Lijnen 91-100

In het spoorboekje van 1914 gebruikt als tabelnummer voor reizigerstreinen op de westelijke ringlijn van Brussel: Schaarbeek - Brussel-Zuid (zie lijn 28).

In de spoorboekjes van 1980 tot 2014 gebruikt als tabelnummer voor de reizigerstreinen op de verbinding Geraardsbergen - Ath (en de treinen op de verbinding Ath - Jurbise kwamen toen in tabel 92) (zie lijn 90).

L. 92 : Péruwelz - Péruwelz grens (Anzin - Somain)

Péruwelz[-Bon-Secours] (L. 78) [- Franse grens]

Lijn geopend op 9 augustus 1874 (Belgische Staat). Deze lijn sloot over de Franse grens aan op de lijn van de privémaatschappij Compagnie des Mines et du Chemin de fer d'Anzin. Reizigers- en goederenverkeer werden tot op het einde door de Franse mijnmaatschappij geëxploiteerd.
Reizigersverkeer opgeheven op 16 april 1963, goederenverkeer op 15 oktober 1975.
Lijn definitief buiten dienst gesteld in 1978 en nadien opgebroken.
Aanleg van een fiets- en wandelpad in het kader van het RAVeL-netwerk (aanbesteding 23/11/1999).

L. 93 : Brussel - Halle

Gebruikt als tabelnummer in spoorboekjes, met de dienstregeling van alle reizigerstreinen tussen Brussel en Halle (lijnen 94 en 96).

Op de NMBS-netkaart behoort dit traject tot lijn 96.

L. 94 : Halle - Blandain grens (Lille)

Halle (L. 26, 96) - [Beert-Bellingen] - [Saintes] - [Bierghes] - [Petit-Enghien] - Enghien (L. 123) - [Marcq] - //[Bassily (L. 87) - Silly - Hellebecq -] Ghislenghien - [Meslin-l'Évêque] - [Isières] - [Lanquesaint] - Ath = L. 287)// Silly - Y Silly (L. 1/1) - Y Coucou (L. 1/2) - Ath (L. 81, 90, 287) - [Villers-Notre-Dame] - [Ligne] - [Chapelle-à-Wattines] - Leuze (L. 86) - [Pipaix] - [Barry-Maulde] - Havinnes - [Havinnes-Village] - Tournai (L. 78, 87; 88A) - Froyennes (L. 75A) - [Blandain] - Franse grens

Openingsdata:
- 24 oktober 1842: Tournai - Froyennes (deel van de lijn Kortrijk - Tournai)
- 30 oktober 1847: Ath - Tournai (deel van de lijn Jurbise - Ath - Tournai); volgens andere bronnen (Jaarverslagen Staatsspoorwegen) evenwel pas in november 1848 (met dank aan Ken Van Oproy voor deze info)
- 1 december 1865: Froyennes - Franse grens
- 16 januari 1866: Halle - Ath

Het eerste station van Tournai bevond zich dichter bij het centrum van de stad, aan de oever van de Schelde nabij de 'Pont des Trous'. Het was een kopstation waar in 1842 de lijn vanuit Kortrijk aankwam en vanaf 1847 ook de lijn vanuit Ath, die oorspronkelijk ten noorden van Doornik recht naar het westen liep en met een boog aansloot op de lijn uit Kortrijk en het kopstation (nog goed te zien op Google Earth bv.). In de jaren 1870-1880 werd een nieuw station gebouwd op de huidige locatie en werd het tracè van de lijn uit Ath aangepast, vanuit het oosten rechtstreeks naar het nieuwe station, dat dus geen kopstation meer was maar een doorgangsstation.

In september 1985 werd een nieuw, rechtlijnig baanvak Marcq - Ath in dienst genomen. Het baanvak Marcq - Ghislenghien van de oude lijn werd toen buiten dienst gesteld en opgebroken, het baanvak Ghislenghien - Ath werd de enkelsporige industrielijn 287.

Elektrificatie:
- 10 januari 1982: Tournai - Froyennes (als deel van Saint-Ghislain - Tournai - Mouscron)
- 28 mei 1986: Halle - Tournai
- 23 mei 1993: Froyennes - Franse grens (met neutrale zone tussen de 3kV van de NMBS en de 25kV van de SNCF)
Dubbelspoor. Vmax 140 km/u.

