De emblematiek als genre kwam in de dertiger jaren van de zestiende eeuw op in Italië. Het embleem heeft een telkens terugkerende driedelige opbouw, bestaande uit een motto (opschrift), een pictura (afbeelding) en een subscriptio (uitleg). Een embleem illustreert een algemene waarheid (moraal), waarbij het woord aan de afbeelding een diepere betekenis verleent. Bij een embleem betekent een afbeelding meer dan zij voorstelt: de taal geeft een diepere betekenis. Emblematiek werd als een aparte artistieke categorie beschouwd. Het genre werd gekarakteriseerd door de wisselwerking van uitbeelden en uitleggen. Dit correspondeerde met hoe men in die tijd over leren dacht, het leren en vermaken werden op de manier van de emblematiek gecombineerd. Het motto werd vaak boven, onder of zelfs door de pictura heen geplaatst. De betekenis van het embleem werd bepaald door de combinatie van de drie afzonderlijke onderdelen van het embleem. De nieuwsgierigheid van de lezer wordt vaak geprikkeld door het motto en de afbeelding, de subscriptio dient ter verdieping.

Er zijn drie soorten emblematiek: liefdesemblematiek (typisch Nederlands subgenre), moreel-didactische emblematiek en stichtelijk-religieuze emblematiek.

Liefdesemblematiek

De liefdesemblematiek was een typisch Nederlands subgenre van de emblematiek dat haar bloeitijd bereikte tussen 1600 en 1618. In 1601 verdween in Nederland het eerste boekje met liefdesemblematiek. In eerste instantie was de auteur ervan onbekend, in 1608 bleek dat Daniël Heinsius te zijn. De teksten in dit boekje moesten de lezers ervan iets leren over liefde, liefdesverdriet en het huwelijk. Op deze emblemen was vaak een grote rol weggelegd voor Cupido.

Deze emblemen waren een groot succes bij het Nederlandse publiek en werden iets later Emblemata amatoria genoemd. Schrijvers die bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van het Nederlandse liefdesembleem zijn onder andere Daniël Heinsius, Jacob Cats, Pieter Cornelisz. Hooft en Otto Vaenius. Jacob Cats kwam zelf in 1618 met een bundel vol liefdesemblematiek, genaamd Silenus Alcibiadis, sive Proteus, later Sinne- en Minnebeelden genoemd.