Di tích

Bắc Giang - vùng Kinh Bắc xưa - là miền quê nổi tiếng có nhiều di tích. Theo số liệu thống kê của Ban Quản lý di tích, tỉnh Bắc Giang có khoảng 2.237 di tích các loại, trong đó đã tiến hành lập hồ sơ khoa học và pháp lý xếp hạng 461di tích lịch sử-văn hoá, danh lam thắng cảnh (trong đó có 109 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 352 di tích được xếp hạng cấp tỉnh). Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có khá nhiều di tích còn nguyên vẹn, từ nghệ thuật kiến trúc, họa tiết hoa văn, tư liệu lịch sử-văn hóa, đồ thờ tự như: Đình Lỗ Hạnh (xã Đông Lỗ, huyện Hiệp Hoà); đình Phù Lão (xã Đào Mỹ, huyện Lạng Giang); đình Thổ Hà (xã Vân Hà, huyện Việt Yên), chùa Bổ Đà (xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên); đình Hả (xã Tân Trung, huyện Tân Yên), chùa Vĩnh Nghiêm (xã Trí Yên, huyện Yên Dũng)… Mỗi di tích lịch sử-văn hoá của Bắc Giang đều có đặc trưng, sắc thái riêng. Người được thờ trong các di tích ấy cũng không giống nhau: Có thể là nhân thần, nhiên thần, cũng có thể là tín ngưỡng thờ phồn thực, thờ thành hoàng làng, thờ mẫu… Đây chính là nơi diễn ra các sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tâm linh của nhân dân trong tỉnh. Không những thế, các di tích này cùng với các sinh hoạt tín ngưỡng, lễ hội gắn với di tích còn tạo sức hút mạnh mẽ với du lịch, trở thành những điểm đến hấp dẫn của du lịch Bắc Giang.

Sơ lược về hệ thống di tích ở Bắc Giang

Hệ thống di tích ở Bắc Giang phản ánh quá trình hình thành phát triển của địa phương trong suốt các chặng đường lịch sử. Thời Hùng Vương ở Tiên Lát (Việt Yên) có đền thờ Thạch Linh thần tướng, ở Hòa Sơn (Hiệp Hòa) có đền thờ Đức thánh Hùng Linh công. Thời Lý ở Tòng Lệnh xã Trường Giang (Lục Nam) có đền thờ các công chúa thời Lý. Ở Trại Quan xã Đông Hưng (Lục Nam) phát hiện được gạch xây ở lăng Trại Quan có niên đại "Lý gia đệ tam đế Long Thuỵ Thái Bình tứ niên tạo (đời vua nhà Lý thứ ba, niên hiệu Long Thụy Thái Bình năm thứ tư làm ra-1057). Chùa Cao xã Khám Lạng (Lục Nam) dấu tích xây dựng từ thời Lý- Trần, các ngôi chùa khác như chùa Hòn Tháp, Yên Mã (xã Cẩm Lý), chùa Bình Long (xã Huyền Sơn), chùa Hồ Bấc (Nghĩa Phương – LụcNam)… được xây dựng thời Trần. Chùa Vĩnh Nghiêm xã Trí Yên, Yên Dũng cũng là một danh lam cổ tự được xây dựng từ thời Lý-Trần. Thời Lê Sơ ở Lục Nam mới phát hiện được ngôi chùa Khám Lạng (thôn Bến) xã Khám Lạng. Hiện ở chùa còn lại sập đá lớn có niên hiệu Thuận Thiên thứ 5 (1432) và ba bệ tượng hoa sen bằng đá có niên hiệu Hồng Đức thứ 8 (1482). Thời Lê Mạc ở Lục Nam tiêu biểu có khu di tích đình đền chùa Thượng Lâm (xã Thanh Lâm) thờ Trần Cảo- Trần Cung, thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỷ XVI chống lại triều đình phong kiến thời Lê Sơ.Thời Mạc ghi dấu ấn với đình Lỗ Hạnh ( xã Đông Lỗ, huyện Hiệp Hòa) ngôi đình được mệnh danh là “đệ nhất Kinh Bắc” có niên đại xây dựng sớm nhất ở Việt Nam (1576) còn lưu giữ được cho đến nay.

Thành nhà Mạc đắp bằng đất từ cuối thế kỷ XVI chạy từ Nam lên Bắc từ núi Bảo Đài qua núi Ải (Đông Phú) ven theo mạn bắc núi chạy vào khu Trại Mít (Tiên Nha) rồi ăn vào sông Lục Nam, qua bờ bên Đông, chạy vào đất làng Vườn, làng Hố Nước, vào khu vực đền Hàn Lâm (Nghĩa Phương), rồi dừng lại ở chân núi Mang thuộc dãy Huyền Đinh - Yên Tử. Thành nhà Mạc chạy cắt ngang thung lũng sông Lục Nam chừng 18km, là một di tích về tài năng quân sự thời cổ. Thời Lê Trung Hưng để lại ở Bắc Giang nhiều công trình kiến trúc cổ là đình, chùa, tiêu biểu như đình Thổ Hà, đình Hương Câu, đình Đông Lâm, đình Sàn, đình Thân, đình Đan Hội, đình Hà Mỹ, đình Bảo Sơn, đình Gai, đình Trung Đồng…, chùa Tè, Trung An, làng Non, Khám Lạng, chùa Trắng (Đông Phú) làng Vườn (Cương Sơn), làng Húi (Đan Hội)…, hệ thống lăng đá cổ Hiệp Hòa, Việt Yên, Tân Yên. Thời Tây Sơn ở Lục Nam còn ngôi đình Rìa (Đông Phú) có niên đại tạo dựng: Hoàng Triều Bảo Hưng nhị niên tạo (tức niên hiệu Bảo Hưng năm thứ 2 -1802).

Thời cận đại ghi dấu đậm nét tại các di tích trong hệ thống di tích liên quan tới cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế. Thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ, Bắc Giang có Trung tâm huấn luyện quân Mai Sưu, địa điểm bắn rơi máy bay Mỹ xã Dương Hưu, xã Nghĩa Phương.

Các điểm di tích tiêu biểu gắn với du lịch

Cùng với hệ thống di tích trải dài theo dòng thời gian, Bắc Giang còn có những điểm di tích mang những dấu ấn riêng đậm nét, tạo nên những điểm nhấn khiến du khách đến tham quan nhớ mãi: