Met de renaissance wordt de periode van culturele vernieuwing bedoeld die zich voordeed tussen de middeleeuwen en de moderne tijd, van de 14e eeuw tot de 17e eeuw. De renaissance werd gekenmerkt door een opkomst van kunst en literatuur, waarbij de kunstenaar zich liet inspireren door de klassieke oudheid.
Paolo Veronese 1528 – 1588, Feest in het huis van Levi (Laatste Avondmaal),1573, Museum Galleria dell'Accademia, Venetië
Een enorm schilderij dat Veronese vooral maakte om de grandeur van het leven in Venetië te benadrukken - en niet omdat hij zo betrokken was bij het religieuze onderwerp.
Aanvankelijk noemde hij het werk Laatste avondmaal. Dat bracht hem in grote problemen: de Inquisitie beschuldigde hem van ketterij, een doodzonde. Het werk zou te feestelijk zijn, het toonde dronkelui, dwergen en paljassen, waar de hond zit hoorde Maria Magdalena, en sommige figuren waren nota bene gekleed als Duitsers! Veronese beloofde beterschap en werd vrijgesproken. Wel moest hij de hond vervangen door Maria Magdalena en de Duitsers verwijderen. Kennelijk voelde de schilder aan dat de Inquisitie niet veel macht had in Venetië, want hij raakte het schilderij niet meer aan. Wel gaf hij het toch maar een andere naam: Feest in het huis van Levi.
De kunstenaar is niet langer anoniem, immers de mens komt centraler te staan. Dit is duidelijk zichtbaar in de Pietà van Titiaan, waarin de schilder zichzelf afbeeldt, knielend voor het dode lichaam van Jezus.
Meisje met de parel, Johannes Vermeer, ca. 1665, Mauritshuis Den Haag
Meisje met de parel is het beroemdste schilderij van Vermeer. Het is geen portret, maar een ‘tronie’: een fantasiekop. Tronies beelden een bepaald type of karakter uit, in dit geval een meisje in exotische kledij, met een oosterse tulband en een onwaarschijnlijk grote parel in het oor. Vermeer was de meester van het licht. Hier is dat te zien aan het zachte in het meisjesgezicht, de glimlichtjes op haar vochtige lippen. En aan de glanzende parel, die bij nader onderzoek geen parel bleek te zijn, maar slechts bewerkt glas, passend bij het meisje (met de tulband)