දකුණු ආසියාතික භූගෝලීය කලාපය මුල් කොට ගෙන ඇති වූ කලාපීය සංවිධානය ‍සාර්ක් සංවිධානයයි.

වර්තමාන සාමාජික රටවල්

ඇෆ්ගනිස්ථානය, බංග්ලාදේශය, භූතානය, ඉන්දියාව, මාලදිවයින, නේපාලය, පකිස්ථානය සහ ශ්‍රී ලංකාවයි.

2019 වන විට සාර්ක් ලෝක ප්‍රදේශයෙන් 3% ක්, ලෝක ජනගහනයෙන් 21% ක් සහ ගෝලීය ආර්ථිකයෙන් 4.21% (ඇමරිකානු ඩොලර් ට්‍රිලියන 3.67) කින් සමන්විත වේ.

පසුබිම

1983 දී ඩකා නුවරදී එහි විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය විසින් පවත්වන ලද ජාත්‍යන්තර සමුළුවකදී, අභ්‍යන්තර රටවල් හතේ විදේශ ඇමතිවරු දකුණු ආසියානු සංගමයේ කලාපීය සහයෝගීතාව පිළිබඳ ප්‍රකාශය (සාර්ක්) සම්මත කර ගත් අතර,

සහයෝගීතාවයේ එකඟ වූ ක්ෂේත්‍ර වන්නේ කෘෂිකර්මාන්තය; ග්‍රාමීය සංවර්ධනය; විදුලි සංදේශ; කාලගුණ විද්යාව; සහ සෞඛ්‍ය හා ජනගහන ක්‍රියාකාරකම්.

සාර්ක් ආරම්භය

1985 දෙසැම්බර් 8 වන දින රටවල් 7කින් ඩකාහි කරන ලදී. සත්කාරකත්වය දැරුවේ බංග්ලාදේශ ජනාධිපති හුසේන් අර්ෂාඩ්. ඊට අමතරව ආරම්භක සමුඵවේ රාජ්‍ය නායකයන් වූයේ භූතානයේ රජු වන ජිග්මේ සිංගි වැන්ග්චුක්, පාකිස්තාන ජනාධිපති සියා උල් හක්, ඉන්දීය අග්‍රාමාත්‍ය රජීව් ගාන්ධි, නේපාලයේ රජු බිරේන්ද්‍ර ෂා, ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපති ජේ.ආර්.ජයවර්ධන හා මාලදිවයින් ජනාදිපති මවුමූන් ගයූම් යන අයවේ.

ලේකම් කාර්යාලය - නේපාලයේ කත්මණ්ඩු නුවර

1987 ජනවාරි 16 වන දින කත්මණ්ඩු නුවරදී ආරම්භ කරන ලද අතර එය ආරම්භ කරනු ලැබුවේ නේපාලයේ දිවංගත බිරේන්ද්‍ර බිර් බික්‍රම් ෂා විසිනි.

නිල භාෂා - ඉංග්‍රීසි

සාමාජිකයින්

ආරම්භයේදී සාමාජික රටවල් වූයේ බංග්ලාදේශය, භූතානය, ඉන්දියාව, මාලදිවයින, නේපාලය, පකිස්ථානය සහ ශ්‍රී ලංකාව. 2005 දී ඇෆ්ගනිස්ථානය සාර්ක් වෙත ප්‍රවේශ වීම පිළිබඳ සාකච්ඡා ආරම්භ කළ අතර එම වසරේම සාමාජිකත්වය සඳහා විධිමත් ලෙස ඉල්ලුම් කළේය.

ආරම්භක අකමැත්ත සහ අභ්‍යන්තර විවාද තිබියදීත්, ඇෆ්ගනිස්ථානය 2007 අප්‍රේල් මාසයේදී සාර්ක් හි අටවන සාමාජික රට ලෙස සම්බන්ධ විය.

ඉදිරියේදී මියන්මාරය නිරීක්ෂකයෙකුගේ තත්වයේ සිට සාර්ක්හි පූර්ණ සාමාජිකයෙකු දක්වා උසස් කිරීමට කැමැත්ත පළ කර තිබේ.

විශේෂිත ආයතන

සාර්ක් සාමාජික රටවල් කලාපීය මධ්‍යස්ථානවලට වඩා වෙනස් වූ විශේෂ බලතල හා ව්‍යුහයන් ඇති සාමාජික රටවල සාර්ක් හි පහත සඳහන් විශේෂිත ආයතන නිර්මාණය කර ඇත.

සාර්ක් බේරුම්කරණ සභාව (සාර්කෝ) ඉස්ලාමාබාද් පාකිස්තානය

සාර්ක් සංවර්ධන අරමුදල (එස්.ඩී.එෆ්) තිම්පු භූතානය

දකුණු ආසියානු විශ්ව විද්‍යාලය (SAU) නවදිල්ලි ඉන්දියාව

දකුණු ආසියානු කලාපීය ප්‍රමිති සංවිධානය (සර්සෝ) ඩකා බංග්ලාදේශය

දකුණු ආසියානු නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශය (SAFTA)

දකුණු ආසියානු නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශයකට (SAFTA) මාරුවීමේ පළමු පියවර ලෙස 2004 ජනවාරි 6 වන දින පාකිස්තානයේ ඉස්ලාමාබාද්හි පැවති දොළොස්වන සාර්ක් සමුළුවේදී සාෆ්ටා ගිවිසුම අත්සන් කරන ලදී. මෙම ගිවිසුම 2006 ජනවාරි 1 වන දින සිට බලාත්මක විය.

