοντας έτσι τον Άπειρο, Πανάγιο και Πάγκαλο Θεό στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ταπεινώνοντάς Τον με τον τρόπο αυτό και υπερυψώνοντας τον εαυτό μας σε Κριτή του Δημιουργού και Σωτήρα μας!!!

Αλήθεια, έχουμε κατανοήσει πως μπροστά στην Απειροσύνη και την Τελειότητά Του, εμείς ουσιαστικά είμαστε ένα "υπερτιμημένο τίποτα", το οποίο παίρνει την Ζωή, την Δύναμη και την Χάρη, αποκλειστικά από την Θεία Του Αγαθότητα και Πρόνοια;;;

Αντίθετα λοιπόν από όσα τέτοια άσχημα πράττουμε εμείς οι άνθρωποι, εκείνο που Θέλει ο Χριστός μας είναι να ταπεινώνουμε τον εαυτό μας μπροστά Του, λέγοντας αυτό που Είπε και Εκείνος ως Άνθρωπος πριν Σταυρωθεί στον Πατέρα Του, "ας γίνει όπως Θέλεις Εσύ". Να λέμε λοιπόν, "ας γίνει Χριστέ μου το Θέλημά Σου στη ζωή μας, ας γίνει αυτό που πρέπει για την Σωτηρία της ψυχής μας".

Επίσης, ο Κύριος Θέλει να ελέγχουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τον Άγιο Νόμο Του, την Θεία Διδασκαλία Του. Να αναλογιζόμαστε τι δεν κάνουμε σωστά, τι πρέπει να διορθώσουμε, τι πρέπει να κάνουμε και δεν το κάνουμε. Κι όμοια με τον Τελώνη, με ταπεινωμένο το κεφάλι, να ζητάμε το 'Ελεος του Θεού. Τότε θα αγωνιζόμαστε με Ταπείνωση και επομένως θα προσελκύουμε το Έλεος και την Χάρη Του, με τις πράξεις μας και με την συμπεριφορά μας.

Ακόμη, αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαιτέρως, είναι οι συγκρίσεις που συχνά επιχειρούμε ανάμεσα σε εμάς και τους άλλους. Κάποιος φιλόσοφος είχε πει κάποτε το εξής εύστοχο απόφθεγμα περί του εαυτού μας: "Ο κάθε άνθρωπος έχει τρεις χαρακτήρες. Αυτόν που νομίζει ότι έχει, αυτόν που λένε οι άλλοι ότι έχει, και αυτόν που πραγματικά έχει"!

Εμείς αλήθεια, ποια ιδέα έχουμε για τον εαυτό μας; Και πώς την έχουμε σχηματίσει; Λαμβάνουμε υπόψη μας τις εκτιμήσεις των άλλων για εμάς; Και αν ναι, ποιων ανθρώπων τις εκτιμήσεις υπολογίζουμε περισσότερο, των εναρέτων και εκείνων που θέλουν το καλό μας, ή των επιπόλαιων και φθονερών ανθρώπων; Μήπως συγκρίνουμε τον εαυτό μας με γνωστούς μας, με φίλους μας, με συναδέλφους μας, και νομίζουμε ότι υπερέχουμε από όλους, ή έστω από ορισμένους από αυτούς και ότι τους ξεπερνάμε σε γνώση, σε ικανότητες, σε αρετή;

Το να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με ανθρώπους, που κατά την άποψή μας είμαστε υπέρτεροι αυτών σε ορισμένα σημεία, είναι μεγάλος πειρασμός και αποτελεί αριστοτεχνικό όπλο του διαβόλου, έτσι ώστε να μας αποσπάσει από την ταπείνωση και να μας ρίξει στην υπερηφάνεια και τον εγωισμό!

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όταν χλευάζουμε ανθρώπους, που κάνουν κάποια λάθη ή έχουν ορισμένες αδυναμίες, ή είναι άτομα με ειδικές ανάγκες.

Σε οποιαδήποτε ηλικία και αν είσαι, κατέβασε πιο κάτω την ιδέα που έχεις για τον εαυτό σου και εκμηδένισε την καύχησή σου. Το ο,τιδήποτε καλό και ωφέλιμο και σπουδαίο πράττεις, να το αποδίδεις στον Θεό, και ποτέ στον εαυτό σου. Να μην λες ποτέ "κοίτα τι τρομερό επίτευγμα έκανα", όσο τεράστιο και μνημειώδες μπορεί να είναι εκείνο που έχεις καταφέρει, διότι Εκείνος σου Έδωσε την Χάρη, την Δύναμη, την Έμπνευση, την Δημιουργικότητα, την απαραίτητη σωματική και πνευματική υγεία για να το πράξεις. Χωρίς τα Χαρίσματα Εκείνου, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα.

