Wonen

Over hoekstenen en blokkendozen: Op weg naar jeugdvriendelijk wonen  (14-12-2022)

"Kinderen en jongeren hebben immers het recht om in een kwaliteitsvolle woning en buurt op te groeien. Toch is de verwezenlijking van dit grondrecht niet voor elk kind en elke jongere een realiteit. En dat zet ook hun andere rechten sterk onder druk. Het is namelijk moeilijk te studeren wanneer je thuis geen stille ruimte hebt. Sporten en spelen lukt niet als je geen tuin hebt of er geen geschikte publieke ruimte aanwezig is in je woonomgeving. Je kan niet veilig op ontdekking gaan in een buurt met druk autoverkeer." - Kinderrechtencoalitie, 2022

Een sterkere inleiding op het thema kunnen we niet schrijven. De Kinderrechtencoalitie legt hier duidelijk de vinger op de wonde. Een kwalitatieve woning hebben in een leefbare en gezonde buurt is één van de fundamenten voor een kansrijk leven. Het is een recht én het is broodnodig. En toch zijn de cijfers dramatisch:

• 1 op de 5 dak- en thuislozen zijn tussen de 18 en 25 jaar. 1 op de 3 zijn minderjarig. (bron: sociaal.net en KBS)

• Jaarlijks gebeuren er massaal veel uithuiszettingen, gemiddeld zo'n 200 per week - ook van gezinnen met kinderen (bron: VVSG)

• 47% van de private huurwoningen voldoen niet aan de nodige kwaliteitsnormen (bron: De Woonzaak)

• Meer dan 155.000 gezinnen staan op de wachtlijst voor een sociale woning (bron: De Woonzaak).

Wat opvalt is hoe breed 'Wonen' gaat en hoe divers de noden en uitdagingen zijn. Wonen is één van de belangrijkste factoren om succes op andere domeinen te garanderen. Zonder adres geen toegang tot bepaalde hulp- en dienstverlening. Zonder huis geen plek om thuis te komen, je veilig te voelen en op adem te komen. Zonder gezonde woning veel meer kans op chronische ziekten en kwalen. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Een kwalitatieve woning is met andere woorden een belangrijk fundament voor een kansrijk leven. 'Kwaliteitsvol' is hier trouwens behoorlijk essentieel. Een woning met alle basisvoorzieningen, die efficiënt te verwarmen is, met genoeg ruimte voor al haar bewoners,… zouden geen luxe mogen zijn. En toch blijken nog heel wat woningen niet aan de basisvereisten te voldoen.

't Lampeke (Leuven) bracht de impact van een gebrekkige huisvesting op kinderen in beeld.

Bovendien gaat wonen om meer dan een fysiek gebouw, het gaat ook om de omgeving errond en de buurt errond. eCO-CITY verkende in eerdere projecten als KIDS en BLOK hoe belangrijk die woonomgeving is voor kinderen en jongeren.

En ook geWOONtebreker zet in op die brede invulling van Wonen (brede leefomgeving, trage verplaatsingen, gedeelde ruimtes,...) in haar projecten. Bijzonder boeiend is het voorbeeld van Wijnegem, waarbij de omgevingsambtenaar het denken over kindvriendelijke woonomgeving initieerde. Dit leidde tot een nieuw perspectief, ook bij het lokaal bestuur - die haar regierol nu veel sterker in handen neemt.

Wat vinden kinderen en jongeren eigenlijk zelf belangrijk in en rond hun woning? Wat maakt een (t)huis en de omgeving daarrond kwaliteitsvol? Die vragen stellen we nog te weinig. Bataljong en Kind & Samenleving gingen daarom in 2022 op zoek hoe we kinderen en jongeren sterker kunnen betrekken bij het ontwerp van woonomgevingen. Onder de naam It takes a child to raise a village brachten we inzichten, tips en tools samen.

Hoe verleggen we de nodige steentjes?

Een complex thema, met haar duidelijke uitdagingen. Hoe kan je daar dan (lokaal) rond aan de slag? Welke tools heb je in handen om de nodige stenen te verleggen? 

Toch wel meer dan we op het eerste zicht denken. Verschillende organisaties steken de handen uit de mouwen, om noden zichtbaar te maken, om te experimenteren met andere woonvormen, om kinderen, jongeren, mensen te ondersteunen in hun zoektocht naar een thuis.

Wij gingen zelf in gesprek met een aantal van die handen. We spraken met Marlies D'hertoge van Uit De Marge - koepel van jeugdwelzijnsorganisaties, met Sien Crivits, beleidsmedewerker bij de Vlaamse Kinderrechtencoalitie en met Aurélie Smets van SAM vzw. 

Daarnaast organiseerden we een Meet Up rond het thema. Sarah en Paulo van Betonne Jeugd namen ons mee in hun ervaringen en de uitdagingen die zij vanuit het veld zien opduiken.  Veerle van Wonen in Vlaanderen vulde daarop aan door een inkijk te geven in hoe lokaal woonbeleid georganiseerd wordt en welke ingangen we als jeugdactor hebben om daar zaken in beweging te krijgen. NestInvest heeft zo'n ingang gevonden. Filip lichtte daarom toe hoe de synergie tussen jeugdhulpvoorzieningen geleid heeft tot een innovatieve aanpak: samen zoeken naar woningen voor 'hun' jongeren, zodat begeleidingstijd ook echt begeleidingstijd kan zijn. Mia en Patrick vulden aan met het verhaal van geWOONtebreker en het traject in Wijnegem: inzetten op een goeie woonomgeving vanuit het perspectief van kinderen en jongeren? Dat levert sterk beleid op voor alle inwoners.