Argumentacja

Argumentacja

Czym jest argumentacja?

Czym jest "argumentacja"? Jest to przekonywanie kogoś za pomocą podawania racji, by ów ktoś zaakceptował jakieś twierdzenie (wniosek) bądź wyrobił określone przekonanie, bądź by coś określonego zrobił. Argumentacja jest rodzajem perswazji i nie ma w tym nic złego, ponieważ prowadzimy ją uczciwie, podając racje za twierdzeniem/przekonaniem/działaniem, które każdy może sprawdzić. Czyli argumentacja to perswazyjne działanie, które ma następujący cel oraz określone środki:

Cel argumentacji: akceptacja twierdzenia/wyrobienie przekonania/podjęcie pewnego działania przez oponenta;

Środek argumentacji (co robimy, by osiągnąć cel?): podawanie racji (argumentów), które mają stanowić uzasadnienie.

Argumentujemy przede wszystkim po to, by w toku debaty ustalić prawdę (by później podjąć właściwe działanie, na przykład wydać sprawiedliwy wyrok bądź (w nauce) budować wiedzę). Rozważ przykład argumentacji niżej (pochodzi z forum Elektroda.pl):

[X:] Witam!

Mam problem, odkupiłem głośnik w stanie działającym wszytko grało... Raz słuchałem muzyki i nagle gwizdek przestał działać. Czasami się włączył a czami nie grał jednak teraz już nie działa całkowicie :/ Chciałbym się zapytać czy od razu musiał się spalić? Czy może usterka jest gdzieś w środku niego?

[Y:] Jest to zwrotnica. Kolumny musiały dostać mocno w d..., bo płytka pod cewkami jest przypalona. Za mocno katujesz kolumny - myślę że głównie - przesterem z za słabego wzmacniacza i to "zabiło" ten tweeter. 

Celem tej debaty jest ustalenie rzeczywistego toku wydarzeń poprzez podawanie racji - argumentów, dlaczego tak musiało się stać (X i Y współpracują ze sobą). Nie każda debata jest argumentacją (uczciwym przekonywaniem oponentów poprzez podawanie racji oraz otwartością na zmianę zdania) - niestety, często debata stacza się do poziomu zwykłej batalii słownej, której celem jest po prostu wygrana którejś ze stron.

Struktura argumentu

Argument ma strukturę. W argumencie musi znajdować się główne twierdzenie, do którego ktoś nas przekonuje. Tym argument różni się od opisu, który jest po prostu zestawieniem zdań opisujących fakty. Fragment przedstawiony niżej jest opisem, a nie argumentem (NB: zazwyczaj wypowiedzi ze "zdaniem naukowców" to opisy, a nie argumenty):

Naukowcy z UNLV (Uniwersytet Nevada, Las Vegas) po przeprowadzonych w ostatnim czasie badaniach doszli do wniosku, że kierowcy, którzy jeżdżą drogimi samochodami rzadziej są skłonni do zatrzymywania się przed przejściami dla pieszych. [źródło] 

W tym fragmencie brak głównego twierdzenia, brak wspierających go racji oraz brak przekonywania (czyli wszystkich cech argumentu). Zanim omówimy strukturę argumentu bardziej szczegółowo, wspomnijmy o jednej ważnej zasadzie.

Rycerska zasada życzliwej interpretacji

Często dyskutujemy na dość kontrowersyjne tematy i może tak się stać, że teza, której broni nasz oponent, wydaje się nam niedorzeczna bądź śmieszna, bądź co gorsza obraźliwa. Co robić? - Należy kierować się RZiŻ, czyli Rycerską zasadą życzliwej interpretacji, a mianowicie założyć, że mamy do czynienia z najbardziej bystrą i życzliwą osobą na świecie, która po prostu niechlujnie sformułowała głoszoną tezę i - kierując się takim założeniem - przeformułować kontrowersyjnie brzmiącą tezę w najbardziej życzliwy sposób. Należy unikać radykalnych sformułowań, które bardzo łatwo zwalczyć - na pewno nie o nie chodziło oponentowi. Należy unikać uogólnień dotyczących wszystkich ludzi, ponieważ z dużą pewnością okażą się fałszywe. Należy pamiętać, że zdania sformułowane w języku naturalnym często są eliptyczne i być może rozwinięte zdanie (z ujawnioną explicite elipsą) okaże się nie takie radykalne. Pamiętajmy: nawet jeśli głoszona teza jest rzeczywiście obraźliwa, to nie możemy pozostać na stwierdzeniu, że jest obraźliwa - by wykazać, że jest niesłuszna, musimy podać argument. 

Pamiętaj, że dokonujesz interpretacji. By interpretacja była dobra, musi mieć rozsądne granice. Na pewno nie może być jawnym fałszem, ale z drugiej strony nie może być zbyt osłabionym twierdzeniem, z którym każdy się zgodzi. Interpretacja musi w pełni wyrażać wyjściową tezę (naszym zadaniem jest uchwycenie argumentu nadawcy oraz korekta niepotrzebnych "szpil" w jego wypowiedzi bądź jawnie fałszywych uogólnień). Bardzo często wyjściowa teza w kontekście wypowiedzi brzmi sensownie, ale wyrwana z kontekstu stanowi kontrowersyjne stwierdzenie (co może zostać wykorzystane do manipulacji). W takim przypadku naszym zadaniem jest uzupełnienie tezy dopowiedzeniami z kontekstu tak, że nawet po "wyrwaniu" oddawała zamierzone twierdzenie.

