1.1 วัยทารก

วัยทารก คือ วัยตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 1 ปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ดังนี้

ด้านร่างกาย

• น้ำหนักแรกคลอดประมาณ 3,000 กรัม เมื่อครบ 1 ปี จะเพิ่มขึ้นประมาณ 3 เท่า

• ส่วนสูงหรือความยาวประมาณ 54 เซนติเมตร และส่วนสูงจะเพิ่มขึ้นประมาณ 1.5 เท่า เมื่ออายุครบ 1 ปี

• ขนาดรอบศีรษะแรกคลอดประมาณ 35 เซนติเมตร เมื่อครบ 1 ปี จะมีขนาดรอบศีรษะประมาณ 45 เซนติเมตร

• ฟันซี่แรกจะขึ้นเมื่ออายุ 6-8 เดือน และเมื่อครบ 1 ปี จะมีฟันประมาณ 12 ซี่

ด้านจิตใจและอารมณ์

• 1-3 เดือน ส่งเสียงร้องเมื่อรู้สึกหิว รู้จักยิ้มเมื่อถูกหยอกล้อ ร้องไห้เมื่อโกรธ ทำเสียงดังเมื่อดีใจ

• 4-6 เดือน หัวเราะเสียงดัง ร้องไห้เมื่อโกรธหรือถูกขัดใจ อารมณ์เปลี่ยนแปลงรวดเร็ว

• 7-9 เดือน ร้องไห้เมื่อไม่พอใจและมีอารมณ์กลัวมากขึ้นแสดงความรักด้วยการโอบกอด ตอบสนองต่อการถูกดุและร้องไห้

• 10-12 เดือน แสดงอารมณ์ดีใจ เสียใจมากขึ้น เมื่อมีคนเล่นด้วยจะหัวเราะเสียงดัง สามารถเข้าใจอารมณ์ผู้อื่นได้

ด้านสังคม

• เริ่มพัฒนาการทางสังคมกับบุคคลใกล้ชิดในครอบครัว และผู้ที่เลี้ยงดู

• 1-2 เดือน จ้องหน้าและตอบสนองผู้หยอกล้อได้

• 3-5 เดือน ชอบให้คนอยู่ใกล้ๆ สนใจเสียงคนพูดคุย

• 12 เดือน จะสามารถเล่นกับผู้อื่นได้

ด้านสติปัญญา

• แสดงออกและโต้ตอบด้วยการเคลื่อนไหวร่างกาย

• เริ่มเรียนรู้การพูดคุยกับผู้อื่นด้วยการพูดทีละคำ

1.2 วัยก่อนเรียน

วัยก่อนเรียน คือ วัยตั้งแต่ 1 ปี จนถึง 6 ปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆดังนี้

ด้านร่างกาย

• ด้านน้ำหนักและส่วนสูง จะเพิ่มขึ้นช้ากว่าวัยทารถ

• เมื่ออายุ 1 ปี จะมีฟันน้ำนมประมาณ 12 ซี่

• ฟันน้ำนมจะครบ 20 ซี่ เมื่ออายุประมาณ 3 ปี และฟันน้ำนมจะเริ่มหยุดโดยมีฟันแท้ขึ้นมาแทนที่

ด้านจิตใจและอารมณ์

• มีอารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย โดยอารมณ์โกรธและดีใจจะเกิดขึ้นบ่อย

• เมื่ออายุครบ 2 ปี จะเริ่มรู้จักอิจฉาผู้อื่น

• กลัวคนแปลกหน้า

• สามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ดีขึ้นเมื่ออายุประมาณ 4 ปี

ด้านสังคม

• สังคมส่วนใหญ่จะเป็นผู้ที่เลี้ยงดูและคนในครอบครัว

• เมื่อเริ่มเข้าโรงเรียนจะมีความสัมพันธ์กับเพื่อน แต่อาจมีการทะเลาะกัน เพราะยังขาดประสบการณ์ในการเล่นกับเพื่อน