සාර්ක් වීසා නිදහස් කිරීමේ යෝජනා ක්‍රමය

සාර්ක් වීසා නිදහස් කිරීමේ යෝජනා ක්‍රමය 1992 දී දියත් කරන ලදී. සාර්ක් රටවල් අතර ජනතාව අතර සම්බන්ධතා පැවැත්වීමේ වැදගත්කම වටහා ගත් සිව්වන සමුළුවේ (ඉස්ලාමාබාද්, 1988 දෙසැම්බර් 29-31) නායකයින් තීරණය කළේ ඇතැම් ප්‍රභූවරුන්ට හිමිකම් ලැබිය යුතු බවයි. විශේෂ සංචාරක ලේඛනයක් මගින් ඔවුන් කලාපය තුළ වීසා බලපත්‍ර වලින් නිදහස් කරනු ඇත. මේ වන විට මෙම ලැයිස්තුවට සම්භාවනීය පුද්ගලයින්, ඉහළ උසාවිවල විනිසුරුවන්, පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන්, ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන්, ව්‍යවසායකයින්, මාධ්‍යවේදීන් සහ ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් ඇතුළත් වේ.

සම්මාන

සාර්ක් සම්මානය දොළොස්වන (12 වන) සමුළුව කලාපයේ පුද්ගලයන්ට සහ සංවිධානවලට සහයෝගය දැක්වීම සඳහා සාර්ක් සම්මානය අනුමත කළේය.

2004 දී සාර්ක් සම්මානය ලබා දුන් දා සිට එය ප්‍රදානය කර ඇත්තේ ඒක වරක් පමනි. මෙම සම්මානය බංග්ලාදේශයේ අභාවප්‍රාප්ත ජනාධිපති සියාර් රහ්මාන්ට මරණින් පසු ප්‍රදානය කරන ලදී.

සාර්ක් සාහිත්‍ය සම්මානය

මෙම සම්මානය දෙවරක් ලබාගත් එකම කවියා / ලේඛකයා නේපාල කවියෙකු, ගීත රචකයෙකු සහ පරිවර්තකයෙකු වන සුමන් පොක්රෙල් ය.

සාර්ක් තරුණ සම්මානය

සාර්ක් කලාපයේ කැපී පෙනෙන පුද්ගලයින් සඳහා සාර්ක් තරුණ සම්මානය ප්‍රදානය කෙරේ. හය දිනා ත් ශ්‍රී ලාංකිකයන් වන්නේ

2008: දකුණු ආසියාවේ පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම - දීපානි ජයන්තා (ශ්‍රී ලංකාව)

2010: පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම සහ දේශගුණික විපර්යාස අවම කිරීම සඳහා කැපී පෙනෙන දායකත්වය - අනෝකා ප්‍රිම්රෝස් අබයරත්න (ශ්‍රී ලංකාව)

සාර්ක් මහලේකම්

1 වන මහලේකම් අබුල් අසාන් බංග්ලාදේශය 1985 -1989

ශ්‍රී ලාංකික මහලේකම් වරු

6 වන මහලේකම් නිහාල් රොඩ්රිගෝ 1999 - 2002

14 වන ඇසල රුවන් වීරකෝන් මාර්තු 2020

සාර්ක් සමුළු

පළමු සමුළුව - 1985 දෙසැම්බර් 1 සිට 8 දක්වා බංග්ලාදේශයේ ඩකා

ශ්‍රී ලංකාවේ පැවති සමුළු

6 වන සමුළුව රණසිංහ ප්‍රේමදාස කොළඹ 1991 දී

10 වන සමුළුව චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග කොළඹ 1998 දී

15 වන සමුළුව මහින්ද රාජපක්ෂ කොළඹ 2008 දී

19 වන සමුළුව ඉස්ලාමාබාද් වල පැවැත්වීමට නියමිත වුවත් නොපවත්වන ලදී

20 වන සමුළුව ඉස්ලාමාබාද් 2020 නියමිතව පවතී

වත්මන් නායකයින්

රට ජනාධිපති (රාජ්‍ය නායක) අගමැති

ඇෆ්ගනිස්ථානය අෂ්රෆ් ගානි

බංග්ලාදේශ අබ්දුල් හමීඩ් ෂෙයික් හසීනා

භූතාන රජු ජිග්මේ කේසර් නැම්ජියෙල් වැන්ග්චක් ලෝටේ ෂෙරින්ග්

ඉන්දියාව රාම් නාත් කෝවින්ද් නරේන්ද්‍ර මෝදි

මාලදිවයින ඊබ්‍රාහිම් මොහොමඩ් සොලිහ්

නේපාලයේ බිද්යා දේවි භන්දාරි කේ.පී. ෂර්මා ඔලි

පාකිස්තාන අරිෆ් අල්වි ඉම්රාන් ඛාන්

ශ්‍රී ලංකාවේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහින්ද රාජපක්ෂ