Hizkera ez-formala
Hizkuntza gutxituen kasuan eskolak hizkera formala irakasteaz gain, ez-formala ere irakatsi behar du ikasleek mintzatzen ikasteko.
ZER IRAKATSI
Norberaren emozioak azaltzeko hizkera: haserretzean, txantxa giroan, lagun artean, ligatzean... erabiliko duten hizkera jakin behar dute ikasleek.
Joxerra Garziak dioen moduan hizkera mota hori ez badakigu nola haserretuko gara euskaraz?
NOLA IRAKATSI
Ahozko ez-formala modu planifikatuan lantzea proposatzen dugu. Ez-formalak, formalak bezalaxe, berezko ezaugarriak dituelako: adierazkortasuna, adiskidetasuna, arrunkeriak esatea, silabak jatea, makulu asko txertatzea eta hainbat gehiago. Horretarako, modu/aukera desberdinak egon daitezke; herri hizkerak lantzea; hitanoa edo giza talde bati (eman dezagun haurrei, gaztetxoei...) dagokion hizkera gazte-hizkera edo haur hizkera lantzea; ikasleei esamoldeen eta esaera zaharren baliabideak eskaintzea...
Aurreko guztiari gorputza emateko, gela barruan egoera ez-formala gara dadin, sustatu behar diren hainbat jarrera eta balore:
Egoera ahalik eta informalena sortzen ahaleginduko gara, giro naturala sustatuz: jokoa, txistea, psikodrama, txotxongiloak, bikoizketa, komikia, txutxu-mutxu tailerra, kontu kondairak, kantuak, bertsoak...
Bat-batekotasun parte hartzailea: ez dago ikuslerik, kide guztiak aktiboak dira.
Arreta erakartzeko lehia: bat-batekotasun edo burutazio gehien duena izango da lehia irabazteko aukera gehien dituena.
Burutazioa: egoerak sustatzeko ideiak.
Egoera erakargarriak: egoera kaotiko, nahasi eta aurretiaz asma ezin daitezkeen egoerak zenbaitetan.
Lidergoa: taldeak gozatzeko giro aparta sortzen dakiena.
Hizkuntzarekin jolastea eta sortzea.
BALIABIDEAK
Haurren munduko hiztegi txikia
Esamoldeak
Esamoldeak
Gazte esamoldeak
Hitanoa
Nafarroako esaera zaharrak
EUSKALKIEN ERABILERA IRAKASKUNTZAN
Euskaltzaindiaren aholkuei jarraituta, euskalkia eta bertako hizkerak bizirik dauden eremuan ahozko hizkuntza bertako hizkeran lantzea komeni da. Gure ikasleak, lagunartean aritzeko, komunikazio ez-formalean gaitzea beharrezkoa ikusten dugu. Herri hizkerak ikasleen eta herritarren arteko inplikazioa, gertutasuna zein motibazioa handitzea dakar lotura afektiboa handitzen delako, besteak beste. Esaterako, belaunaldi ezberdinen arteko trukean garrantzitsua da helduen hizkeretara ailegatzen saiatzea. Herri hizkerek eta euskalkiek duten dimentsio soziokultural hori gureganatzeko modua da.
Euskalkien erabileraz Irakaskuntzan, Komunikabideetan eta Administrazioan
Eskola eta euskalkiaren arteko harremanaz Bittorio Lizarragak Eskola eta euskalkiaren auzia: Nafarroako eredua artikuluan (14-19 or.) zenbait kontu argitzen ditu eta norabidea zein izan behar duen proposatzen du:
"... nahasi ditugu, euskara batua, hots, estandar komuna eta euskalki baten joera nagusitik eratorritako estandar tankerakoa. Esan nahi baita, euskara batuak uste baino aukera naroagoa erakusten duela ontzat hartutako forma desberdinak erabiltzeko, eremu zabaleko euskalkietakoak baldin badira, bederik."
