19-20 IKASTURTEKO PROGRAMAZIO DIDAKTIKOA
IKASTETXEA: ARRIGORRIAGA BHI
KODEA: 015072
ETAPA: DBH
ZIKLOA/MAILA: 1. MAILA
ARLOA/IRAKASGAIA: EUSKARA
DIZIPLINA BARRUKO OINARRIZKO KONPETENTZIA ELKARTUAK: Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia. Arterako konpetentzia- Gizarte eta herritartasunerako konpetentzia- Teknologiarako konpetentzia- Zientziarako konpetentzia - Matematikarako konpetentzia eta Konpetentzia motorra
IRAKASLEAK: Mirari Aldana, Nerea Oribe eta Olatz Bartolomé
IKASTURTEA: 2019-2020
ZEHARKAKO KONPETENTZIAK:
1) Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia.
2) Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia.
3)Elkarbizitzarako konpetentzia.
4) Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia.
5) Izaten ikasteko konpetentzia.
HELBURUAK
1) Hizkuntzaren zenbait erabilera-eremutan sortutako ahozko, idatzizko eta ikus-entzunezko diskurtsoak ulertzea eta interpretatzea, zenbait motatako komunikazio-egoerei aurre egiteko.
2) Bai ahoz eta bai idatziz modu txukun, koherente eta zuzenean espresatzea eta interaktuatzea, eta horretan, errespetua, kooperazioa eta espiritu kritikoa hartzea oinarri, zenbait komunikazio-premiari modu eraginkorrean erantzuteko.
3) Hizkuntzak diren sistemari buruz modu autonomoan gogoeta egitea, eta testuak ulertzeko eta ekoizteko prozesuan testuinguruarekin, testuarekin, esaldiarekin eta hitzarekin lotutako hizkuntzaren erabilera-arauak aplikatzea, hizkuntza modu txukun, koherente eta zuzenean erabiltzea eta transferentzia egokiak egitea helburu hartuta.
4) Norberak hautatutako idatzizko, ahozko eta ikus-entzunezko literatura-testu erreferentzialez gozatzea, norberaren esperientziari zentzua emateko, mundua ulertzeko eta sentsibilitate estetikoan aurrera egiteko.
5) Literatura-generoen eta literaturaren historiako etapa eta lan nagusien oinarrizko arauei buruz ikasitakoak erabiltzea, denen artean literatura-testuak ondo ulertzeko, eta hori dela eta, literatura-ondarea esperientzia indibidual nahiz kolektiboa sinbolizatzeko eta norberaren kultura-identitatea eraikitzeko bidetzat hartzea.
6) Oinarrizko ezaguera soziolinguistikoetan oinarrituta, gure errealitate elebiduna eta, oro har, eleaniztasuna nahiz kultura-aniztasuna ezagutzea, interpretatzea eta balioestea, eta horretan, hizkuntza- eta kultura-aniztasunaren eta euskara eguneroko bizitzan erabiltzearen aldeko jarrera linguistiko enpatiko eta asertiboak bultzatzea eta sustatzea.
7) Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak modu autonomo eta kritikoan erabiltzea, informazioa lortzeko, eta elkarrekin komunikatzeko eta kooperatzeko.
8) Norberaren ikaskuntza-prozesuez gogoeta egitea, beste hizkuntza eta ikasgai batzuetan ikasitako komunikazio-ezaguerak eta -estrategiak transferitzeko, eta norberaren ikaskuntza-gaitasunean konfiantza izatea, komunikaziorako konpetentzia hobetzeko
EBALUAZIO-IRIZPIDEAK ETA LORPEN ADIERAZLEAK
1) Hainbat euskarritan dauden ahozko testuak ulertzea, hedabideetakoak, ikaskuntzakoak eta lanekoak, batik bat azalpen- eta argudio-testuak, zentzu orokorraz ohartuz, ideia nagusiak eta bigarren mailakoak bereiziz eta informaziorik eta daturik garrantzitsuenak hautatuz, proposatutako helburuari begira eta tesia eta argudioak identifikatuz.
