Bulo-suntsitzaileak

Sarrera

C bitamina, baratxuria edo ardo asko hartzen badugu, koronabirusaren aurka babestuta ote gaude? Konplot bat da txertoak saltzeko? Bizi dugun pandemia egoera honetan, pertsonok gaininformazio baten aurrean gaude, barruan bulo eta fake news ugari ere bai, horietako batzuk benetan arriskutsuak eta erabat azentifikoak.

Zientzia funtsezkoa da gure munduak nola funtzionatzen duen ulertzeko eta gizarteari aurrera egiteko aukera ematen dion ezagutza sortzeko. Horrez gain, espiritu kritikoa izaten laguntzen digu, ondoren erabaki oinarrituak hartzeko. Zientzia-arloaren ezjakintasuna eguneroko bizitzako egoera askotan ikusten da, eta COVID-19ren pandemiak mito asko sortu ditu. Denok behar dugu informazio zientifikoa modu egokian erabili, horrela erabaki egokiak eta ezagutzan oinarritutakoak hartu ahal izateko. Erronka honetan zientziaren eta sasizientziaren arteko ezberdintasuna ikasiko dugu.

COVID-19ren inguruko mito zabalduenetako batzuk erantsitako zerrendan agertzen direnak dira, guztiak OMEk uxatuak. Horiek nola bereizi ikasiko dugu, eta zientifikoaren eta ez zientifikoaren arteko bereizketa egingo dugu.

Zure eginkizunak hurrengoak dira:

  1. Ezer baino lehen, informazioa aztertu beharko duzu iritzi fidagarria izateko. Egin beharko dituzun jarduera batzuk proposatuko dizkizugu.

  2. Gero, informazio eta gogoeta guztiekin, infografia bat egingo duzu canva edo picktochart-ekin.

  3. Infografia amaitu ondoren, ordenagailura deskargatu eta irakasleak bidali beharko duzu.

  4. Gero, zure infografiaren URLa kopiatu eta taula birtual batean itsatsiko duzu, zure irakasleak adieraziko dizuna (Padlet). Horretarako, Sarean publikoa izateko baimenak eman behar dituzu.

  5. Irakasleak emango dizkizun irizpideekin, beste ikaskide baten infografia ebaluatu beharko duzu.

DENBORA ETA EPEA:

  • Informazio-jarduerak: 2 ordu

  • Infografia: 3 ordu

  • Epea: zure irakasleak jarriko du

BULOEN ZERRENDA

  1. Txinako laborategi batean sortu dute koronabirusa

  2. Janariei piperbeltza gehitzeak COVID19 prebenitzen du

  3. Etxeko euliek birusa transmititzen dute

  4. Lixiba, metanola edo etanola edatea ona da koronabirusa hiltzeko

  5. Gorputzak desinfektatzaileak injektatzea edo lainoztatzea da epidemiari aurre egiteko soluzioa

  6. Birusa telefonia mugikorreko sareen bidez heda daiteke

  7. Eguzkitan edo 25ºC-tik gorako tenperaturan jartzeak gaixotasuna prebenitzen du

  8. Infektatuta zauden jakiteko, egin arnasari eusteko proba 10 segundotan, eta eztulik egiten ez baduzu, ondo zaude.

  9. Alkohola edatea ona da COVID-etik babesteko 19

  10. Birusa ezin da transmititu klima beroetan

  11. Hotzak koronabirusa suntsi dezake.

  12. Bainu bero bat hartzeak gaixotasuna prebenitzen du

  1. Koroabirusa eltxoek transmititu dezakete

  2. Esku-lehorgailuak eraginkorrak dira birusaren aurka

  3. Lanpara ultramoreak onak dira desinfektatzeko

  4. Pneumoniaren aurkako txertoa jarrita baduzu, COVID-etik ere babestuta zaude

  5. Gatz-soluzio batekin sudurra erregularki irakuzteak infekzioa prebenitzen du.

  6. Baratxuria jatea oso ona da birusaz ez infektatzeko

  7. Koronabirusak adinekoei bakarrik eragiten die

  8. Antibiotikoak eraginkorrak dira birusa tratatzeko

  9. C bitamina gomendagarria da birusa prebenitzeko

  10. Bikarbonatoak defentsa immunologikoak indartzen ditu

  11. Egunero sodio kloritoa urez beheratuta hartuz gero, senda gaitezke

  12. Ardoak eta kokainak birusari aurre egiten laguntzen dute

INFORMAZIOA

1.-Buloen helburuak

Bulo batek izan ditzaketen eraginak hurrengoak dira. Zure ustez, zeintzuk dira zientziaren kontra gehien jotzen dutenak?