• รู้จักปรับตัวให้เข้ากับผู้ใหญ่

ด้านสติปัญญา

• 1-3 ปี สนใจสิ่งใหม่ๆ พูดรู้เรื่อง ใช้ภาษาได้คล่อง

• 4 ปี สามารถพูดเป็นประโยคได้สมบูรณ์ นับเลขได้ รู้จักเวลา ชอบซักถาม

• 5 ปี มีความอยากรู้ อยากเห็น รู้จักใช้เหตุผลในการอธิบายข้อมูล

• 6 ปี พูดได้คล่องแคล่วช่างซักถาม ทำงานร่วมกับเพื่อนและผู้ใหญ่ได้

1.3 วัยเรียน

วัยเรียน คือ วัยที่มีอายุตั้งแต่ 6-12 ปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ดังนี้

ด้านร่างกาย

• มีการเจริญเติบโตสม่ำเสมอ ร่างกายขยายออกทางส่วนสูงมากกว่าส่วนกว้าง น้ำหนักเพิ่มขึ้นเฉลี่ยปีละ 2-3 กิโลกรัม ส่วนสูงเพิ่มขึ้นเฉลี่ยปีละ 4-5 เซนติเมตร โดยส่วนใหญ่เพศหญิงจะตัวโตกว่าเพศชายวัยเดียวกัน

• มีกล้ามเนื้อแข็งแรง คล่องแคล่วว่องไว

• สามารถใช้มือและนิ้วทำงานได้ดี

ด้านจิตใจและอารมณ์

• ต้องการการยอมรับจากกลุ่มเพื่อน

• มีอารมณ์โกรธเมื่อถูกล้อเลียน

• มีอารมณ์กลัวน้อยลง

• รู้สึกอิจฉาเพื่อนที่ได้รับความรักหรือความสนใจ

ด้านสังคม

• ชอบรวมตัวเล่นกันเป็นกลุ่ม ไม่ชอบอยู่คนเดียว

• เรียนรู้การอยู่ร่วมกัน ภายใต้กฎ ระเบียบ

• รู้จักเห็นอกเห็นใจช่วยเหลือเพื่อนในกลุ่มมีความซื่อสัตย์ต่อกลุ่ม

ด้านสติปัญญา

• มีความคิดที่เป็นรูปธรรมมากขึ้น

• สามารถคิดได้อย่างมีเหตุผล

• เปรียบเทียบสิ่ง 2 สิ่งได้

• มีความอยากรู้อยากเห็น

• อ่านและเขียนหนังสือได้คล่อง

• อ่านและเขียนหนังสือได้คล่อง

1.4 วัยรุ่น

วัยรุ่น คือ วัยที่มีอายุตั้งแต่ 12-20 ปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ดังนี้

ด้านร่างกาย

• น้ำหนักและส่วนสูงเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แขนขายาว มือและเท้าใหญ่ขึ้น

• มีลักษณะทางเพศชัดเจน เช่น เพศหญิงมีหน้าอกใหญ่ขึ้น สะโพกผาย เพศชายมีกล้ามเนื้อเป็นมัดแข็งแรง ไหล่กว้าง มีขนหน้าแข้ง เสียงแตกเสียงแตก-ห้าว

ด้านจิตใจและอารมณ์

• มีอารมณ์เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

• มีความสนใจเพศตรงข้าม

• มีความเชื่อมั่นในตนเองสูง ต้องการอิสระ

ด้านสังคม

• มีพฤติกรรมการแต่งกายเลียนแบบเพื่อนในกลุ่มและเป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม

• ต้องการเป็นที่ยอมรับของกลุ่มเพื่อน และเป็นอิสระจากพ่อแม่และครอบครัว

ด้านสติปัญญา

• สามารถเข้าใจสิ่งที่เป็นนามธรรมได้ดี

• สามารถใช้คำพูด และถ้อยคำที่ลึกซึ้ง

• เปรียบเทียบสิ่งต่างๆได้ดี

• ชอบเรียนรู้ด้วยการปฏิบัติเพื่อให้ได้รับความรู้และประสบการณ์

1.5 วัยผู้ใหญ่

วัยผู้ใหญ่ คือ วัยที่มีอายุตั้งแต่ 20-60 ปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ดังนี้