Przykład

Bijatyka w hokeju jest częścią tej gry. Dla miłośników hokeja jest oczywiste, że bójki są regulowane przepisami, a rzeczywista przemóc jest natychmiast karana poprzez zawieszenie gracza na kilka minut bądź poprzez inne kary. Gracze, którzy biorą udział w przepychankach, pokazują przez nie, że są twardymi gośćmi. Dlatego bójki powinny być mile widziane.

Zastanówmy się, jak zinterpretować kontrowersyjne stwierdzenie "Bójki powinny być mile widziane". Który z wariantów poniżej w pełni uchwytuje głoszoną tezę, a nie jest kontrowersyjny?

[A] Przemoc jest skutecznym środkiem rozwiązania problemów.

[B] Bójki w hokeju są świadectwem twardego charakteru gracza.

[C] Mało kto docenia hokej.

[D] Ktoś może zostać uderzony, jeśli na to zasłużył.

Twierdzenia A oraz D są jawnie fałszywe. Twierdzenie C jest nie na temat. Twierdzenie B jest najbardziej relewantne - w pełni oddaje zamierzoną myśl, a nie brzmi kontrowersyjnie wyrwane z kontekstu, ponieważ zawiera wszystkie potrzebne dopowiedzenia z kontekstu oryginalnej wypowiedzi.

Twierdzenia - podstawowe "cegiełki" argumentu

Podstawowymi "cegiełkami" argumentu są stwierdzenia - są to zdania proste, które nie zawierają spójników (jeśli nie pamiętasz albo nie wiesz, czym są zdania proste, to przeczytaj ten oraz ten rozdział) oraz negacje zdań prostych. Stwierdzeniami są zdania proste oznajmujące, które można sensownie ocenić pod względem prawda/fałsz. W taki sposób pytania, rozkazy, prośby, wyrażenia emocji, a także fragmenty zdań nie są stwierdzeniami i nie stanowią składników argumentu. W argumencie zawsze znajduje się jedno główne twierdzenie (wniosek, konkluzja), do którego nas ktoś przekonuje, oraz co najmniej jedna przesłanka - twierdzenie, które stanowi rację za tym, byśmy zaakceptowali główne twierdzenie (przesłanki są zawsze odpowiedziami na pytanie "Dlaczego warto zaakceptować wniosek?"). Na przykład:

Niektórych produktów żywnościowych nie powinno się łączyć, ponieważ razem tracą one wartości odżywcze. 

Poprawność argumentów

Powiedzieliśmy, że argumenty są zbudowane z "cegiełek", którymi są twierdzenia. O argumentach można myśleć jak o "budowlach", które mogą "zawalić się" z dwóch powodów - albo z powodu wadliwego materiału (fałszywe przesłanki), albo z powodu złego projektu: ktoś miał kiepski pomysł na argument, podając jako racje twierdzenia, które (mimo że są prawdziwe) w ogóle nie są racjami - ani za akceptacją, ani za odrzuceniem wniosku. Może też być tak, że "architekt" argumentu wybrał wadliwą relację wspierania, która jest dobra wyłącznie wtedy, kiedy są spełnione określone dodatkowe warunki (na temat wadliwych relacji wspierania znajdziesz więcej w rozdziale NIEDEDUKCYJNE WNIOSKOWANIA).

Obie przesłanki, [P1] i [P2] są fałszywe, a mimo to wniosek jest prawdziwy. Czy jest to dobry argument? - Oczywiście że nie! Wystarczy, że chociażby jakakolwiek z przesłanek była fałszywa, by cały argument był niedobry. Sprawdzanie prawdziwości przesłanek to sprawdzanie tak zwanej poprawności materialnej argumentu (badamy "materiał", na którym oparto wniosek).

A jak jest z "projektem" tego argumentu? By ocenić "projekt" (czyli czy rzeczywiście podajemy racje za tym, by zaakceptować bądź odrzucić wniosek), zakładamy, że "budulec" jest dobry (zakładamy, że przesłanki są prawdziwe). Gdyby były prawdziwe, to czy przy takiej budowie argumentu byłby on dobry? Czy przesłanki rzeczywiście wspierają wniosek? Czy wniosek rzeczywiście wynikałby z przesłanek (tak zwane dedukcyjne wnioskowania): "X urodził się w mieście Y, a Y znajduje się w Z. Czyli X urodził się w Z". Gdyby przesłanki były prawdziwe (czyli X rzeczywiście urodził się w Y, a Y rzeczywiście znajduje się w Z), to nie byłaby możliwa sytuacja, w której  X nie urodził się w Z. Ta "forma" (projekt) argumentu jest dobra. Sprawdzanie argumentu ze względu na formę (ocenianie, na ile przesłanki - przy założeniu, że są prawdziwe - wspierają wniosek) jest sprawdzeniem argumentu pod względem formalnym.

Jak sprawdzić, czy złożony argument jest dobry? - Dokładnie w taki sam sposób (czyli ze względu na materiał i solidność wsparcia). Przy złożonych argumentach zaczynamy badanie od twierdzeń najniżej położonych w strukturze. Można o złożonych argumentach myśleć jak o domku z kart - wystarczy wyciągnąć najniższą kartę, by cała struktura zawaliła się. Sprawdzamy najpierw, czy twierdzenie jest prawdziwe, a potem - czy zapewnia solidne wsparcie.

Spróbuj w oparciu o wszystko, co wiesz, ocenić argumenty za i przeciwko tezie, że "stosowanie ołowianego śrutu podczas polowań na bagnach powinno zostać zakazane". Oceń prawdziwość przesłanek i solidność wsparcia. Kto ma rację?

Darmowy kurs online z Harvarda

GRA

Myśl jak naukowiec 

Informacja zwrotna