Interview met 3 expertes
Over hoekstenen en blokkendozen: Op weg naar jeugdvriendelijk wonen
Er is duidelijk nog veel werk aan de winkel. Daarom steken verschillende organisaties de handen uit de mouwen, om noden zichtbaar te maken, om te experimenteren met andere woonvormen, om kinderen, jongeren, mensen te ondersteunen in hun zoektocht naar een thuis.
Wij gingen in gesprek met een aantal van die handen. We spraken met Marlies D'hertoge van Uit De Marge - koepel van jeugdwelzijnsorganisaties, met Sien Crivits, beleidsmedewerker bij de Vlaamse Kinderrechtencoalitie en met Aurélie Smets van SAM vzw.
Op welke manier gaat jouw organisatie aan de slag rond wonen?
Marlies - Uit De Marge
In 2022 is wonen het jaarthema van Uit De Marge.
Bij Uit De Marge horen we de verhalen, luisteren we naar signalen en noden van kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties, jeugd(welzijns)werkers en hun werkingen en gaan we op verschillende niveaus aan de slag.
In het najaar van 2022 richtten we samen met Betonne Jeugd de Woonpartij op. We deden onder deze vlag enkele acties en stuurden we onze Woonreporters uit om kinderen en jongeren en hun jeugdwelzijnswerkers te bevragen. We verzamelen signalen en verhalen rond het recht op wonen. Met het verzamelde materiaal zullen we een signalenbundel opstellen. Ons uiteindelijke doel is om een collectief signaal te geven en aan beleidsmakers duidelijk te maken waar het schoentje knelt en wat er moet veranderen
We ondersteunen verschillende jeugdwelzijnsorganisaties. Zo hebben we in De Plek een politiserend traject rond wonen opgestart. We ondersteunen hen op maat en begeleiden de jeugdwelzijnswerkers en jongeren in het opzetten van een lokale actie rond wonen.
We maken deel uit van verschillende netwerken: bv. Dakuzie, decenniumdoelen, we steunen ook Netwerk Tegen Armoede en schreven samen met de Kinderrechtencoalitie een standpunt. We steunen de Woonzaak en stapten samen met andere organisaties naar het Grondwettelijk Hof uit onvrede over het sociale woonbeleid.
Sien - KiReCo
De Kinderrechtencoalitie bracht in oktober 2022 een standpunt uit: "Ver van thuis. Wonen vanuit kinderrechtenperspectief." In dit standpunt gaan we in op enkele knelpunten in het woonbeleid en de impact ervan op kinderen en jongeren, en formuleren we aanbevelingen om het woonbeleid meer kinderrechtenproof te maken.
Aurélie - SAM vzw
SAM, Steunpunt Mens en Samenleving ondersteunt de sociale professionals. Team Wonen heeft inhoudelijke expertise op het gebied van wonen en dak- en thuisloosheid opgebouwd. Wij ondersteunen de sociale professionals werkzaam op deze thema’s door het organiseren van vorming en aanbod op maat, en het ontwikkelen van kennisproducten. Daarnaast koppelen we signalen die wij vanuit het werkveld oppikken terug naar het beleid (beleidsbeïnvloeding). Het team Wonen vertrekt vanuit de visie dat het beëindigen van dak- en thuisloosheid mogelijk is door in te zetten op woongerichte oplossingen (studio-opvang, housing, first, alternatieve woonvormen, meer kwaliteitsvolle en betaalbare (sociale) woningen).
Wat zijn de grootste noden van kinderen en jongeren op vlak van wonen?
Sien - KiReCo
Een kwaliteitsvolle, aangepaste en betaalbare woning is cruciaal voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren, en stelt hen in staat om hun andere rechten te verwezenlijken, waaronder het recht op onderwijs, gezondheid, vrije tijd en privacy. Het is dan ook onaanvaardbaar dat 1 op 3 van de dak- en thuislozen minderjarig is.
Aurélie - SAM vzw
Woonzekerheid en kwaliteitsvolle woningen. Kwaliteitsvol kan ook betekenen: plaatsen waar een kind tot rust kan komen, huiswerk kan maken/ online lessen volgen, …
Marlies - Uit De Marge
Jeugdwerkers over heel Vlaanderen geven aan dat heel wat kinderen en jongeren in slechte huisvesting leven, dak- of thuisloos zijn en/of drempels ervaren om gebruik te maken van het bestaande aanbod (zoals bijvoorbeeld daklozenopvang) omwille van discriminatie of omdat het niet aangepast is aan hun leeftijd, hun noden, …
Welke uitdagingen moeten prioritair aangepakt worden? Hoe?