1.Nahastea.Informazio faltsuaren bitartez, jendea nahasi egiten dute.

2.Erabaki pertsonalen manipulazioa.Informazio faltsuaren bidez, zure iritzia zuzendu eta erabaki bat edo beste hartzera bideratzen zaituzte.

3.Pertsona, entitate edo erakundeen ospe-galtze edo gorespena.Pertsona, entitate edo erakundeei buruz duzun iritzia aldatzen dute, manipulazioaren bitartez.

4. Irabazi ekonomiko edo politikoak. Aurkariei min emanez, norberaren onerako erabiltzen dira.

5. Iritzi publikoaren moldatzea.Masa-mugimenduaren iritzia eraldatzen dute, gizarte korronteak kontrolatuz.

2.- Buloen ezaugarriak

Hona hemen bulo bat identifikatzeko informazioa. Hartu hiru bulo zerrendatik eta:

-Bilatu Interneten haien jatorria.

-Identifikatu haien ezaugarriak

1.buloa:............................

2.buloa:...........................

3.buloa:..........................

3.-Zientzia eta sasizientzia.

Ikusi hurrengo bideoak eta idatzi zure hausnarketak, galdetegiaren laguntzarekin.

-Maldita ciencia: 5 claves para diferenciar ciencia de pseudociencia

-UMU divulga: El peligro de las pseudociencias

  • Zeintzuk dira zientzia et sasizientziaren arteko desberdintasunak?

  • Sasizientziak, zergatik dira arriskutsuak?

  • Aukerazazu zerrendatik hiru bulo eta azaldu zergatik hartzen diren sasizientifikotzat

  • Zer egin daiteke sasizientzien gezurrak agerian jartzeko?

  • Zer egingo zenuke zuk?, zein izan daiteke zure aportazioa?

INFOGRAFIA

Zure infografian honako puntu hauek garatuko dituzu:

  1. Aukeratu agertzen diren mitoetatik 1.

  2. Bila itzazu eduki zientifikoko iturriak, euskarri tradizionalak zein Internet erabiliz. Helbide hauek erabil ditzakezu oinarri gisa: OMS: Consejos para la población acerca de los rumores sobre el coronavirus / Maldita ciencia: 480 mentiras, alertas falsas y desinformaciones sobre COVID-19 / EITB: Koronabirusa buloak

  3. Azaldu eta argudiatu zergatik ez den zientifikoa.

  4. Azaldu zergatik diren arriskutsuak sasizientziak

  5. Egizu gogoeta bat sasi-zientziei aurre egiteko moduari buruz.

  6. Irudiak eta datuak ematen ditu

Infografiak: tutorialak

Zure lana ebaluatuko da hurrengo irizpideen bidez:

Informazio-jardueretarako ebaluazio-irizpideak:

  • Ezagutzen ditu buloen ezaugarriak eta nola eragiten dioten ezagutza zientifikoari

  • Badaki zein den zientziaren eta sasizientziaren arteko aldea

  • Galdetegietan ikus daiteke informazioa ondo landuta dagoela: ideiak ondo bilatuta, hautatuta, formatu desberdinetan identifikatuta eta ikuspegi kritikoarekin ulertuta.

  • Galderei erantzuten die azalpenen eta argudioen bidez, ebidentzia zientifikoetan oinarrituta.

  • Hiztegi zientifikoa behar bezala erabiltzen du


Infografiarako ebaluazio-irizpideak:

  • Infografiak eskatutako atal guztiak ditu

  • Ikusten da informazioa ondo landuta dagoela: ideiak bilatu, hautatu, identifikatu eta ulertu.

  • Azaltzen du argudioekin zergatik aukeratutako buloa sasizientifikoa den

  • Azaltzen du arrazoiekin zergatik diren arriskutsuak sasizientziak

  • Hausnarketa pertsonala ondo argudiatuta dago eta azalpen zientifikoak ematen ditu, hezkuntza zientifikoak herritarren oinarrizko kulturaren zati gisa duen garrantzia aitortuz.

  • Ahalegina eta autonomia antzematen dira lanean, eta jarrera arduratsua zereginetan.

  • Infografiaren konposizioan sormena erabiltzen du, eta informazioa ematen du hainbat formatutan (testua, datuak, irudiak).

Etxean egiteko dokumentu osoa

Bulo-suntsitzaileak