1.1) Ahozko testuen gaiari igartzen dio
1.2) Gertaerak eta iritziak bereizten ditu
1.3) Ideia nagusiak eta bigarren mailakoak bereizten ditu
2) Hainbat euskarritan idatzitako azalpen- eta argudio-testuak ulertzea eta interpretatzea, hedabideetakoak, ikaskuntzakoak eta lanekoak, zentzu orokorraz ohartuz, ideia nagusiak eta bigarren mailakoak bereiziz, edukia eta testuaren forma modu kritikoan balioetsiz, eta informaziorik eta daturik garrantzitsuenak hautatuz, proposatutako helburuari begira.
2.1) Testuaren zenzu orokorra laburtzen du
2.2) Ideia nagusiak eta bigarren mailakoak identifikatzen ditu
2.3)Testuaren egitura orokorra berreraikitzen du, modu gutxi-asko autonomoan
3) Planifikatu ondoren, azalpen- eta argudio-testu eraginkorrak egitea, argiak eta egituratuak, gizarteari, politikari edo kulturari buruzkoak, ikus-entzunezko baliabideen eta IKTen laguntzaz, hitzezko eta ez-hitzezko baliabideak egoki erabiliz.
3.1) Informazio esanguratsua bilatu eta hautatzen du, analogikoa, ikus-entzunezkoa nahiz digitala, gero eta autonomia handiagoz.
3.2) Modu logikoan antolatzen du informazioa, komunikatu asmo denaren arabera
3.3) Ahozko testua egituratzen du, testu-antolatzaile egokiak erabiliz
4) Modu aktiboan eta egokian parte hartzea ikaskuntzako eta gizarteko ahozko harremanetan, bai eta interes sozial, politiko edo kulturaleko eztabaidetan ere, elkarlanerako jarrera positiboarekin.
4.1) Modu espontaneoan parte hartu, eta ikuspuntu pertsonala ematen du
4.2) Inoren hizketaldiak errespetatzen ditu
4.3) Hizketako txanda errespetatu eta arau soziokomunikatiboak erabiltzen ditu
5) Planifikatu ondoren, idatzizko testu egokiak sortzea, batik bat azalpen- eta argudio-testuak, paperean nahiz digitalean, koherenteak, ongi kohesionatuak eta zuzenak, gai sozial, politiko edo kulturalei buruzkoak, kontuan hartuz komunikazio-egoera.
5.1) Idatzizko testua egituratzen du, testu-antolatzaile egokiak erabiliz.
5.2) Esanahi-batasuna duten paragrafotan antolatzen du informazioa
5.3) Egoki eta zuzen aurkezten du testua: marjinak, goiburuak, irakurgarritasuna...
6) Sistema linguistikoaz eta haren erabilera-arauez gogoeta egitea, eta jakintza horiek erabiltzea, lagunduta, ulermen-arazoak konpontzeko ez ezik testu eta berrikuspen hobeak egiteko.
6.1) Kategoria gramatikalak, haien forma eta funtzioa ezagutzen ditu
6.2) Hitzak eratzeko tesnak ezagutzen ditu
6.3) Bere lanetan hizkuntza arauak betetzeko interesa dauka
7) Oinarrizko hizkuntza-terminologia ezagutzea eta erabiltzea hizkuntzari buruz gogoeta egiteko.
7.1) Beharrezko terminologia ulertzen du, hizkuntzari buruz gogoeta egitean emandako azalpenak eta argibideak jarraitzeko.
7.2) Modu autonomoan eskuratzen du informazio gramatikal orokorra eta espezifikoa hainbat euskarritako eskola-hiztegietan eta bestelako kontsulta-liburuetan, eta zuzen eta zehatz erabiltzen du.+
8) Euskal Literaturaren XX) mendera arteko testu osoak edo pasarteak ulertzea, denen artean irakurrita eta entzunda, eta iritzi pertsonala ematea, oinarrizko literatura-ezaguerak erabiliz.