Και όσες ικανότητες κι αν έχεις, και χαρίσματα πολλά - κι ασφαλώς θα έχεις - δούλεψέ τα ταπεινά. Αύξησέ τα. Πολλαπλασίασέ τα, όχι για να υπερηφανεύεσαι και για να τα διατυμπανίζεις, αλλά για να είσαι ευάρεστος στον Θεό (Δοξάζοντάς Τον ταυτόχρονα) και χρήσιμος κι ωφέλιμος στους ανθρώπους γύρω σου, στην οικογένειά σου, στην εργασία σου, στο φιλικό σου περιβάλλον.

Και φυσικά, ποτέ μην κρίνεις κανέναν! "Μην κατακρίνετε για να μην κατακριθείτε" και "με το μέτρο που κρίνετε τους άλλους, με αυτό και θα κριθείτε", μας Δίδαξε ο Κύριος.

Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, μας Διδάσκουν πως μόνο ο Κύριος Έχει την Εξουσία να Κρίνει τον κόσμο, και επομένως πως όποιος από τους ανθρώπους κρίνει τον συνάνθρωπό του, τοποθετεί τον εαυτό του ως Κριτή "αντί του Χριστού" (στην Θέση δηλαδή του Χριστού), γίνεται δηλαδή αντίχριστος!

"Πρέπει να είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας και επιεικείς με τους άλλους", μας Διδάσκουν με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος οι Άγιοι ανά τους αιώνες. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να συγχωρούμε τους άλλους, όπως επίσης και να παραβλέπουμε τα ελαττώματά τους, όχι όμως και τα ελαττώματα τα δικά μας. Από την άλλη όμως, αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να κάνουμε παρέα με ανθρώπους που έχουν κακή διαγωγή, που χλευάζουν τον Χριστό, τους ενάρετους ανθρώπους και τα καλά έργα. Τέτοια άτομα δεν έχουν καμία θέση στο στενό μας περιβάλλον. "Βγάλτε τον κακό (αυτόν δηλαδή που έχει κακή διαγωγή) από ανάμεσά σας" μας Διδάσκει ο Απόστολος Παύλος στην Καινή Διαθήκη. Τους ανθρώπους αυτούς όμως, δεν τους κατακρίνουμε, δεν τους συγκρίνουμε με εμάς για να τους υποτιμήσουμε, αλλά ούτε και τους μισούμε. "Πάντοτε μισούμε την αμαρτία, και ποτέ τον αμαρτωλό" μας Διδάσκουν οι Άγιοι. Ο Θεός δεν Θέλει να μισούμε κανέναν άνθρωπο και για κανένα λόγο. Αντιθέτως, προσευχόμαστε στον Κύριο για να τους Φωτίσει να μετανοήσουν και να Εξομολογηθούν, όσο ζούνε ακόμα στη ζωή αυτή. Διότι στην άλλη ζωή, δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για Εξομολόγηση (όπως μας Διδάσκει ο Κύριος με σαφήνεια στην Αγία Γραφή), παρά μόνο η Κρίση.

Τέλος, να δούμε και κάτι ακόμα σχετικό με το πόσο επικίνδυνες μπορούν να αποδειχθούν για όλους μας οι συγκρίσεις. Ας επιχειρήσουμε να φανταστούμε, σε ποιο κατάντημα θα φτάσει η κοινωνία μας, αν οι νέοι συγκρίνουν σήμερα τον εαυτό τους με τα αντικοινωνικά άτομα (π.χ. με τους αναρχικούς, τους διαρρήκτες, τους χούλιγκανς, τους καταστροφείς της ξένης περιουσίας, κ.α.), και μείνουν ευχαριστημένοι γιατί δεν είναι τέτοιοι, αδιαφορώντας ταυτόχρονα για το εάν λερώνουν την ψυχή τους με χίλια δυο άλλα σοβαρότατα αμαρτήματα! Σε όσους συμβαίνει κάτι τέτοιο, η ταπείνωση, όπως επίσης και ένα πλήθος άλλων αρετών, έχουν εκλείψει από την ζωή τους.

Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε, πως όταν κάνουμε κάτι καλό και το διαφημίζουμε, χάνουμε κάθε ίχνος ταπείνωσης, και επιπλέον δεν έχουμε καμία ανταμοιβή από τον Θεό, όπως ο Ίδιος μας Διαβεβαίωσε, Συμβουλεύοντάς μας παράλληλα: "Να μην γνωρίζει το αριστερό σου χέρι, τι ποιεί το δεξί σου"! Δεν Ευαρεστείται ο Θεός, όταν δημοσιοποιούμε τα καλά μας έργα.