Aurélie - SAM vzw
Er is nood aan meer kwaliteitsvolle en betaalbare (sociale) woningen. De nadruk ligt echt wel op kwaliteitsvol: de impact van weinig kwaliteitsvolle woningen op de gezondheid is enorm.
We willen ook een verbod op uithuiszetting van gezinnen met kinderen: kinderen in gezinnen waar uithuiszetting dreigt, dreigen door frequent te verhuizen ook op andere levensdomeinen achterstand op te lopen (bvb. onderwijs). Interventies om (jonge) gezinnen zo snel als mogelijk stabiele, adequate en betaalbare huisvesting te bieden kunnen leiden tot een betere pediatrische gezondheid.
Marlies - Uit De Marge
We pleiten voor structurele oplossingen voor sociaal woonbeleid en armoede aanpakken. We denken dan onder andere aan de toegang tot hulp- en dienstverlening die niet afhankelijk zou mogen zijn van het beschikken over een vast domicilie. Ook pleiten we voor meer ondersteuning en informatie op maat van jongeren bij de zoektocht naar een woning.
Tot slot willen we ook alternatieve woonvormen stimuleren en pleiten we voor zinvolle invullingen van leegstaande panden.
Sien - KiReCo
Het gebrek aan sociale woningen moet worden aangepakt door extra woningen bij te bouwen, zodat gezinnen die hier recht op hebben niet aangewezen zijn op de private huurmarkt.
De huursubsidie en huurpremie moeten toegankelijker worden om de betaalbaarheids-problematiek op de private huurmarkt aan te pakken.
Er is nood aan een degelijk antidiscriminatiebeleid op de woonmarkt, onder meer via onafhankelijke praktijktesten.
Wat kunnen beleidsmakers en praktijkwerkers doen om lokaal het verschil te maken?
Marlies - Uit De Marge
Lokale actoren kunnen helpen om het thema op de politieke agenda te zetten.
Er kan samengewerkt worden (tussen stadsdiensten, middenveldorganisaties, social woonactoren….) om een aanbod op maat van jongeren uit te bouwen én om het recht op wonen te realiseren.
Het is belangrijk dat er aandacht is voor structurele oplossingen op middellange en lange termijn, en dat die in evenwicht zijn met oplossingen op korte termijn. Tijdelijke oplossingen zijn soms broodnodig voor de meest precaire en dringende situaties.
Tot slot is ook het Housing first principe iets waar lokaal mee aan de slag gegaan kan worden, net als met safe spaces. Safe spaces (zoals jeugdwelzijnswerkingen) zijn de basis om zo signalen op te vangen.
Sien - KiReCo
In 2023 worden ingrijpende wijzigingen doorgevoerd in de toewijzingsregels voor sociale huisvesting. Het is cruciaal dat de impact van deze hervorming op lokaal niveau goed wordt gemonitord, in het bijzonder op kwetsbare groepen als jeugdhulpverlaters en nieuwkomers die moeilijk kunnen voldoen aan de vereiste lokale binding die voor 80% van de toewijzingen zal gelden.
Aurélie - SAM vzw
Er kan lokaal nog meer ingezet worden op intersectorale bovenlokale partnerschappen. Zo kunnen we cliënten benaderen via een holistische aanpak.
Er kan meer samengewerkt worden met (intergemeentelijke) woondiensten, CAW, Kind en Gezin, jeugdhulp, schuld-bemiddeling en tewerkstellingsdiensten.
Er kan werk gemaakt worden van laagdrempelige, outreachende hulpverlening. Tegelijkertijd inzetten op aanklampend werken is aangewezen. Bijzondere aandacht moet gaan naar jongeren die de jeugdhulp verlaten.
Meer lezen
lees het advies van de Kinderrechtencoalitie: Ver van (t)huis. Wonen vanuit een kinderrechtenperspectief
Lees ook de 6 eisen van de Woonpartij https://www.uitdemarge.be/uit-de-marge-vzw-en-betonne-jeugd-richten-de-woonpartij-op-en-stellen-6-wooneisen-voor/
Ook de publicatie “Dak- en thuisloosheid bij jongvolwassenen - cijfers en geleefde ervaringen van jongeren" van de Koning Boudewijnstichting brengt goed in kaart waar jongeren op stoten. https://kbs-frb.be/nl/dak-en-thuisloosheid-bij-jongvolwassenen-cijfers-en-geleefde-ervaringen-van-jongeren
VVSG verzamelde heel wat materiaal rond uithuiszettingen. Check hun artikels hier.
Op sociaal.net staan diverse artikels rond het thema. We pikken er 2 uit:
Benieuwd naar hoe kinderen hun woonsituatie zelf ervaren? Bekijk dan dit filmpje van 't Lampeke (Leuven)