Spoiler: dit is wat we leerden

Hieronder kan je van elk van onze activiteiten een verslag en extra materiaal terugvinden. Video's, foto's en diverse links. 

Om het jullie toch iets makkelijker te maken, vatten we het traject samen in een overschouwende video en een inspiratiebundel, waarin we vanuit 3 rode draden de geleerde lessen koppelen aan de goede praktijken van de uitwisseling. 

1. Zet in op de betrokkenheid en inspraak van kinderen en jongeren. Hou rekening met groepen in kwetsbare posities of groepen die minder zichtbaar zijn. 

2. Besteed voldoende aandacht voor het proces en zet in op samenwerking. Neem als lokaal bestuur de regie in handen en hou de balans tussen kader geven, vrijheid en vertrouwen. 

3. Durf inhoudelijk sterke beleidsmatige keuzes te maken. Werk op basis van expertise en kennis (ook die van kinderen en jongeren), of het nu om mobiliteit, stadsplanning of mentaal welzijn gaat. 

Op stap in Vlaanderen

Van 15 tot 17 mei 2023 was de uitwisseling in Vlaanderen. Tijdens de 3 dagen kwamen verschillende voorbeelden uit Turnhout en Beringen aan de orde. 

Dag 3: Samenleven in diverse buurten (Turnhout)

In verschillende presentaties is stil gestaan bij gelijke kansen en hoe je samen met kinderen en jongeren de behoeften van een wijk in kaart kan brengen. Lore Cuypers, verbonden aan de Howest, gaf in dit verband een presentatie over tienermeisjes in de publieke ruimte; Lien Vanlangenaeker stond stil bij Brede Scholen in Vlaanderen; vanuit Saamo kwam een presentatie over een buurtonderzoek. 

Dag 2: Participatie en publieke ruimte (Apeldoorn)

Om te zorgen voor een kindvriendelijke publieke ruimte, is het belangrijk dat kinderen en jongeren vroeg in het proces en blijvend worden betrokken. Of het nu gaat om het inrichten van een nieuwbouwwijk, zoals in Utrecht, of een inclusieve speeltuin zoals het Ettegerpark in Zutphen. 

• Het model van Lundy biedt handvatten voor betekenisvolle participatie of zie de flyer betekenisvolle participatie voor gemeenten van CFCI; 

• Participatie betekent ook dat kinderen met een beperking volwaardig mee kunnen doen en dat gemeenten zich inspannen om te horen wat zij nodig hebben, zoals Huseyin vertelde aan het Jeugdjournaal.  

• En participatie brengt mee dat kinderen en jongeren zelf een initiatief kunnen indienen, zoals via Initiatievenfonds in Utrecht.  

Het Ettegerpark in Zutphen is zo ontworpen dat die toegankelijk is en speelplezier brengt voor iedereen, met een fysieke of verstandelijke beperking of niet. Bij de ontwikkeling van het speelpark zijn kinderen en gezinnen vroeg en doorlopend betrokken. Bekijk de video of luister naar ons gesprek met Ilse over het belang van (onzichtbaar) inclusieve speel- en ontmoetingsplekken

Niet alleen de jeugdraad kwam vertellen over haar werking, ook de 20 van '24 kwamen op bezoek. Dit is de stuurgroep van Gent Jongerenhoofdstad 2024 (EYC) en het is de plek waar jongeren de vinger aan de pols kunnen houden over de ontwikkeling van EYC. Zij zijn diegenen die bewaken of de events, activiteiten en bereikte jongeren aan de verwachtingen voldoen. Zij zijn ook de burgers die signalen en thema’s op tafel kunnen leggen die hen bezig houden. Hierover kunnen ze in dialoog gaan met beleidsmakers, andere jongeren, organisaties, … De leden van de stuurgroep bepalen zo de koers van EYC mee. Samen met het EYC-team maken ze belangrijke beslissingen over inhoudelijke, budgettaire en productionele zaken.

Op die manier geeft Gent zelf ook invulling aan de 3 prioriteiten die ze voor hun jaar als jongerenhoofdstad naar voor schoven: Engage, Empower, Care. Of hoe Gent als jeugdvriendelijke stad ook zelf inzet op de kracht van jongeren.
Benieuwd naar het hele verhaal van Gent EYC? Ontdek het hier.

Sessie mentaal welbevinden

Jongeren ervaren heel wat druk, zit lang niet altijd goed in hun vel en hebben nood aan gerichte ondersteuning. Toch bleef die nood in Gent deels onder de radar, tot de COVID-crisis een vergrootglas zette op deze problemen. Het Gentse middenveld besloot niet bij de pakken te blijven neerzitten. Ze capteerden signalen en zochten naar mogelijke oplossingen en antwoorden. 