8.1) Esanahia elkarrekin eraikitzeko jardueretan parte hartzen du
8.2) Obraren edukiak egilearen asmoarekin duen harremana ulertzen du
8.3) Literatura-lanari eta bere ezaugarriei buruzko iritzi pertsonala aurkezten du, deigarrienak egin zaizkion alderdiei buruzko argudioak emanez.
9) Literatura asmoko testuak sortzea, ahozkoak, idatzizkoak nahiz ikus-entzunezkoak, hainbat generotakoak, sormena sustatzeko teknikak erabiliz, ereduen gogoetan eta azterketan oinarrituta.
9.1) Testuak sortzeko prozedura orokorrak aplikatzen ditu, bahiko modu autonomo eta eraginkorrean
9.2) Modu autonomoan erabiltzen ditu IKTak, literatura asmoko testuei buruzko informazioa bilatu, sortu, berrikusi eta zabaltzeko.
9.3) Testu egokia, koherentea eta zuzena sortzen du.
10) Euskal Literaturaren XX) mendera arteko laginik garrantzitsuenak ezagutzea, literatura-testuak hobeto ulertzeko eta norberaren kultura aberasteko.
10.1) Literatura-testuetako gaien eta formen jarraipenaz nahiz bilakaeraz ohartzen da.
10.2) Literatura-testuen zenbait ezaugarri identifikatzen ditu kulturaren beste agerraldi batzuetan.
11) Irakurtzeko ohitura garatzea, eta literatura gozamen-iturritzat hartzea, mundua ezagutzeko bidetzat, kultura eta hizkuntza aberasteko modutzat, eta nortasun pertsonala, kulturala nahiz soziala eraikitzeko eratzat.
11.1) Bere irizpideen arabera hautatzen ditu literatura-lanak, gozamen pertsonalerako
12) Hizkuntza-aniztasuna kritikoki interpretatzea eta balioestea, hizkuntzak nahiz hizkuntza-aniztasuna errespetatuz, eta oinarrizko ezaguera soziolinguistikoak erabiliz.
12.1) EAEko egoera soziolinguistikoa aztertu eta ebaluatzen du, oinarrizko ezaguera soziolinguistikoak aplikatuz
12.2)Errespetua eta jarrera positiboa du EAEko eleaniztasunaren nahiz kultura-aniztasunaren aurrean
13) Hizkuntza-ohitura nahiz -jokaera asertiboak eta enpatikoak izatea, bai eta euskara erabiltzeko jarrera proaktiboa, kooperatiboa, bidezkoa eta arduratsua ere testuinguru eleaniztunetan.
13.1) Hizkuntzak erabiltzeko banakako eta taldeko ohiturak aztertzen ditu
14) Informazio-teknologiak modu autonomo eta kritikoan erabiltzea, eskolako jardueretan informazioa bilatu, hautatu, kudeatu eta komunikatzeko.
14.1)Hautatutako informazioa blitegiratu eta bereskuratzen du hainbat euskarritan, lokalak eta online
14.2) Komunikatzeko eta lankidetzan aritzeko tresnak eta aplikazioak erabiltzen ditu.
15) Ikasleak bere hizkuntza-ikaskuntzaz gogoeta egitea, bere ikasteko gaitasunean konfiantzarekin, autorregulazioa sustatzeko.
15.1) Ikaskuntzaren helbruak eta ebaluazio-irizpideak ezagutzeko interesa du.
15.2) Akatsak egitea ikaskuntzaren parte dela onartzen du
15.3) Noreberaren eta inoren lanak berrikusteko nahiz hobetzeko lanetan parte hartzen du, gero eta autonomia handiagoz.
EDUKIEN SEKUENTZIA [denbora-tarteka, unitate didaktikoka, proiektuka, ikaskuntza-nukleoka edo beste moduren batera antolatuta …].