Όσοι θέλουμε να γίνουμε μέτοχοι της ταπείνωσης, πρέπει επίσης να παραδεχόμαστε ταπεινά τα σφάλματά μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, για να φτάσουν στα Ουράνια Επίπεδα που έφτασαν, είχαν ως Βάση τους Πνευματική την Θεάρεστη και Μνημειώδη Παραδοχή "εγώ είμαι ο χειρότερος αμαρτωλός όλων των ανθρώπων"! Αυτός ακριβώς είναι και ο ορισμός της ανόθευτης ταπείνωσης. Αν τον πιστέψεις, ό,τι και να πει εις βάρος σου ο άλλος, δεν εξεγείρεσαι, δεν θυμώνεις, και δεν φιλονικείς ποτέ μαζί του. Διότι πολύ απλά, σου είπε αυτό που πιστεύεις. 

Οι Άγιοι έλεγαν πως "όποιος βάλει τον εαυτό του κάτω από όλους τους ανθρώπους, δεν κινδυνεύει να πέσει στην υπερηφάνεια. Από πού άλλωστε να πέσει, αφού είναι πιο κάτω από όλους;".

Και όπως χαρακτηριστικά μας Διδάσκει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο άνθρωπος που έχει ταπείνωση μισεί ευθέως κάθε ανθρώπινη δόξα και κάθε έπαινο που μπορεί να του αποδώσουν οι άλλοι, ενώ από την άλλη υποδέχεται τις ατιμώσεις με ανοικτά τα χέρια και τις εναγκαλίζεται ως φάρμακο καθαρτικό των αμαρτιών του. Ταυτόχρονα, συνεχίζει ο Άγιος Ιωάννης, εξορίζει το θυμό και την οργή του, ενώ κάθε μέρα που περνά νιώθει πως αυξάνεται το βάρος των αμαρτιών του, εξαιτίας των κρυφών και ασυναίσθητων αμαρτιών και αμελειών του.

Η ταπείνωση, τέλος, προϋποθέτει τον σεβασμό μας απέναντι στο Πρόσωπο του Θεού, αλλά και απέναντι στο πρόσωπο του εκάστοτε συνανθρώπου μας. Με ταπείνωση πρέπει να προσευχόμαστε καθημερινά στον Θεό, ζητώντας πρωτίστως την συγχώρηση των αμαρτημάτων μας. Με ταπείνωση πρέπει να συζητάμε καθημερινά με τους συνανθρώπους μας, χωρίς υπερηφάνεια και εγωισμό και φυσικά, χωρίς καμία διάθεση φιλονικίας, δείχνοντάς τους την κατανόηση αλλά και την προσοχή που προσδοκούν από εμάς.

Στους ταπεινούς Δίνει πλούσια πάντα την Χάρη Του ο Θεός, τους Υψώνει και τους Τιμά. "Όποιος θέλει να είναι ο ανώτερος ανάμεσά σας, ας είναι ο υπηρέτης όλων", Είπε ο Κύριος στους μαθητές Του.

Συμπερασματικά, εκείνος που έχει την ταπείνωση, είναι αυτός που δεν θα υπερηφανευτεί για τίποτα, που δεν θα δημοσιοποιήσει τα καλά του έργα, αυτός που δεν θα κατακρίνει και δεν θα χλευάσει τους συνανθρώπους του, που δεν θα συγκρίνει τον εαυτό του με ανθρώπους, που ίσως να υστερούν απέναντί του σε κάποιο σημείο, αυτός που θα αποδώσει στον Θεό το ο,τιδήποτε καλό κι αν καταφέρει να κάνει, αυτός που όχι μόνο δεν γογγύζει εναντίον του Θεού για ο,τιδήποτε κακό και αν του συμβεί, αλλά ταπεινώνει τον εαυτό του μπροστά Του, αυτός που σέβεται τον Θεό και τον συνάνθρωπό του, αυτός που δεν έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, δεν θυμώνει, δεν εξοργίζεται, δεν κάνει τίποτα από διάθεση φιλονικίας ή κενοδοξίας, αλλά αντιθέτως θεωρεί τον άλλον ανώτερό του, αυτός που μισεί κάθε ανθρώπινη δόξα και έπαινο, ενώ ταυτόχρονα υποδέχεται τις ταπεινώσεις ως φάρμακο καθαρτικό των αμαρτιών του, αυτός που ελέγχει καθημερινά τον εαυτό του σύμφωνα με τον Άγιο Νόμο του Θεού, και αναλογίζεται τι δεν κάνει σωστά και τι πρέπει να διορθώσει, αυτός που παραδέχεται ταπεινά τα λάθη του, και κάθε μέρα που περνάει, αισθάνεται περισσότερο αμαρτωλός.

Εύχομαι όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή, να καταφέρουμε να αποκτήσουμε με την Βοήθεια του Θεού, την τεράστια αυτή Αρετή και να την εντάξουμε στην καθημερινότητά μας, με σκοπό το κοινό καλό όλων των ανθρώπων, και με κατάληξη την Σωτηρία των ψυχών αυτών.