Joden in Winschoten De eerste Joden vestigden zich eind 17e
eeuw in Winschoten. Rond 1710 woonden er zo'n vier Joodse gezinnen. Dit aantal
nam in de eerste helft van de 18e eeuw maar nauwelijks toe. Pas in tweede helft
van de 18e eeuw is er sprake van een groei van het aantal Joodse inwoners. In
1773 woonden er elf Joodse gezinnen en in 1783 , 34 Joden en in de omgeving
eenzelfde aantal. Vooral in de 19e eeuw groeide de Joodse bevolking sterk. In 1814 telde de Joodse Gemeente
Winschoten 197 leden, waarvan er 170 te Winschoten woonden.
In 1773 is er voor het eerst sprake van
bestuurders of parnassim van een Joodse Gemeente Winschoten. In
datzelfde jaar wordt er een reglement opgesteld waarin de onderlinge
verhoudingen tussen de Winschoter Joden wordt geregeld. Desondanks kende de
Joodse Gemeente veel onderlinge strubbelingen. Joden in Winschoten
In de 19e eeuw groeide Winschoten uit tot
het bestuurlijk, juridisch en verzorgingscentrum van oostelijk Groningen. In
minder dan een eeuw verdubbelde de bevolking. Ook de Joodse bevolking nam
spectaculair toe: van 196 in 1809 tot 699 in 1899. Zij waren voornamelijk
werkzaam als koopman, slager en veehandelaar. Een groot deel van de winkels in
de plaats werd gedreven door Joden. In 1941 telde de plaats nog 493 Joden. In augustus en oktober 1942 werd het grootste deel van hen gedeporteerd. Begin 1943 werden de laatste Joden gedeporteerd. Van alle Winschoter Joden hebben niet meer dan zo'n 20 de oorlog overleefd. In april 2005 werd in Winschoten een moument onthuld met de namen van alle joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Bron: Regionaal Historisch Centrum , Groninger Archieven
10-2014 Voorwerpen Winschoter joodse familie weer in familie bezit. Stichting Oud Winschoten geeft kistje met verkregen voorwerpen, na meer als 70 jaar, terug aan nazaten Joodse familie uit Winschoten. Kort voor de deportatie van de joodse familie Slager aan de Grintweg 4 te Winschoten gaf Lena Slager-de Vries enkele voorwerpen, waaronder enkele zilveren servetringen, een horloge, bros en oorbellen en enkele speldjes, verzameld in een klein ijzeren kistje, in bewaring aan haar buurvrouw mw. Schoenmaker. Nadat de vijfkoppige familie Slager gedeporteerd en in 1944 omgebracht is in Auschwitz en Sobibor, werd niets meer van de familie vernomen. Voor mw. Schoenmaker die beloofd had de voorwerpen te bewaren was het uit emotioneel gezichtspunt vanzelfsprekend dit ook daadwerkelijk te doen. Het bewaren ging voort van dochter op dochter tot de 4e generatie het kistje van haar moeder in bezit kreeg. Via haar oom, Henk Klappe bestuurslid van Stichting Oud Winschoten (SOW) werd het vervolgens door Astrid Klappe, wonend in Heerhugowaard, aan de Stichting overgedragen. Nadat via het halfjaarlijkse tijdschrift en de website van SOW melding gedaan werd over dit bijzondere verkregen kistje, meldde zich, zeer opgetogen, een nazaat van de familie. Na met zijn familie overlegd te hebben kwamen de emoties van de geschiedenis vanzelfsprekend boven en werd verzocht om het kistje met voorwerpen weer aan de familie over te dragen. Uiteraard wilde SOW graag haar medewerking, aan deze toch wel zeer bijzondere gebeurtenis, verlenen en het bestuur is dan ook bijzonder verheugd deze overdracht samen met burgemeester P. Smit van de gemeente Oldambt en de achterkleindochter van Mw. Schoenmaker, Astrid Klappe, aan de kinderen van Mw. de Vries, een volle nicht van Benjamin en Lena Slager, te overhandigen. Op 28 oktober 2014 vond de overdracht plaats in de raadszaal van het gemeentehuis in Winschoten. Hieronder enkele foto;s van deze toch wel heel bijzondere gebeurtenis.  Dankwoord Els Kok-de Vries Meneer Smit (Burgemeester) dank voor uw warme welkomstwoorden en ontvangst hier op deze mooie locatie in Winschoten. Meneer Klappe u ook hartelijke dank voor uw inzet en het regelen van al datgeen wat uiteindelijk resulteerde in deze voor ons bijzondere ceremonie – de overdracht na 70 jaar van het ijzeren kistje van onze familie Slager aan de vroegere Trekweg 4. En niet in het minst natuurlijk een hartelijk woord van dank aan Astrid Klappe. Als u dit niet in gang had gezet, wisten wij niet eens van het bestaan van dit ijzeren kistje en haar inhoud. En nu staat het hier voor ons. Het inmiddels voor ons zo besproken ijzeren kistje…………. Wat zou het allemaal hebben meegemaakt sinds het werd afgegeven aan mw. Schoenmaker? Als het oren had wat zou het allemaal gehoord hebben in de afgelopen 70 jaar? Zou er een laatste traan van tante Lena op het deksel zijn gevallen toen ze er haar spulletjes definitief in opborg? Nog een laatste gesprek tussen beide buurvrouwen bij de overdracht en dat was het dan? We kunnen onze gedachten er enorm op loslaten. Ook buurvrouw Schoenmaker zal zijn aangedaan door dit afscheid want ik stel zo me voor dat beide dames het goed hadden met elkaar . Beide families hoopten elkaar weer terug te zien. Om de draad van het dagelijkse leven weer op te pakken. Tante Lena zou vertellen hoe het met Bram en Aaltje ging en de kleine Henry. Ook buurvrouw Schoenmaker zou dan vol blijdschap kunnen vertellen hoe haar kinderen de oorlog waren doorgekomen. Samen sterk! De kinderen Schoenmaker vroegen er vast naar wanneer het ijzeren kistje opgehaald zou worden. Maar het duurde steeds langer – er kwam niemand terug. Het vragen was te pijnlijk geworden. Het kistje was goed opgeborgen en er werd steeds minder over gepraat. Er werd niet meer gevraagd – men vermoedde het – later wist men het. Over het fenomeen van het zwijgen en verdringen van de pijnlijke oorlogsgeschiedenis is veel gepubliceerd. Terugkijkend weten we – met voortschrijdend inzicht – wat er gebeurd is. Astrid en ik staan hier als vertegenwoordigers van een nieuwe generatie. Met enige schroom willen we opener zijn en ons uitspreken. Tegelijk willen we ook zaken laten rusten. Met deze mix van gevoelens ontvangen we als familie heel dankbaar dit bijzondere kistje met heel persoonlijke inhoud. M’n vader zal waarschijnlijk geweten hebben van wie wat was. Vorige zomer is hij over leden. Hij was de laatste levende schakel met de familie Slager. Daarom is het voor ons zeer dierbaar om iets tastbaars van onze familie Slager te hebben. Ook helpt het onze zwijgpijn te doorbreken en via deze doorleefde attributen het trieste verhaal aan onze kinderen door te geven. Opdat men niet vergeten zal. Dank u.
|
|
