พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของดินแดนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

แผนที่อาณาจักรโบราณในดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

1. อาณาจักรพุกาม/ อาณาจักรศรีเกษตร

2. อาณาจักรฟูนัน/ อาณาจักรเจนละ/ อาณาจักรเขมร

3. อาณาจักรสิงหัสส่าหรี / อาณาจักรมัชปาหิต

4. อาณาจักรนามเวียต/ อาณาจักรจัมปา

5. อาณาจักรล้านช้าง

6. อาณาจักรทวราวดี

7. อาณาจักรมะละกา

8. อาณาจักรศรีวิชัย

2 อาณาจักรฟูนัน ประมาณพุทธศตวรรษที่ 6 - 12

• มีเมืองหลวงชื่อ วาธปุระอยู่ในกัมพูชาในปัจจุบัน สิ้นสุดลงเนื่องจากถูกอาณาจักรเจนละ ยึดครองในปลายพุทธศตวรรษที่ 11 ด้วยเหตุนี้เขมรจึงได้รับอารยธรรมฟูนัน ซึ่งรับมาจากอินเดียอีกทอด

อาณาจักรเจนละ ประมารณพุทธศตวรรษที่ 11 - 16

• เมื่อแรกก่อตั้งสันนิษฐานว่าอยู่บริเวณตะวันออกของทะเลสาบเขมร และขึ้นต่อฟูนัน

• เมืองสำคัญคือ "นครเชษฐาปุระ" แต่หลักฐานของจีนกล่าวว่า สมัยคริสต์ศตวรรษที่ 7 กษัตริย์ของเจนละมาประทับที่เมืองอิสานปุระ เมื่อครอบครองฟูนันแล้วชาวฟูนันอยู่ปะปนกับชาวเจนละ เจนละจึงรับวัฒนธรรมฟูนันไว้

• ต่อมารัฐเจนละอ่อนแอลงจนแบ่งเป็น 2 ฝ่าย คือ เจนละบก (Upper Chenla) และเจนละน้ำ (Lower Chenla) เมื่อหลังค.ศ.706 เล็กน้อย

• ต่อมาคริสต์ศตวรรษที่ 8 เจนละตอนล่างถูกโจมตี โดยราชวงศ์ไศเลนทร์(Sailendras) แห่งเกาะชวา และเจนละทั้งหมดตกเป็นเมืองขึ้นของไศเลนทร์ระยะหนึ่ง จน ค.ศ.802 พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 (ค.ศ. 802 - 850) สามารถรวบรวมเจนละทั้งสองเข้าด้วยกัน

อาณาจักรเขมร ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๔-๒๐

• มีศูนย์กลางการปกครองที่เมืองพระนครประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน

• ปลายพุทธศตวรรษที่ 13 อาณาจักรชวา ตีได้เจนละน้ำและรุกรานจัมปากับตังเกี๋ย ทำให้อาณาจักรเจนละตกเป็นประเทศราชของอาณาจักรชวา พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ยกทัพมากู้เอกราชให้เจนละ และทรงรวมเจนละบกกับเจนละน้ำเข้าด้วยกัน แล้วประกาศตั้งอาณาจักรเขมร

• พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ทรงรับความเชื่อในเรื่องการบูชาพระศิวะ พร้อมกับประกาศตนเป็นกษัตริย์แห่งภูเขา แสดงถึงความยิ่งใหญ่และเป็นอิสระ ดังนั้นกษัตริย์เขมรทุกพระองค์จะต้องสร้างภูเขาวิหารขึ้นในเขมร

• ศาสนสถานหรือวิหารภูเขาที่มีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์เขมร คือ นครวัด และปราสาทบายนที่นครธม (พระนครหลวง) ซึ่งเป็นศิลปะและสถาปัตยกรรมแบบบายน ผสมแนวความเชื่อในพระพุทธศาสนานิกายมหายานเข้าไปด้วย

6 อาณาจักรทวราวดี พุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๔

• สันนิษฐานว่ามีอาณาเขตบริวตะวันตกของลุ่มน้ำเจ้าพระยาตอนบ่างบริเวณเมืองนครชัยศรี

• เป็นรากฐานทางวัฒนธรรมของประเทศไทย

• การปกครองเป็นระบบเครือญาติที่เป็นพันธมิตร ตามลักษณะการปกครองแบบนครรัฐ

• ศิลปกรรมประติมากรรมระยะแรกเลียนแบบศิลปะอินเดีย ต่อมาจึงดัดแปลงเป็นฝีมือช่างพื้นเมือง ส่วนใหญ่เป็นศิลาจำหลักและลายปูนปั้น

• ประติมากรรมสมัยนี้ได้รับอิทธิพลอินเดียสมัยคุปตะ ซึ่งเจริญแพร่หลายทางภาคกลางและตะวันตกของอินเดียระหว่างพุทธศตวรรษที่ 10-11 จนถึงระหว่างพุทธศตวรรษที่ 12-13 ซึ่งสมัยคุปตะเป็นสมัยที่เจริญสูงสุด เรียกว่า คลาสสิกของอินเดีย