Tài liệu huấn luyện an toàn làm việc trên cao

I. PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN TAI NẠN LAO ĐỘNG NGÃ CAO

Theo các số liệu thống kê về tai nạn lao động thu thập được trong nhiều năm do Cục an toàn lao động – Bộ Lao động thương binh & Xã hội; Bộ Xây dựng; Ban bảo hộ lao động-Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam; Tai nạn lao động do ngã cao là trường hợp phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ các vụ tai nạn chết người nhiều nhất (20%-30%) trên tổng số vụ tai nạn lao động. Mà khi bị tai nạn do ngã cao phần lớn các vụ tai nạn đều dẫn đến người bị nạn bị tử vong hoặc bị các hậu quả nặng nề cho người bị bị tai nạn.

Từ tình hình thực tế hiện nay, vấn đề đặt ra là phải tiến hành nghiên cứu, phân tích sâu sắc các nguyên nhân gây ra tai nạn ngã cao, trên cơ sở đó đưa ra các phương hướng, biện pháp phòng chống ngã cao thích hợp, hữu hiệu bảo vệ tính mạng người lao động.

1. CÁC TRƯỜNG HỢP NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

Các trường hợp ngã cao xảy ra thường rất đa dạng, qua nghiên cứu, đúc kết có thể rút ra được các nguyên nhân cụ thể như sau:

Tai nạn ngã cao xảy ra ở tất cả các dạng công tác thi công ở trên cao như: Công tác xây; lắp đặt, tháo dỡ ván khuôn; lắp đặt cột thép. Đầm bê tông, lắp ghép các kết cấu xây dựng và thiết bị , vận chuyển vật liệu lên cao, làm mái và các công tác hoàn thiện (trái, quét vôi, trang trí …)
Ngã cao thường hay xảy ra nhất là khi công nhân làm việc ở xung quanh chu vi công trình hoặc ở các bộ phận kết cấu nhô ra ngoài công trình (mái đua, công sơn, lan can, hành lang…). Ngã cao khi làm việc trên mái, nhất là mái dốc, mái lợp bằng vật liệu ròn, nhẹ, dễ gây vỡ (mái ngói, mái lợp phi broximăng).
Ngã cao xảy ra ở các vị trí: Khi công nhân đi tới nơi làm việc (leo trèo trên tường, trên các kết cấu lắp ráp, trên giàn giáo, trên khung cốt pha, cốt thép để lên xuống, đi trên đỉnh dầm, đỉnh tường, chèo qua cửa sổ, …). Ngã khi đứng làm việc trên thang, ngã khi sàn thao tác bắc tạm bợ bị đổ, gãy, ngã khi làm việc ở vị trí chênh vênh, nguy hiểm không đeo dây đeo an toàn, ngã khi làm việc trên sàn, trên mái, trên giàn giáo không có lan can an toàn.

Ngã cao không những chỉ xảy ra ở những công trường lớn, thi công tập trung, công trình cao, mà ở cả những công trường nhỏ, thấp tầng thi công phân tán.
Ngã cao ở các cao độ khác nhau phân bố như sau:
- Dưới 5m: 23,4%
- Từ 5-10m: 25,8%
- Trên 10m: 51,6%

2. NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY TAI NẠN NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

Như những nhận xét đã nêu ở trên, các trường hợp ngã cao xảy ra rất thường xuyên và đa dạng. Mỗi trường hợp cụ thể có thể do nhiều nguyên nhân, tuy nhiên qua phân tích và tổng kết có thể tập hợp thành một số nguyên nhân chính sau:

Nguyên nhân về tổ chức: Chiếm tỷ lệ 20%-30% số vụ tai nạn ngã cao, trong đó những nguyên nhân chính là:
- Khi thực hiện công việc trên cao không có quy trình biện pháp làm việc trên cao.
- Bố trí công nhân không đủ điều kiện làm việc trên cao, sức khỏe không đảm bảo (bố trí phụ nữ có thai, người bị bệnh tim mạch, huyết áp, tai điếc, mắt kém, tiểu đường, nghiện thuốc lá, thuốc lào …) công nhân chưa được huấn luyện về chuyên môn và huấn luyện nghiệp vụ an toàn lao động dẫn đến vi phạm quy trình kỹ thuật, kỷ luật lao động và nội quy an toàn lao động.
- Đi lại trên các sàn thao tác-mái ngói, mái phibrô xi măng trong tài liệu an toàn làm việc trên cao.
- Thiếu kiểm tra, giám sát thường xuyên để phát hiện, ngăn chặn và khắc phục kịp thời các hiện tượng làm việc trên cao thiếu an toàn.
- Thiếu các phương tiện bảo vệ cá nhân như giày bảo hộ lao động, dây đeo an toàn, dây cứu sinh…
Nguyên nhân về kỹ thuật: Chiếm tỷ lệ 50%-60% số vụ tai nạn ngã cao, trong đó có các nguyên nhân chính là:
- Không sử dụng các phương tiện làm việc trên cao như: Thang, các loại giàn giáo (giáo ghế, giáo cao, giáo treo, nôi treo…) để tạo ra chỗ làm việc và đi lại an toàn cho công nhân trong quá trình thi công công trên cao.
- Sử dụng các phương tiện làm việc trên cao không đảm bảo các yêu cầu an toàn gây ra các sự cố tai nạn, do những sai sót đã vi phạm mang tính chất riêng biệt hoặc trùng hợp của các mặt: Thiết kế, chế tạo, lắp dựng, tháo dỡ, sử dụng, bảo quản…
- Thiếu các biện pháp kiểm tra phân tích, đánh giá kỹ thuật nhằm phát hiện sớm các nguy cơ, rủi ro để có các biện pháp xử lý kịp thời.

