ENGLYN 1

Mae’r gerdd STORIOL hon yn gerdd bersonol iawn ac yn adrodd profiad a ddaeth i ran y bardd oes yn ôl, neu fel y noda’r IDIOM, “aeafau’n ôl” yng Nghlwb Ifor Bach yng Nghaerdydd. Ceir defnydd helaeth o FERFAU GORFFENNOL PERSON CYNTAF sy’n tystio mai adrodd hanesyn a phrofiad personol a wna’r bardd.

“Fe’i gwelais; estynnais stôl.”

Cyfaddefa’r bardd ei fod yn feddw gaib y noson honno a chadarnheir hyn gan yr ANSODDAIR “yn ddifaddau o feddwol” a'i fod mor feddw nes peri cywilydd arno ef ei hun. Mae’r GYNGHANEDD LUSG gyda’r ODL BROEST “fadd” a “fedd” yn cyfleu stâd meddwol, niwlog y bardd.

ENGLYN 2

Wedi tynnu stôl ac eistedd arni mae’n ordro peint a dyna pryd mae ei lygaid yn disgyn ar y ferch mewn sgert. Mae’n ei “gwylio, yn llawn galar” trwy niwlen o fwg sigâr y clwb. Mae rhywfaint o AMWYSEDD yn y geiriau “yn llawn galar”. Pam fod y bardd yn teimlo mor drist? A gafodd ddiwrnod gwael? A yw wedi cweryla gyda’i gariad? Mae’n amlwg o’r geiriau ei fod yn dioddef o hunandosturi ac am foddi ei ofidiau mewn alcohol. Efallai mai gormod o alcohol sydd i’w gyfrif am y “mwg sigâr”, ac mai TROSIAD ydyw am y ffaith na all weld y ferch yn glir.

ENGLYN 3 a 4

Canolbwyntia’r bardd ar lygaid mawr, “tanbaid” y ferch. Awgryma’r ANSODDAIR eu bod yn llygaid prydferth sy’n llosgi’n llawn ac yn dawnsio yn ei hwyneb. Awgryma’r TROSIAD “cefnfor o stori” mai merch brofiadol yw hon sydd wedi profi llawer o’r byd. Un yn llawn “hyder a direidi” ydyw, ac mae herio’r bardd diniwed, meddw i ddod draw ati.

ENGLYN 5 a 6

Mae’r TROSIAD “ym mrad yr edrychiadau” yn awgrymu bod llygaid y ddau yn cwrdd ac yn bradychu eu bwriad! Yn y pendraw ymddengys bod y bardd breuddwydiol a naïf, yn ei feddwdod, yn ildio ac yn syrthio am hud a lledrith y ferch.

“am ei swyn mi es innau

Yn rhy ddedwydd freuddwydiol,

Yn ddifaddau o feddwol

Fan hyn, aeafau’n ôl…”

Wrth reswm gellir dadlau mai breuddwyd yw’r cyfan ac mai yn nychymyg y bardd y digwydd y profiad. Wedi’r cyfan mae’n feddw gaib! Serch hyn, mai’r cyfarfyddiad byr hwn gyda’r ferch wedi gadael argraff a marc arno. Wrth AILADRODD llinellau agoriadol y gerdd yn y clo mae’n tanlinellu cymaint yr effeithiodd y profiad byr hwn arno. Neu ai euogrwydd y bardd sydd i gyfrif am gofio’r digwyddiad?

Cyfres o englynion milwr

Mesur caeth yw englyn milwr, a gallai hyn gynrychioli fod y bardd yn teimlo’n gaeth gan ei fod wedi cael ei hudo gan y ferch. Mae’r gerdd mewn cynghanedd, ac oherwydd bod dwy ochr i linell o gynghanedd, efallai fod dwy ochr i stori’r bardd a’r ferch. Yn sicr, mae cynghanedd yn creu harmoni mewn llinell, a dyma’r union beth y mae’r bardd yn dyheu amdano. Mae’r ffaith fod un englyn yn llifo i’r llall, ‘a hyder a direidi yn eu llawnder...’ yn adlewyrchu brwdfydedd y bardd i gwrdd â’r ferch. Mae patrwm y cytseiniaid yn y llinell ‘yn sŵn ein dawns ni ein dau’ yn cynrychioli patrwm y ddawns, a curiadau rhythm y gerddoriaeth.

Hoff ddarn o'r gerdd