15 saio
15 saio
15 saio
16 saio
16 saio
16 saio
14 saio
- HIZKUNTZARI BURUZKO HAUSNARKETA
14 saio
Ahalera: nor; nor-nork; nor-nori-nork
Helburuzko perpausak
Lexikoa: artearen arlo lexikoa
Puntuazio markak: puntuak, koma eta puntu eta koma.
Denboraren lerroa
Akta
Literatura bandak: pott eta lubaki
14 saio
METODOLOGIA [edukien antolaketa, jarduera motak, baliabide didaktikoak, ikasleen taldekatzeak, espazioen eta denboren antolaketa, irakasleen eta ikasleen eginkizuna … ikuspegi inklusibo batetik].
Ikasturte honetako helburu eta ebaluazio irizpideak konpetentziatan oinarritzeak metodologia arloan ere aldaketa bat ezartzea dakar. Alde batetik, irakaslearen papera aldatzea, azalpen emaile hutsetik, ikaste-irakaste prozesuan laguntzaile edo gidari izatera pasatuz. Bestalde, ikasketa esanguratsua izan dadin, ikasleak, subjektu aktiboa izan behar du bere ikasketa prozesuan.
Aldaketa metodologiko hau apurka-apurka gauzatzea du helburu programazio honek, horretarako errealitatean oinarritutako proiektuak hiruhilabeteko guztietan proposatuz. Azken hiruhilabetekoan, proiektuaz gain, problema-egoera oinarri duen unitate didaktikoa ere planteatu da.
Era berean, proiektu hauen ekoizpenean, gure ikasgeletan hain ohiko bihurtu den testu liburua alde batera utzi eta bestelako baliabide didaktikoen (aurrerago zerrendatuko ditut) erabilera bultzatuko dugu.
Ildo beretik jarraituz, ikasgelaren antolaketa ere malgua izango da, bakarka, binaka, nahiz taldeka egingo dute lan ikasleek, proiektuek edo unean uneko eginkizunek eskatzen dutenaren arabera.
Bestalde, Ulermen maila eta irakurmena bultzatzeko asmotan testuez gain, ikasleek ikasturtean zehar, gutxienez, liburu bat irakurriko dute. Horretarako gelan tarte batzuk erabiltzeaz gain etxean ere irakurri behar izango dute.
Aurten ere, hobekuntza plana eta aurreko ikasturteetako ildoari jarraiki, arreta berezia jarriko dugu ahozko ulermen eta adierazpenean.
Atal honekin amaitzeko, aniztasunaren trataerari egingo diot tartetxo bat, eta horretarako erabiliko dudan oinarrizko baliabidea BERDINEN ARTEKO TUTORETZA izango da.
BALIABIDE DIDAKTIKOAK:
Web helbide erabilienak:
EBALUAZIO-TRESNAK [ahozko eta idatzizko probak, galdetegiak, banakako eta taldeko lanak, behaketa-eskalak, kontrol-zerrendak, ikasgelako koadernoa, portfolioa, kontratu didaktikoa…]
KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK [ebaluazio-tresna bakoitzaren pisua eta balioa]
1- Ebaluazio bakoitzean azterketa idatziek (gramatika eta literaturari buruzkoak)nota osoaren %65 egingo dute. Derrigorrean irakurri behar dituzte eskatutako liburuak gainditu ahal izateko.
2- Ebaluazio bakoitzean ahozko froga bat egingo da, nota osoaren %15 izango dena.
3.- Etxerako bidalitako gai jakin batzuei buruzko lan idatziak notaren %10 emango dute.
4- Ebaluazio bakoitzean klaseko jarrera, arloa eta euskararekiko interesa behatuko zaie, nota osoaren %10 izango dena. Talde ebaluazioa eta autoebaluazioaren bitartez ebaluatuko da.
5- Ebaluazio bakoitzak balio ezberdina izango du:
6- 3.ebaluazioa ehuneko ezberdinekin ebaluatuko da:
EBALUAZIOAREN ONDORIOAK [indartzeko eta zabaltzeko neurriak, antolamendu-egokitzapenak eta egokitzapen metodologikoak, emaitzen analisia, plangintza didaktikoaren berrikuspena, errekuperazio-sistema...].
