Kleine stappen doen
Kleine stappen nemen. Menigeen is, nadat hij heeft begrepen hoe hij zelf mede invloed heeft op zijn problemen, zo bezield van de idee dat hij iets kan veranderen dat hij al zijn energie wil inzetten voor een spoedige verandering. Begeestering en activiteit zijn echter niet voldoende. Wie vooruitgang wil boeken heeft geduld nodig en een verstandige planning. Het gaat niet om het behalen van grote successen; het gaat erom nieuwe deuren te openen; het gaat om een doorbraak.
Als iemand na een therapiezitting zegt: “Ik zal er aan werken niet meer zo nerveus te zijn”, of: "Ik zal van nu af aan iedere ochtend een uur eerder opstaan”, of: “Ik zal van nu af aan minder eten”, dan weten wij dat van deze voornemens niets terecht komt omdat ze te vaag zijn; omdat ze in de tijd gezien te onbegrensd zijn, of omdat de stap te groot is.
Te groot is de stap: “Ik zal van nu af aan niet meer stotteren.”
In de tijd onbegrensd is het voornemen: “Ik zal van nu af aan iedere dag er op letten hoe ik mij opwind voor ik naar kantoor ga”.
Op falen gericht is het voornemen: “Ik zal proberen met mijn vriend een gesprek te hebben over ons probleem”.
Te vaag is het voornemen: “Ik zal er aan werken niet meer zo uit de hoogte te zijn”.
Dikwijls lijkt het alsof wij onze vage, te grote en in de tijd onbegrensde voornemens daarom zo formuleren om, als wij hebben gezien dat zij niet functioneren, te kunnen zeggen: “Het helpt toch allemaal niet”. Wij voelen ons dan gerechtigd alles bij het oude te laten.
Wij kunnen er zeker van zijn dat onze levensstijl zich verweert tegen grote veranderingen. Dit verweer kan men lijfelijk ervaren als men zich een grote verandering, bijvoorbeeld voor de volgende dag, heeft voorgenomen en dan 's nachts een angstige droom heeft, waardoor wij ons de volgende dag gerechtigd voelen toch geen nieuwe stappen te ondernemen, omdat wij niet in de juiste stemming zijn, of omdat dit ons in veel te gevaarlijke situaties zou brengen. Ons “kleine kind” is onverstandig en zou het liefst alles bij het oude laten. Daartoe dienen ook de goede voornemens die met de woordjes "pogen" of "proberen" worden verbonden. Wie iets probeert, zegt uiteindelijk altijd: “Ja, ik heb het wel geprobeerd, maar………”
Wij moeten onszelf, bij deze onbewuste trucs, - de onmogelijk te verwerkelijken voornemens en waarschuwingsdromen - alles bij het oude te laten, betrappen en kleine, verstandige stappen plannen, waarmee wij een doorbraak van het oude gewoontepatroon kunnen bewerkstelligen .
Succes belovend zijn voornemens die met heel kleine stappen het nieuwe gedrag duidelijk omschrijven en dit nieuwe gedrag tot een kort tijdsbestek beperken.
Duidelijk zijn voornemens waarbij men de situatie met gesloten ogen kan zien. Bijvoorbeeld:
"Als ik vanavond om 8.00 uur op de bestuursvergadering kom, zal ik ook Hans, met wie ik het altijd zo moeilijk heb, een, hand geven en vriendelijk “goede avond” tegen hem zeggen.”
“Morgen vroeg zal ik voor mijn lunch drie in plaats van, vier boterhammen klaarmaken en er een klein briefje bij inpakken waarop staat: Dit is je eerste stap.”
In tijd begrensd zijn voornemens als:
“Om de moeilijkheden, die ik met mijn chef heb aan te pakken zal ik vanavond en morgenavond voor het slapen gaan drie dingen opschrijven die ik die dag goed aan hem vond. Overmorgenavond zal ik dan beslissen hoe ik verder zal gaan.”
Klein zijn stappen die de enkeling als klein ervaart, maar een voornemen dat als klein, helder en in de tijd begrensd kan worden beschouwd, zou er in het kader van een van onze voorbeelden zo kunnen uitzien:
“Morgenochtend om 9 uur, in de koffiepauze, zal ik mijn mensen op de vanouds gebruikelijke manier hun opdrachten voor de dag geven en over de uitvoering ervan mijn mening zeggen. Tot dusver zou ik tegen mijzelf een paar keer zeggen: “Wat ik van plan ben is levensgevaarlijk, want er zijn zes moeders die mij om mijn godslastering afranselen en mij dagen lang niet meer zullen aankijken. Mijn gedrag zal ik niet veranderen alleen deze, tot dusver onbewuste stem zal ik op bewust niveau tillen.”
In het geval van de vrouw die niet op tijd klaar kan zijn, kan een eerste stap er zo uitzien:
Ik zal mijzelf er in, de komende drie dagen op betrappen hoe ik mijn werk zó indeel dat ik precies vijf minuten later klaar ben dan mijn man.”
Met zulke kleine stappen maakt men zichzelf een innerlijk of uiterlijk waarneembare vooruitgang bewust, waarna men zichzelf gemakkelijker in de zin van verandering kan aanpakken.
Over het thema “De politiek van de kleine stappen” bericht een deelnemer aan de therapie: “De grootste vooruitgang heb ik geboekt nadat ik eindelijk had begrepen dat men met grote voornemens niets bereikt, maar met kleine stappen erg veel. Men moet zich er slechts één keer toe brengen een begin te maken en de stap niet te groot te nemen, opdat deze niet onoverkomelijk lijkt. Ik rookte ongeveer twintig jaar lang sigaretten en heb steeds geprobeerd er mee op te houden. Ik deed dat meestal als ik ziek was (verkoudheid of griep) maar begon echter meteen, weer als ik mij beter voelde. Ik wilde altijd meteen helemaal met het roken ophouden en het is me nooit gelukt. In september ben, ik heel in het klein begonnen. Ik wilde slechts één keer tijdens een bespreking op kantoor, die voor mij een stressituatie betekent, niet roken en ook, als mij sigaretten zouden worden aangeboden, deze niet aannemen. Ik wilde eens zien of ik het die twee uren zonder sigaret zou kunnen uithouden. Het ging erg goed en ik kon mij ook heel goed concentreren. Toen heb ik op een ochtend geen, sigaretten meer gekocht, maar tegen mezelf gezegd:”Vandaag rook je eens een keer niet; morgen koop je er weer.” Begin oktober moest ik mijn moeder op een avond plotseling naar het ziekenhuis brengen, omdat de huisarts een longembolie had geconstateerd. Normaal gesproken zou ik tijdens de rit naar het ziekenhuis meerdere sigaretten hebben gerookt en ook tijdens de bijna drie uur wachten daar voortdurend hebben gerookt. Ik heb echter met mijzelf overlegd of het voor iemand nuttig is nu te roken en waarom het mij eigenlijk nog slechter moet gaan als het toch al ging. Ik heb sindsdien niet meer gerookt omdat ik het niet meer wilde en ik de zin er niet van inzie.”
Deze strategie werkt goed als men de kleine stappen samen met een vriend, een therapeut of een begeleider kan plannen en de resultaten ook met hem kan bespreken. Wij hebben niet alleen de goede wil en een goed plan nodig als wij iets willen veranderen, maar ook de bemoediging van een ander mens. Overigens wordt bemoediging, dat wil zeggen een toename van de moed, ons in ieder geval eigen als wij de stappen zo klein maken dat zij heel zeker resultaat zullen hebben.