ด้านร่างกาย

• ส่วนสูงเพิ่มขึ้นช้า หรืออาจไม่มีการเปลี่ยนแปลงเลย

• เพศหญิงมีแนวโน้มน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น

• เพศหญิงเมื่ออายุประมาณ 50 ปี รังไข่จะผลิตฮอร์โมนน้อยลงทำให้ประจำเดือนมาผิดปกติ

• เพศชายเมื่ออายุประมาณ 40 ปี เซลล์อัณฑะเริ่มสลายตัวฮอร์โมนเพศขับออกมาน้อย ทำให้สมรรถภาพทางเพศเริ่มเสื่อมลง

ด้านสังคม

• สามารถคบหาสมาคมกับผู้อื่นและปรับตัวเข้ากับสังคมได้ดี

• มีการคบเพื่อนต่างเพศและนำไปสู่การใช้ชีวิตคู่เป็นครอบครัว

• มีความสัมพันธ์กับกลุ่มเพื่อนในสถานที่ทำงาน

ด้านสติปัญญา

• รู้จักเทคนิคในการแก้ไขปัญหาจากประสบการณ์ และการสะสมความรู้

• มีความเชี่ยวชาญทางภาษา เข้าใจหลักวิชาการ

• สามารถใช้เหตุผลในการอธิบายได้ดี

• มีความสามารถและความรู้ในการใช้เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆ

ด้านจิตใจและอารมณ์

• มีความมั่นคงในอารมณ์สามารถควบคุมอารมณ์ได้ดี

• มีความรักและอยากสร้างครอบครัวที่มั่นคง

• เมื่ออายุประมาณ 45 ปี เข้าสู่วัยกลางคน จะมีอารมณ์แปรปรวนเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบในร่างกาย

• มีความวิตกกังวลว่าจะไม่มีคนดูแลยามชรา

• มีอารมณ์เศร้าจากความเสื่อมของสมรรถภาพทางกาย

1.6 วัยสูงอายุ

วัยสูงอายุ คือ วัยที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป มีการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ดังนี้

ด้านร่างกาย

• เซลล์ร่างกายเริ่มเสื่อมสภาพ กล้ามเนื้อลีบ ผิวหนังเหี่ยว

• กระดูกเปราะ ฟันหักหรือสึกกร่อน

• เคลื่อนไหวช้า ทรงตัวได้ไม่ดี มือสั่น

• ระบบต่างๆในร่างกายเริ่มทำงานเสื่อมประสิทธิภาพ

• ภูมิต้านทานในร่างกายลดลง

ด้านจิตใจและอารมณ์

• หงุดหงิดง่าย ใจน้อย

• ซึมเศร้า และวิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย

• กลัวการถูกทอดทิ้ง

• มักยึดติดกับความคิดและเหตุผลของตนเอง

• ไม่มีความมั่นใจในการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ

ด้านสังคม

• การใช้ชีวิตส่วนใหญ่จะอยู่กับลูกหลาน

• ทำกิจกรรมที่ตนเองชอบ เพื่อพักผ่อนเนื่องจากมีเวลาว่างมาก

• บทบาทและภาระหน้าที่ทางสังคมลดลง กลายเป็นผู้อยู่อาศัย หรือผู้ตามในครอบครัว

ด้านสติปัญญา

• สมองเริ่มฝ่อ ทำให้มีความคิดอ่านช้า ลืมง่ายพูดแล้วมักลืมจึงพูดซ้ำๆ

• มักจำเรื่องราวที่เกิดขึ้นใหม่ไม่ได้ แต่สามารถจำเรื่องราวในอดีตได้ดี