Plangintza didaktikoaren berrikuspenari dagokionez, COVID 19 dela -eta, honako eduki hauek eman gabe geratuko direla aurreikusten da:
ERREKUPERAZIO SISTEMA
1- Ebaluazio jarraitua izango da, hau da, ebaluazio bat gainditzen denean, aurrekoa, gainditu gabe balego, gaindituta geratzen da. Hala ere, Literatura arloa, aurreko ebaluazioan gainditu gabekoa, derrigorrean azterketa baten bitartez gainditu beharko du; irakurri ezean jarrerako atalean eragina izango du.
2- Azken ebaluazioan ikasgaia gainditzen ez bada, ekaineko ez-ohiko frogan azterketa idatzia egin behar izateaz gain, irakurritako liburu baten lana edo azterketa ere egin beharko ditu.
3- Ikasgaia aurreko ikasturtetik gainditu gabe baldin badago (ikasgai pendientea deitzen dena), Euskara mintegiak ezarritako prozedurari jarraitu beharko dio: urtean zehar bi azterketa egiteko aukera, bata urtarrilean eta bestea apirila aldera. Era berean, lehenengo ebaluazioa gaindituz gero, arloa gainditutzat emango zaio, ebaluazio jarraitua izateagatik. Ekaineko ezohiko azterketetan ere izango dute gaingabeen azterketa ereduak betetzeko aukera.
OHARRAK / OBSERVACIONES
OHARRA: Ebaluagarriak diren atal guztietan gutxieneko nota bat (2’5) lortzea beharrezkoa da ikasgaia gainditu ahal izateko.
II. ERANSKINA
UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA PROGRAMATZEKO TXANTILOIA
Irakasgaia: Euskara eta literatura
Gaia:
Maila: 3. DBH
Saioak: 12
Proposamenaren justifikazioa:
Soziolinguistikako klusterrak adierazi du Euskal Herriko kaleetan gero eta euskara gutxiago entzuten dela nahiz eta jendeak gero eta euskara gehiago jakin.
Arazo-egoera:
A. Testuingurua:Euskal Herriko kafetegi batean: Eroslea: ¿Perdona, me pones un zumo?, ¿Cuánto cuesta? // Saltzailea: Naturala ala botilakoa? // Eroslea: Eee…..Naturala, mesedez. // Saltzailea: Primeran, naturalak 2,50. // Eroslea: Eskerrik asko…(Lotsa eginda bere barrurako: “Euskalduna izanda, zergatik ez diot lehen hitza euskaraz egin?”). Era horretako egoerak arruntak izaten dira gure egunerokotasunean. Euskal hiztun askok, euskara mihian izanda, lehen hitza erderaz egiten dute.
B. Arazoa: Gure inguruan guztiok menperatzen dugu euskara, zergatik ez dugu erabiltzen? Noizbait bizi izan duzu antzeko egoera bat? Zuk norekin egiten duzu euskaraz?
C. Helburua: azalpen testu bat sortzea (txostena), ikerketa soziolinguistikoan lortutako emaitzak islatuz, gure herriko euskararen egoera zein den aztertzeko.
Zeregina:
Soziolinguistikako txosten bat egitea udaletxeko euskara zerbitzuan aurkezteko.
Oinarrizko gaitasunak:
A. Zeharkakoak: ZK1, ZK2, ZK3, ZK4, ZK5
B. Diziplinari dagozkionak: DK1, DK2, Dk4, DK5, DK7
Helburu didaktikoak:
1.Gure herriko errealitate linguistikoa ezagutzea, ikerketa soziolinguistiko baten bitartez.
2.Bildutako informazioa azalpen testu baten bitartez zuzen adieraztea.
3.Industrializazioaren faktoreak zeintzuk izan ziren bilatzea.
4.Euskal Herriko eraldaketa ekonomikoaren berri izatea.
5.IKTak autonomiaz erabiltzea industrializazioaren inguruko informazioa bilatzeko.