Nguyên nhân do sai sót thiết kế:
- Xác định sơ đồ và tải trọng tính toán không đúng với điều kiện là việc thực tế. Các chi tiết cấu tạo và liên kết các bộ phận hợp thành không phù hợp với khả năng và điều kiện gia công chế tạo.
Sai sót do gia công chế tạo:
- Vật liệu sử dụng kém chất lượng gãy nứt, cong vênh, mọt rỉ sét… gia công không chính xác theo kích thước thiết kế, liên kết các mối nối không bền chắc.
Sai sót trong lắp dựng, tháo dỡ:
- Không đúng kích thước các khoảng cách theo thiết kế (giữa các cột theo phương dọc, phương ngang, chiều cao giữa các tầng). Cột giàn giáo đặt nghiêng không thẳng đứng gây ra lệch tâm các lực tác dụng thẳng đứng dẫn tới quá ứng suất, không bố trí đủ và đúng các vị trí các điểm neo giàn giáo vào công trình thi công, giàn giáo đặt trên nền đất yếu gây ra lún, khi lắp dựng giàn giáo công nhân không đeo dây an toàn, vi phạm trình tự lắp đặt và tháo dỡ.
Sai sót vi phạm trong quá trình sử dụng giàn giáo:
- Chất vật liệu quá nhiều hoặc tập trung đông người trên sàn thao tác gây ra quá tải. Không thường xuyên kiểm tra tình trạng giàn giáo để sửa chữa, thay thế kịp thời các bộ phận đã hư hỏng.
Ngoài những nguyên nhân gây sự cố gãy, đổ giàn giáo kéo theo ngã cao, nguy cơ ngã cao khi làm việc trên giàn giào còn do sàn thao tác không có lan can an toàn, không có thang lên xuống giữa các đợt tầng sàn trên giàn giáo.

II. PHƯƠNG HƯỚNG PHÒNG CHỐNG NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

Để ngăn ngừa, hạn chế các tai nạn do ngã cao, tùy theo tính chất và đặc điểm của công tình xây dựng, tình hình, điều kiện và khả năng cụ thể của công trường, có thể nghiên cứu, áp dụng nhiều biện pháp tổ chức và công nghệ khác nhau. Tuy nhiên căn cứ vào kết quả phân tích nguyên nhân đã nêu trên, kết hợp với kinh nghiệm thực tế trong và ngoài nước cho phép, đề xuất, nghiên cứu áp dụng một số phương hướng phòng chống sau:

1. Phương hướng thứ nhất: Hạn chế, giảm công việc làm ở trên cao

Để thực hiện phương hướng này cần nghiên cứu thay đổi các biện pháp công nghệ tổ chức xây dựng đối với các công việc phải làm ở tren cao để có thể thực hiện được ở dưới thấp. Đây là phương hướng chủ động, ngăn ngừa ngã cao trong các quá trình thi công (số lượng người làm việc trên cao càng ít thì xác suất ngã cao càng giảm), đồng thời năng suất lao động cũng tăng lên nhiều. Có thể nêu nên một số biện pháp cụ thể:

Nâng cao chất lượng sản xuất, gia công các cấu kiện lắp ghép:
- Đảm bảo kích thước các sản phẩm chế tạo chính xác để tránh phải đục, đẽo, kê kích cấu kiện ở trên cao trong quá trình cẩu lắp chúng vào vị trí thiết kế.
- Xử lý cấu kiện cho hoàn chỉnh ở dưới đất trước khi cẩu lắp như đục bavia, xử lý bề mặt bê tông, tẩy rỉ, sơn các chi tiết, kết cấu kim loại trước…
Nghiên cứu thay đổi thiết kế các mối liên kết ướt bằng mối liên kết khô trong các công trình lắp ghép bằng các kết cấu bê tông cốt thép đúc sẵn. Như vậy sẽ tránh được các khâu lắp đặt, tháo dỡ ván khuân và đổ bê tông các mối nối lắp ghép trên cao.
Tổ hợp ván khuôn, cốt thép thành các linh kiện, bán sản phẩm, dùng cần trục cẩu lắp vào vị trí thiết kế. Như vậy các công việc như hàn, buộc cốt thép, đóng ghép ván khuôn … công nhân có thể làm ở dưới đất vừa thuận tiện trong thao tác, vừa tránh được nguy cơ ngã cao.
Nghiên cứu, ứng dụng các thiết bị treo buộc kết cấu có khóa tự động hoặc bán tự động để tháo kết cấu ra khỏi móc cẩu. Nhờ có thiết bị này công nhân có thể đứng ở dưới đất, sàn hoặc các vị trí an toàn để thao tác móc cẩu ra khỏi kết cấu, không phải leo trèo lên cao tránh được các yếu tố nguy hiểm.
Nghiên cứu, tiến hành “khuyếch đại” kết cấu cẩu lắp, từ các cấu kiện nhỏ, đơn chiếc thành kết cấu hoặc khối lớn phù hợp với sức nâng của cẩu. Như vậy sẽ giảm được số lần cấu lắp cấu kiện, mặt khác sẽ giảm được các mối nối lắp ráp ở trên cao.
Tổ chức thi công hợp lý sao cho công nhân chỉ phải thay đổi vị trí làm việc ở các độ cao khác nhau ít nhất trong ca làm việc. Tận dụng các phương tiện cẩu nâng như cần trục, vận thăng tải, pa lăng, tời … để vận chuyển vật liệu lên cao. Hạn chế tối đa việc vận chuyển vật liệu, cấu kiện lên cao theo phương pháp thủ công (khiêng, vác, gánh…)

Trên đây là một số phương hướng nằm trong phương phướng chống ngã cao bằng cách hạn chế, giảm công việc thực hiện ở trên cao. Đây là một phương hướng mang tính chất tích cực “muốn tránh ngã cao thì người làm việc hạn chế lên cao”.

Tuy nhiên phương hướng này trong phạm vi hạn chế chỉ nêu ra một cách khái quát, thao khảo những kinh nghiệm ở nước ngoài hoặc ở những công trình thi công tiên tiến ở trong nước đã áp dụng. Muốn thực hiện được cần tiến hành đi sâu nghiên cứu các biện pháp tổ chức và công nghệ xây dựng một cách cụ thể phụ thuộc vào điều kiện và khả năng thực tế của về trình độ, kỹ thuật, thiết bị, vật tư, vật liệu của đơn vị thi công.

2. Phương hướng thứ hai: Thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn, phòng chống ngã cao

Trường hợp công nhân phải thi công ở trên cao thì nhất thiết phải thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn. Các biện pháp này phải được đề ra và thực hiện gắn liền với các biện pháp thi công.

Qui định tiêu chuẩn đối với người làm việc trên cao (sức khỏe, huấn luyện về an toàn)
Thực hiện các biện pháp phòng chống ngã cao cụ thể phù hợp với từng dạng công tác, từng phạm vi và vị trí làm việc trên cao:
- Các biện pháp an toàn chung khi làm việc trên cao.
- Biện pháp phòng chống ngã cao khi làm việc trên máy trục.
- Biện pháp phòng chống ngã cao khi thi công các công tác xây lắp trên cao.

III. CÁC BIỆN PHÁP AN TÒAN CỤ THỂ KHI LÀM VIỆC TRÊN CAO

Theo điều 1.14, TCVN 5308:1991-Quy phạm kỹ thuật an toàn trong Xây dựng quy định “Khi lm việc từ độ cao 2m trở lên hoặc chưa đến độ cao đó nhưng dưới chỗ làm việc có các vật chướng ngại nguy hiểm thì phải trang bị dy an toàn cho công nhân hoặc lưới bảo vệ nếu không làm được sàn thao tác có lan can an toàn”. Do đó việc xác định độ cao nào là điều kiện công nhân làm việc trên cao phải được xác định cụ thể, tùy thuộc từng điều kiện thi công cụ thể, đó là cơ sở cho việc xây dựng cc biện php thi cơng, biện php lm việc an tồn km theo:

Tài liệu huấn luyện an toàn làm việc trên cao

I. PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN TAI NẠN LAO ĐỘNG NGÃ CAO

1. CÁC TRƯỜNG HỢP NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

2. NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY TAI NẠN NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

II. PHƯƠNG HƯỚNG PHÒNG CHỐNG NGÃ CAO TRONG TÀI LIỆU AN TOÀN LÀM VIỆC TRÊN CAO

1. Phương hướng thứ nhất: Hạn chế, giảm công việc làm ở trên cao

2. Phương hướng thứ hai: Thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn, phòng chống ngã cao

III. CÁC BIỆN PHÁP AN TÒAN CỤ THỂ KHI LÀM VIỆC TRÊN CAO

1. Biện pháp tổ chức trong tài liệu an toàn làm việc trên cao

2. Biện pháp kỹ thuật trong tài liệu an toàn làm việc trên cao

IV. THAM KHẢO THÊM

1. Dịch vụ huấn luyện an toàn cấp chứng chỉ nhóm 3

2. Bài kiểm tra an toàn lao động nhóm 3

3. Bảng báo giá dịch vụ huấn luyện an toàn lao động