Nicolas Poussin

(1593/94-1665) Frans schilder. Poussin was voornamelijk in Rome werkzaam en geldt als een der belangrijkste vertegenwoordigers van het classicisme. Nicolas Poussin werd in juni 1593 of 1594 geboren in Villers bij Les Andelys (Normandië). Na een leertijd in Rouen en Parijs trok hij in 1624 naar Rome, waar hij op een korte onderbreking in 1640 na zijn hele leven zou blijven wonen. In Rome werkte hij een tijd op het atelier van Domenichino (1581-1641), die hem in contact bracht met de Romeinse beeldhouwkunst en wiens heldere composities en koele coloriet hem sterk beïnvloed hebben. De maniëristische tendensen die zijn vroegste werk typeerden, verdwenen hierdoor. Na enkele moeilijke jaren kreeg hij door bemiddeling van kardinaal Francesco Barberini (1597-1679) een belangrijke officiële opdracht, nl. het schilderen van een altaarstuk voor de Sint Pieter. In dit 'Martelaarschap van de Heilige Erasmus' (1629 voltooid; Vaticaan, Rome) streefde hij enigszins naar een barokke bewogenheid - de barok was toen de toonaangevende stijl in Rome - maar slaagde daar niet geheel in. Na een ernstig ziekbed (omstreeks 1629/30) wijzigde zijn stijl zich ingrijpend. Hij keerde zich af van de barok en stopte met de competitie voor officiële opdrachten. Hij maakte geen grote altaarstukken meer en zocht zijn opdrachtgevers binnen een kleine kring van ontwikkelde vrienden. Behalve door de klassieke Oudheid liet hij zich inspireren door het werk van Rafaël (1483-1520), vooral diens tapijtontwerpen. Evenals Rafaël legde Poussin grote nadruk op de contouren van de figuren die in zijn schilderijen voorkwamen, terwijl hij van de Venetiaanse meesters (vooral Titiaan; 1488/90-1576) het gebruik van warme kleuren overnam. Hij ontwikkelde een koele, statige stijl, met een streng en evenwichtig opgebouwde compositie. Mimiek en gebaren der personen zijn meestal zeer nadrukkelijk en hebben het effect van een 'bevroren actie', wat bijvoorbeeld op zijn schilderij 'De roof van de Sabijnse maagden' (1636/37; Metropolitan Museum of Art, New York) goed te zien is. De handeling vindt meestal plaats te midden van aan de klassieke Oudheid ontleende gebouwen. Vanaf ca. 1640 schilderde hij veel geïdealiseerde landschappen. Poussin maakte de kleur steeds ondergeschikt aan de visuele eenheid van zijn schilderij. Dit leidde aan het eind van de 17e eeuw tot de strijd tussen de 'poussinistes' (de conservatieve aanhangers van de Académie, die de classicistische Poussin navolgden) en de 'rubenistes' (de meer vooruitstrevende navolgers van Rubens, die kleur belangrijker dan lijnvorming achtten). Men beschouwt Poussin als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het classicisme, dat vanaf ca. 1660 in Frankrijk en elders als officiële stijl gold. Zijn werk bleef daarom tot in de 19e eeuw zeer invloedrijk. Ook moderne schilders, bijv. Paul Cézanne (1839-1906), ondergingen nog de invloed van zijn schilderijen, die zij om hun heldere opbouw bewonderden. Poussin overleed op 19 november 1665 te Rome. Zijn zwager, Gaspard Dughet (1615-1675; in Italië bekend als 'Il Poussin') was lange tijd zijn leerling en verwierf zich bekendheid als landschapschilder. Zijn stijl lijkt op die van Poussin.