Diên vừa xem bài viết “Tên định mệnh” của chị Lại Thị Mơ mà nghe lòng khơi dậy không gian xưa, năm học lớp nhì niên khóa 1962-1963 nơi trường Tiểu Học Hòa Long quận Đức Thành tỉnh Sa Đéc. Ngày nay cũng còn tồn tại danh hiệu trường Tiểu Học Hòa Long thuộc huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.

Hình ảnh người thầy dạy là thầy Tống. Khi điểm danh, một học sinh trong lớp có cái tên gọi rất quen thuộc trong dân gian là “Cức”, người bạn học cùng xóm, ấp Long Bửu với tôi. Thầy trầm ngâm một hồi và đổi tên bạn ấy là “Cước”, nên sau đó trong lớp quen dần với cái tên mới của người bạn ấy. Bạn ấy hiện ở tuổi thọ trên “sáu mươi năm cuộc đời” đang cư ngụ ở ấp Long Bửu, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.

Cũng ngày khai trường năm đó trong lớp có một người bạn tên “Nô”. Thầy Tống cũng đã đề nghị đổi tên là “Mô” nên mọi người trong lớp quen luôn với danh gọi ấy. Nghĩ đi nghĩ lại tên Nô dính với danh gọi cho người “nô lệ” hay hân hoan vui mừng “nô nức”. Phát âm “nô” nghe vẫn bình thường thoải mái. Hiện có một người tên Nô, tuổi 70 hiện đang cư ngụ ở rạch Cái Chanh, ấp Long Bửu, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Còn bạn tên Nô mà được mọi người quen gọi là Mô, hơn 60 tuổi, đang ở rạch Cái Bàng ấp Long Hội, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.

Có một gia đình nọ rất đông con ở Kinh B, nằm giữa đường Ngã Ba Lộ Tẻ (Vàm Cống) đi Rạch Giá. Ông bà có hai người con trai thứ 9 và thứ 10. Bà mẹ là chị ruột của người dượng ruột của tôi, vì làm sui một người biết ra cả họ là thế, ông bà ấy đặt tên cho người con trai thứ 9 tên là “Thôn”. Anh Thôn xưa là Sĩ Quan Không Quân, đã bay khỏi Việt Nam trước ngày 30 tháng 4 năm 1975. Anh ấy hiện đang sinh sống tại Tiểu Bang Oregon, phía bắc California. Anh Thôn có người em thứ 10 đã vượt biên qua Mỹ năm 1981, đang là nhân viên xây cất ở Texas cách nhà tôi 3 giờ lái xe. Anh ấy đã vào quốc tịch Mỹ năm 1986, có danh gọi là nguyên thủy là “Lòi”, nhưng vì tiếng Anh viết không bỏ dấu nên mọi người quen phát âm là “Lời”.

Chiều ngày 17/11/2016 trên đường về quê nhà khi xuống xe đò Phương Trang, tôi thả bộ về nhà hơn 1 cây số. Trên đường đi thì xe Honda ôm đâu có buông tha cho mình đâu, nên cứ mời mọc cho bằng được để “moi” tiền mình với nhiều chuyện cái gì họ cũng “rành” từ A tới Z. Thôi thì ngồi xe vẫn nhanh tới nhà hơn. Bỗng anh lái Honda ôm nhận liền ra tôi và giới thiệu rằng anh là con trai của ông Ba “Cụ”. Ba của tôi đã vĩnh viễn ra đi trước bác Hai “Bắc” của tôi, còn hai người cô của tôi là Tư “Bốn” và Út “Lù” vẫn còn khỏe mạnh đang sinh sống ở rạch Cái Bàng thuộc ấp Long Bửu, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Chú Hai Bắc với tên gọi thân thương từ lâu vì chú nhỏ tuổi hơn ba tôi. Chú cũng như những người đàn ông trong làng có thói quen uống rượu và đánh bài. Người con trai lớn của chú Hai Bắc là Nguyễn Văn Trọng. Trọng học cùng thời, lớp năm đến hết trung học đệ nhất cấp khi tôi chuyển về Cần Thơ năm lớp 10 trường Trung Học Nông Lâm Súc Cần Thơ. Sau này Trọng vào trường Cao Đẳng Sư Phạm Vĩnh Long và trở thành nhà giáo từ năm 1974 đến nay, đã về hưu, đang cư ngụ tại rạch Cái Chanh, ấp Long Bửu, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.

Nơi làng quê tôi có một ông sống rất thọ, tuổi hơn 80, vĩnh viễn ra đi năm 1978 vào mùa nước nổi ở đây, thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, giữa hai con sông Tiền và sông Hậu nay thuộc ấp Long Bửu, xã Hòa Long, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Ông này có danh gọi nghe rất thuộc mà nghe qua mọi người khắp xóm làng ai ai cũng cười xòa vì tên do ba má ông đặt cho từ khi mới chào đời là D…A…I…, có thêm dấu sắc trên chữ A. Tôi còn nhớ rõ lắm từ hồi còn thơ đã nghe ông kể rằng: Thời xưa nhà cửa rất thưa thớt vì ít người ở “ruộng cò bay thẳng kiếng, chó chạy ngay đuôi, tôm cá đầy sông”, ruộng đồng bỏ hoang vì không người canh tác nên có danh gọi là “đất lâm” ai có sức thì tha hồ khai hoang tức thì làm chủ nhân của thửa ruộng ấy.

Những danh gọi mà người xưa đã đặt tên cho những quý tử của mình vừa mới chào đời, mãi in sâu trong tiềm thức của tôi. Những danh từ nghe qua có vẻ chỏi tai nhưng vẫn hiện hữu và âm vang mãi…

Trần Văn Diên, sinh viên Khoa Học Sài Gòn 1973-78

Arlington Texas USA ngày cuối năm 2016