6.Eleaniztasunaren aurrean errespetua eta jarrera positiboa adieraztea.
7.Talde-lanean aritzea, modu kooperatiboan lan eginez.
8.Aurretik prestatutako azalpena, IKTak erabiliz, ahoz adieraztea.
Edukiak:
1.multzoa: Informazioa balioestea eta adieraztea (argudioak azaltzea, arrazoiak ematea). // Ideiak sortu, hautatu eta adieraztea. // Soziolinguistikako ikerketan lortutako emaitzaren berri ematea. //
2.multzoa: IKT-ak erabiltzea ahozko aurkezpenak egiteko. // Autoebaluazio- eta koebaluazio-estrategiak erabiltzea, modu autonomoan, ahozko aurkezpenak hobetzeko. //
3.multzoa: Txosten baten egitura ezagutzea. // Azalpen testu baten ezaugarriak bereiztea. // Azalpen testu formal egoki eta koherentea sortzea. //
4.multzoa: Azalpen testuak sortzeko estiloak ezagutzea. //
6.multzoa: Jarrera linguistikoak eta harreman sozialak identifikatzea eta haiei buruzko gogoeta egitea, taldean. // Euskararen erabilera normalizatzearen aldeko jarrera izatea.
Jardueren sekuentzia:
A. Lehen fasea:
1.jarduera: Talde txikian: guk zenbat euskara hitz egiten dugu? [galdetegia}] (10’) //
2.jarduera: Talde handian: bozeramaileek informazioaren berri ahoz eman (20’) //
3.jarduera: TH: euskararen bilakaera (Bideoa) + Debatea. (20’)
4.jarduera: Banaka: euskaraz ez egitera garamatzaten arrazoi nagusiak idatzi. (10’). TH: arrazoiak arbelean sailkatu (arrazoi sozialak eta pertsonalak). (20’) //
5.jarduera: TH: Juanjo Allurren ikerketa (bideoa) eta arrazoiak komentatu. (20’)
B. Garapen-fasea:
6.jarduera: TT: zenbat euskara erabiltzen da zuen herrian? [Debatea]. (15’) + Inkesten ereduak ikusi (10’) + inkesta sortu. (25’)
7.jarduera: Inkestak egin (Klasetik kanpo).
8.jarduera: TT: bildutako informazioarekin grafiko bat sortu. (30’)
9.jarduera: TH: bozeramaileek ahoz datuen berri eman. (20’)
10.jarduera: Lekeitiora irteera.
11.jarduera: TT: Lekeitioko informazioarekin grafikoa egin (15’).
12.jarduera: TH: Desberdintasunaren arrazoiak bilatu. Industrializazioaren eragina. (35’)
13.jarduera: TT: EHko mapan herrialde industrializatuak markatu IKTak erabiliz. (15’)
14.jarduera: TT: herrialde industrializatu bat aukeratu eta industria ikertu. (35’)
15. jarduera: B: Txostenaren egitura azaldu (10’)
16.jarduera: TT: idatzizko zein ahozko aurkezpenak prestatu (40’)
C. Aplikazio- eta komunikazio-fasea:
17.jarduera: TH: aurkezpenak egin (100’)
D. Orokortzea eta transferentzia:
18.jarduera: TH: Txostenak bildu eta udaletxeko euskara zerbitzuan entregatu.
19.jarduera: B: Ebaluazioa
Ebaluazioa:
1. Gure herriko errealitatea ezagutzea.
2. Bildutako informazioa txosten baten bitartez zuzen adieraztea.
3. Industrializazioaren faktoreak zeintzuk izan ziren bilatzea.
4. Euskal Herriko eraldaketa ekonomikoaren berri izatea.
5. IKTak autonomiaz erabiltzea.
6. Eleaniztasunaren aurrean errespetua eta jarrera positiboa adieraztea.
7. Talde lanean aritzea, modu kooperatiboan.
8. Aurrez prestatutako azalpena ahoz adieraztea IKTak erabiliz.