L. 96 : Brussel-Zuid - Quévy grens (Aulnoye)

Brussel-Zuid (L. 0, 28, 50A, 96A-B-C, 124) - Vorst-Zuid - Y Ruisbroek (L. 96A, N) - Ruisbroek - Lot (L. 96E) - Buizingen - Halle (L. 1, 26, 94, 96E) - Lembeek (L. 106) - Tubize (L. 115) - [Stéhoux] - Hennuyères - Braine-le-Comte (L. 117, 123) - Y Soignies (L. 96/1) - Soignies (L. 114) - Neufvilles - Masnuy-Saint-Pierre - Y Jurbise (L. 96/2) - Jurbise (L. 90) - Erbisoeul[-Brûlotte] - Ghlin (L. 247) - [Nimy-Maisières] - Mons (L. 97, 98, 118) - [Cuesmes[-Nord]] - Frameries (L. 102) - Genly - [Blaregnies] - Quévy - Franse grens

Openingsdata:
- 18 mei 1840: Brussel-Bogaarden - Tubize
- 31 oktober 1841: Tubize - Soignies
- 19 december 1841: Soignies - Mons
- 12 december 1857: Mons - Franse grens (Nord Belge, vanaf 1940 NMBS)

De lijn vertrok oorspronkelijk in het Bogaardenstation, aan het Rouppe-plein. In 1869 werd het Zuidstation, buiten de stadsmuren, in gebruik genomen. De werken aan het nieuwe Zuidstation begonnen in 1910 en werden in 1952 voltooid, samen met de Noord-Zuid-verbinding.
De door de Belgische Staat aangelegde verbinding met Frankrijk liep oorspronkelijk via Saint-Ghislain en Quiévrain (lijn 97). De verbinding via Quévy werd later door een privé-maatschappij aangelegd en tot aan de Tweede Wereldoorlog geëxploiteerd door de maatschappij Nord Belge.

Tussen Hennuyères en Braine-le-Comte was er een tunnel van 544 m lang, na de tunnel van Kumtich (lijn 36) de tweede spoorwegtunnel in België. Er waren twee tunnelkokers maar een van beide stortte in tijdens de bouw en er werd er dus maar één gebruikt. Deze enkelsporige 'flessenhals' voor de exploitatie werd in 1931 weggewerkt door de aanleg van een omleidingsspoor van 3 km lengte in openlucht. In 1957, naar aanleiding van de elektrificatiewerken, werd dat omleidingsspoor dubbelsporig gemaakt en de tunnel buiten gebruik gesteld. Op 5 april 1957 om 8:22 uur reed de laatste trein door de tunnel.

Ook ten zuiden van Mons gebeurde er een wijziging in het tracé naar aanleiding van de elektrificatie. Het Nord-Belge-tracé tussen Mons en Frameries was steil, bochtig en instabiel wegens de koolmijnen in de ondergrond. Het nieuwe tracé volgt grotendeels de bestaande spoorlijn 98 tot voorbij Cuesmes-État; verder werd een nieuwe lijn aangelegd tot Frameries. Dit nieuwe tracé werd einde april 1963 in gebruik genomen.

Elektrificatie:
- 6 januari 1963: Brussel-Zuid - Braine-le-Comte
- 28 mei 1963: Braine-le-Comte - Mons
- 14 juli 1963: Mons - Franse grens (25 kV 50 Hz vanaf Quévy).
Dubbelspoor, Vmax 140 km/u (160 km/u tussen Y Ruisbroek en Halle en tussen Tubize en Soignies).

Verbindingssporen:

96/1 : Y Ecaussinnes (L. 117) - Y Soignies (L. 96)
96/2 : Y Jurbise (L. 96) - Y Lens (L. 90)

L. 96A : Brussel-Zuid - Ruisbroek (- Halle)

Brussel-Zuid - Brussel-Klein-Eiland (L. 28/2, 50A/1) - Vorst-Zuid - Y Ruisbroek (L. 96, 96N) [- Ruisbroek - Lot - Buizingen - Halle]

Oorspronkelijk derde spoor parallel met lijn 96 tussen Brussel-Zuid en Halle; geëlektrificeerd enkelspoor.
Sinds de aanleg van HSL 1 en lijn 96N in 1997 is de situatie grondig gewijzigd.
Lijn 96A is thans een parallelle verbinding met lijn 96 en 96N in de sporenbundel van Brussel-Zuid.
Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 90 km/u.
Het zuidelijke overblijfsel van L. 96A heet thans L. 96E.

L. 96B : Brussel-Zuid - Vorst-Rijtuigen

Verbindingslijn in de sporenbundel van Brussel-Zuid.

Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 40 km/u.

L. 96C : Brussel-Zuid - Vorst-Rijtuigen

Verbindingslijn in de sporenbundel van Brussel-Zuid.

Geëlektrificeerd enkelspoor, Vmax 40 km/u.