Het Gentse bestuur zag de kracht en drive van deze initiatieven en besliste om beleid uit te bouwen rond mentaal welbevinden. Beleid dat de bestaande initiatieven ondersteunt en versterkt, en tegelijk ook ruimte laat voor nieuwe innovatieve initiatieven. 

We lieten in deze sessie zowel de beleidskant aan het woord als 2 innovatieve praktijken: het OverKophuis en Broeinest. Het OverKophuis biedt ondersteuning en activiteiten aan jongeren tot 25 jaar. Door in de wijk zichtbaar aanwezig te zijn, lopen jongeren makkelijker binnen en vinden zij daar een luisterend oor, een ontmoetingsplek en vrijetijdswerking. Deze laagdrempeligheid kenmerkt ook Broeinest. Dit is een plek waarin jongvolwassenen en studenten met elkaar het gesprek aangaan over identiteit en levensvragen. We spraken over de bekendheid van jongeren met deze mogelijkheden, wat het hun bracht en over hoe moeilijke onderwerpen makkelijker bespreekbaar zijn in settings als deze.  

Sessie stadsvernieuwing

De stad Gent kent een lange en rijke geschiedenis. Het was in de Middeleeuwen één van de belangrijkste handelssteden van Europa. De stad kende een sterke groei, in verschillende golven. Dit leidt tot verschillende gordels in en om Gent, die elk tekenend zijn voor de periode waarin ze zijn ontstaan. 

Een aantal van die buurten worden ondertussen geconfronteerd met grote en specifieke uitdagingen. Dichte bebouwing, weinig groen, woningen van mindere kwaliteit zorgen er, samen met een sociale uitdagende mix, voor dat de buurten een eerder negatieve reputatie hebben.  

Stad Gent investeert al enkele decennia in de opwaardering van deze buurten. Er wordt per wijk een plan opgemaakt vanuit ruimtelijk, sociaal en economisch perspectief. Op die manier wordt grondig en vanuit een langetermijnperspectief werk gemaakt van stadsvernieuwing. 

Marianne (programmaregisseur kind- en jeugdvriendelijk Gent), Nina Verhaeren (wijkregisseur Muide-Meulestede) en Hannes Vanmeenen (buurtbewoner) namen ons mee door 2 van deze buurten. Ze vertelden over de aanpak vanuit de verschillende diensten en de impact die de getroffen interventies hebben op bewoners en bezoekers van de buurten.

We trokken onder meer langs De Oude Dokken, langs het Kapitein Zeppospark, het Voorhavenpark en het Stapelplein.  Er werd ruimte gemaakt voor een wandel- en verpoosgebied in de oude havenzone en er werden letterlijk en figuurlijk bruggen gebouwd tussen de wijk en de binnenstad. De stadsdiensten proberen de rijke geschiedenis van de wijken ook te behouden en te integreren in de vernieuwingsprojecten. Zo werd een oud treinrangeerterrein een groene zone waar enkele restanten en loodsen toch voor het een echo van het verleden zorgen. In dat park is er ruimte voor spel en ontmoeting, al kent het gebied ook zijn uitdagingen in sociale cohesie en overlast. 

De Melopeeschool toonde dan weer een staaltje 'slim omspringen met beperkte ruimte': de school heeft een buitenspeelplaats met verdiepingen, "een soort parkeergarage maar dan om te spelen". 

Enkele jaren geleden nam Marianne ons al eens mee op sleeptouw door diezelfde buurten. Je kan die tocht hier volledig herbeleven. 

Na het verhaal van Jelena trokken we de Dampoortwijk in, een wijk die op mobiliteitsvlak haar uitdagingen stelt, maar waar er op sociaal vlak heel wat kansen en opportuniteiten zijn. Zo werd de Heilig-Hartkerk enkele jaren geleden ontwijd en werd gezocht naar een invulling die tegemoet kwam aan de noden van de buurt. Zowel de pastorij als een privaat uitgebaat parochiehuis werden op ongeveer hetzelfde moment beschikbaar. De Stad greep dit momentum aan om van de hele site een sociaal hart voor de wijk te maken. 

De kerk werd ondertussen verbouwd tot multifunctionele ontmoetingsruimte, mét sociaal restaurant en buurtkeuken, waar ook de lokale Chiro haar onderdak vindt. De outreachende werker heeft een eigen stek in de pastorij en de parochiezaal herbergt de komende jaren, als tijdelijke invulling, verschillende jeugd- en cultuurinitiatieven.

Op termijn wordt op site plaats gemaakt voor een buurtpark en voor nieuwe woningen.