L. 96D : Brussel-Zuid - Vorst-Rijtuigen

Verbindingslijn in de sporenbundel van Brussel-Zuid.

Geëlektrificeerd enkelspoor, Vmax 40 km/u.

L. 96E : Lot - Halle

Parallellijn van lijn 96 tussen Lot en Halle, overblijfsel van de vroegere L. 96A.

Geëlektrificeerd enkelspoor, Vmax 120 km/u.

L. 96N : Brussel-Zuid - Halle

Nieuwe lijn 96 als verbinding tussen Brussel-Zuid en HSL 1.

Het baanvak Y Ruisbroek (L. 96, 96A) - Halle (L. 1) werd einde 1997 geopend; de verbinding tussen Brussel-Zuid en Y Ruisbroek, met een "fly-over" in Brussel-Zuid, werd later aangelegd en eind 2006 in dienst genomen.

Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 160 km/u (wordt 220 km/u).

L. 97 : Mons - Quiévrain grens (Valenciennes)

Mons (L. 96, 98, 118) - Jemappes - Quaregnon[-Wasmuel] - St-Ghislain[-Hornu] (L. 78, 90, 99, 100, 102) - Boussu - Hainin - Thulin - Quiévrain (L. 98) - Franse grens

Openingsdata (Belgische Staat, eerste verbinding met Frankrijk):
- Mons - Quiévrain: 7 augustus 1842
- Quiévrain - Franse grens (Blanc-Misseron): 14 november 1842

Op het baanvak Quiévrain - Blanc-Misseron werd het reizigersverkeer opgeheven in 1976;
het werd buiten dienst gesteld in 1992.

Elektrificatie:
- Mons - Saint-Ghislain: 25 november 1963
- Saint-Ghislain - Quiévrain: 28 mei 1995
Tijdens de elektrificatiewerken werd het baanvak Boussu - Franse grens op enkelspoor gebracht.

Huidige toestand:
- Mons - Saint-Ghislain: dubbelspoor, Vmax 160 km/u.
- Saint-Ghislain - Quiévrain: dubbelspoor tot inrit Boussu, verder enkelspoor, Vmax 120 km/u.
- Quiévrain - Franse grens: enkelspoor, buiten dienst.

L. 98 : Mons - Warquignies - Quiévrain

Mons (L. 96,97) - Cuesmes[-État] [= Cuesmes-Trieu] (L. 109) [- Flénu-Central - Flénu-Produits [[= Jemmapes-Produits]] (L. 102) - Pâturages - Wasmes - Petit-Wasmes - Warquignies (L. 99) - Warquignies-Clinique - Boussu-Bois - Dour (L. 98A) - Elouges -] Quiévrain (L. 97)

In de Borinage werden al in de eerste helft van de negentiende eeuw industriële spoorlijnen aangelegd t.b.v. de steenkoolmijnen. De geschiedenis van het ontstaan van de spoorlijnen in deze streek is bijzonder complex. De spoorlijn zoals hierboven beschreven verbond verscheidene reeds bestaande industriële spoorlijnen met elkaar en ontstond in het midden van de 19de eeuw.

Op de baanvakken Mons - Jemmapes-Produits en Pâturages - Wasmes was er reizigersverkeer vanaf 1868. Exploitatie door de Société Générale d'Exploitation (SGE).
Het baanvak Jemmapes-Produits - Pâturages werd geopend op 24/11/1872. Vanaf die datum reizigersverkeer op de hele lijn tot Dour. Exploitatie door de Belgische Staatsspoorwegen (SGE was inmiddels genationaliseerd).
Het baanvak Dour - Quiévrain werd geopend op 1/4/1873.

Stations en stopplaatsen:
- Cuesmes-Trieu (10/5/1868), Cuesmes-Etat (15/9/1879), Cuesmes (1963), gesloten 9/1993
- Flénu-Central (goederenstation), van 8/10/1945 tot 4/5/1947 ook stopplaats voor reizigers
- Jemmapes-Produits (11/6/1868), Flénu-Produits (1/3/1873), Flénu (1978-79), gesloten voor reizigersverkeer 3/6/1984
- Pâturages (1868?), gesloten voor reizigersverkeer 3/6/1984
- Wasmes (1/8/1868), gesloten voor reizigersverkeer 3/6/1984
- Bonne-Espérance (1/4/1887), Petit-Wasmes 12/12/1894, gesloten na WO I, heropend 4/2/1934, gesloten 1957
- Warquignies (15/2/1874), gesloten voor reizigersverkeer 3/6/1984
- Warquignies-Clinique (4/2/1933), gesloten 1961
- Boussu-Bois (1887-1890), gesloten 1961
- Dour (24/11/1872), gesloten voor reizigersverkeer 1961, voor goederenverkeer 1987
- Elouges (1/4/1873), gesloten 1961.

Opheffing reizigersverkeer:
- baanvak Warquignies - Quiévrain: 13 augustus 1961
- baanvak Mons - Warquignies: 3 juni 1984.

Het baanvak Dour - Quiévrain werd in 1961 buiten dienst gesteld en in 1965 opgebroken.
Het baanvak Cuesmes - Dour werd in de jaren 1990 buiten dienst gesteld en opgebroken in 1996.
Het baanvak Mons - Cuesmes-État maakt sinds april 1963 deel uit van het nieuwe tracé van lijn 96.

**L. 98* : Pâturages - Frameries**

[Pâturages (L. 98) -] Frameries (L. 96, 102)

Geopend op (1 juli 1858 ?)
Reizigersverkeer vanaf 1 of 15/6/1868 tot 23/11/1872. Exploitatie door de SGE: reizigerstreinen op het traject Wasmes - Pâturages - Frameries (frontwissel) - Jemmapes-Produits (frontwissel) - Cuesmes-Trieu - Mons
(bronnen: Gazette de Mons 28/6/1870; spoorboekje 1871 - met dank aan José De Clercq voor deze informatie).
De enkelsporige lijn werd gesloten na de Eerste Wereldoorlog.
(NB. Het lijnnummer 98* is fictief, een bedenksel van mezelf. Volgens deze bron zou ze als industrielijn ooit het nummer 153 gehad hebben.)

L. 98A : Dour - Roisin-Autreppe grens (Cambrai)

[Dour (L. 98) - Wihéries - La Cambuse - Audregnies - Angre - Angreau - Roisin-Autreppe - Franse grens]

Deze lijn werd geopend in 1882 (Dour - Audregnies: 1 mei; Audregnies - grens: 12 juni).
Het grensoverschrijdende verkeer tussen Roisin-Autreppe en Bavay werd opgeheven in de jaren 1930; het baanvak Roisin-Autreppe - grens werd opgebroken in 1959.
Op het baanvak Dour - Roisin-Autreppe werd het reizigersverkeer opgeheven op 29 mei 1960; de lijn werd in 1961 buiten dienst gesteld en in 1965 opgebroken.

In Audregnies is een overwegwachtershuisje bewaard gebleven en mooi gerestaureerd (waarneming 29 november 2019, met dank aan Vic Van Cutsem).
Stationsgebouw en goederenloods van Angre en het grote stationsgebouw van Roisin-Autreppe zijn eveneens bewaard gebleven (waarneming april 2021, met dank aan Tom Van den Bouhede).

L. 99 : Saint-Ghislain - Warquignies

Saint-Ghislain[-Hornu] (L. 78, 90, 97, 100, 102) [- Boussu-Route - Warquignies (L. 98)]

Ontstaan als industriële spoorlijn in 1840.
Reizigersverkeer opgeheven op 3 juni 1984.
Lijn buiten dienst gesteld in de jaren 1990 en opgebroken in 1996.
Deze lijn heeft ook het nummer 98B gedragen.

L. 100 : Saint-Ghislain - Maffle (Ath)

Saint-Ghislain[-Hornu] (L. 78, 90, 97, 99, 102) - [Tertre-Charbonnage] - Tertre - Tertre-Carbo (gare industrielle) [- Villerot - Sirault - Neufmaison - Vaudignies-Neufmaison - Vaudignies - Chièvres -] Maffle (L. 90)

Openingsdata:
- Maffle - Neufmaison: 18 september 1879
- Neufmaison - Saint-Ghislain: 8 november 1879.

Opheffing reizigersverkeer: 6 augustus 1962.
Tot omstreeks 1970 bleven er echter reizigerstreinen rijden tussen Saint-Ghislain en Tertre (Charbonnage) ten behoeve van de mijnwerkers. Deze treinen stonden niet vermeld in het spoorboekje.

Het baanvak Tertre - Maffle werd opgebroken in 1965.
Het baanvak Saint-Ghislain - Tertre (Carbo) is nog steeds een enkelsporige hoofdlijn, Vmax was 70 km/u; recent (2020?) teruggebracht tot 40 km/u.
Het baanvak Tertre (Carbo) - km 9.000 (aansluiting Really Chemical) valt onder het regime 'vereenvoudigde exploitatie' (Vmax 40 km/u).

De stationsgebouwen van Tertre, Sirault, Vaudignies-Neufmaison en Chièvres staan er nog, in redelijke tot zeer goede staat (waarneming 22/02/2015, mat dank aan Kris Quistwater voor de informatie).